منظر شهری
بهادر زمانی؛ شیرین اسلامی
چکیده
منظر شهری پدیدهای پیچیده از جنبهی عینی و ادراکی در محیط است که از برهمکنش لایههای متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد میشود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیتهای بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگر چه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخگوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، لیکن توجه به منظر به عنوان ابزار ...
بیشتر
منظر شهری پدیدهای پیچیده از جنبهی عینی و ادراکی در محیط است که از برهمکنش لایههای متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد میشود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیتهای بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگر چه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخگوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، لیکن توجه به منظر به عنوان ابزار پایه و لازم (و نه کافی) برای قرائت متن شهر در راستای پاسخگویی به بخشی از مسائل شهری و حقوق شهروندی ضرورت دارد. هدف نوشتار حاضر ارزیابی کیفیتهای بصری و فضایی میدان امام خمینی شهر قم بر اساس دیدگاه متخصصان است و از اینرو پرسش اصلی تحقیق به این شرح است: بر اساس معیارها و زیر معیارهای بر آمده از تکنیک تحلیل منظر سایمون بل، اولویت مداخله در منظر هر یک از اضلاع چهارگانه میدان امام خمینی شهر قم چگونه است؟ در راستای نیل به این هدف، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به کار گرفته شده و برای ارزیابی وضع موجود دادههای مورد نیاز بر مبنای چارچوب طرح شده در"تکنیک تحلیل منظرسایمون بل" با استفاده از تکنیکهای مشاهده، عکسبرداری،SWOT وAHP، گردآوری و تحلیل شده اند؛ به منظور وزندهی معیارها و زیرمعیارهای مطرح در این تکنیک، از میانگین نظرات کارشناسی سیتن از متخصصان شهری در قالب پرسشنامه و ماتریسهای ارزیابی در ساختار سلسله مراتبیAHP، استفاده شده است. نرخ ناسازگاری در قضاوتهای متخصصان کمتر از 0.1 بوده که نشانگر سازگاری و اعتبار منطقی نظرات می باشد. بر اساس یافتههای تحقیق، در تحلیل منظر میدان امام خمینی بر مبنای چارچوب منتخب، به ترتیب الگوی سازماندهی فضایی 43.9%، الگوی سازماندهی ساختاری با 38.3% و الگوی سازماندهی انتظام بخش 17.8 % امتیاز کسب نمودند. در مجموع، ارزیابی الگوهای سازماندهی منظر، در ضلع شرقی بالاترین مقدار 44،4% و سپس به ترتیب در ضلع شمالی 29،4% در ضلع غربی 16،4% و در ضلع جنوبی 9.8% امتیاز را به خود اختصاص دادهاند.
منظر شهری
بهادر زمانی؛ فرانک کبیری؛ علیرضا خواجه احمد عطاری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1399
چکیده
از آنجا که ایستگاه های مترو در زمره فضاهای عمومی شهرها قرار میگیرند؛ جداره آنها مشتمل بر آثار هنری عمومی به ویژه دیوارنگاره ها، بخشی از منظر شهری به حساب میآید. آثار هنری موجود درجداره می تواند با ایجاد سامانه ارتباطی میان اثر، هنرمند و مخاطب؛ زمینه ای برای تعامل بیشتر میان مردم و محیط فراهم آورد. بدینجهت، شناخت عوامل موثر ...
بیشتر
از آنجا که ایستگاه های مترو در زمره فضاهای عمومی شهرها قرار میگیرند؛ جداره آنها مشتمل بر آثار هنری عمومی به ویژه دیوارنگاره ها، بخشی از منظر شهری به حساب میآید. آثار هنری موجود درجداره می تواند با ایجاد سامانه ارتباطی میان اثر، هنرمند و مخاطب؛ زمینه ای برای تعامل بیشتر میان مردم و محیط فراهم آورد. بدینجهت، شناخت عوامل موثر بر ترجیحات بصری مخاطبان برای ایجاد مطلوبیت ادراکی- بصری ضرورت دارد. هدف از نگارش این مقاله، شناخت چگونگی تاثیر عناصر بصری دیوارنگارههای ایستگاه متروی تئاتر شهر بر مطلوبیت ادراکی- بصری با تاکید بر بعد بصری جداره ایستگاه میباشد. مقاله حاضر بهدنبال پاسخ به این پرسش است که عناصر بصری دیوارنگارههای ایستگاه متروی تئاتر شهر چگونه بر مقبولیت و مطلوبیت ادراکی- بصری جداره ایستگاه تاثیرگذارند؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش آمیخته و برای گردآوری داده ها از روش های مشاهده، مصاحبه و تکنیک ترجیح بصری استفاده شده است. از بین شهرهای گوناگون، به لحاظ موقعیت الگوفرستی، شهر تهران و از میان ایستگاههای مترو در این شهر، ایستگاه متروی تئاتر شهر به دلیل موقعیت مکانی و نزدیکی به خیابان ولی عصر، تئاتر شهر و پارک دانشجو انتخاب شد. از میان دیوارنگارههای این ایستگاه، 9 دیوارنگاره مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که مطلوبیت ادراکی- بصری در هر سه گروه ناظران تعلیمنیافته (شهروندان)، ناظران تعلیمیافته (متخصصان هنرهای تجسمی) و خالقان آثار (هنرمندان) وجود داشته و نظر شهروندان و هنرمندان به یکدیگر نزدیک تر بوده است. در ارزیابی به عمل آمده، شهروندان از به کارگیری طرحهای دارای بداعت، ریتم و تضادهای فرمی استقبال نموده و از نظر ایشان محل نصب دیوارنگارهها به لحاظ میدان و زاویه دید و ارتباط با جدارهها مطلوب ولی نورپردازی آثار، نامطلوب ارزیابی شد. این موارد در نمونه های مورد مطالعه به عنوان عوامل اصلی مطلوبیت ادراکی-بصری با تاکید بر بعد بصری دیوارنگاره های ایستگاه شناخته شد.
طراحی شهری
فروغ رحیمی فرد؛ بهادر زمانی
چکیده
ویژگیهای کالبدی و محیطی در کنار دیگر عوامل بر ابعاد مختلف سلامت شهروندان تأثیرگذارند تا آنجا که امروزه سلامت به عنوان یکی از ابعاد طراحی شهری برشمرده شده و انتظار میرود این رشته با ماهیتی میان رشتهای و تأکید و تمرکز بر جنبههای کالبدی_عملکردی محیط در کنار علوم دیگر در راستای تأمین و ارتقای سلامت شهروندان در تمام ابعاد آن ...
بیشتر
ویژگیهای کالبدی و محیطی در کنار دیگر عوامل بر ابعاد مختلف سلامت شهروندان تأثیرگذارند تا آنجا که امروزه سلامت به عنوان یکی از ابعاد طراحی شهری برشمرده شده و انتظار میرود این رشته با ماهیتی میان رشتهای و تأکید و تمرکز بر جنبههای کالبدی_عملکردی محیط در کنار علوم دیگر در راستای تأمین و ارتقای سلامت شهروندان در تمام ابعاد آن و از جمله سلامت اجتماعی ایفای نقش نماید. در همین راستا هدف کلی این مقاله بررسی و مقایسه تأثیر ویژگیها (شاخصهای) کالبدی_محیطی بر سلامت اجتماعی شهروندان است. برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش تحقیق رگرسیون چندگانه (مدل گام به گام) در دو محله قدیمی (ارگانیک) و جدید (شطرنجی) در اصفهان، نخست همبستگی میان شاخصهای بیان شده (متغیرهای مستقل) و سلامت اجتماعی (متغیر وابسته) بررسی و سپس شاخصهای مؤثرتر در پیشبینی متغیر وابسته شناسایی شدند. براساس نتایج پژوهش از کل شاخصهای مورد نظر تعدادی به صورت مشترک در هر دو محله و تعدادی فقط در هر محله، همبستگی دو به دو با سلامت اجتماعی شهروندان را نشان دادهاند. همچنین یافتههای پژوهش نشان داد، تعداد محدودی از شاخصهای دارای همبستگی مشخص شده به صورت معناداری قابلیت پیشبینی سلامت اجتماعی (متغیر وابسته) و قرارگیری در معادله رگرسیون پیشبینی متغیر وابسته را دارند. در نهایت مشخص شد که در محله دردشت، شاخصهای وجود فضاهای گردهمایی و پاتوقها، شمولگرایی فضاهای عمومی، امنیت مناسب و جرمخیزی پایین، همبستگی اجتماعی، حمایت اجتماعی و بومی بودن ساکنان نقش اساسی در پیشبینی سلامت اجتماعی شهروندان داشته و این شاخصها در محله ملاصدرا امنیت مناسب و جرمخیزی پایین، حس تعلق به محله، میزان سواد (تحصیلات)، شمولگرایی فضاهای عمومی، امنیت و ایمنی کودکان در فضاهای عمومی، منظر مطلوب فضاهای عمومی، پوشش گیاهی و میزان درگیری و نزاعهای قومی هستند.
طراحی شهری
نیما استوار؛ مصطفی بهزادفر؛ بهادر زمانی؛ محمود قلعه نویی
دوره 4، شماره 16 ، پاییز 1394، ، صفحه 39-54
چکیده
زمان در طراحی شهری از مباحثی است که در موارد اندکی بدان پرداخته شده است. بعد زمان به ناچار بخش مهمی از فرآیند ادراک در شهر است و در سطوح مختلف از جمله شیوه ادراک شخص در فضا قابل تعمیم و بررسی است. تجربه ذهنی از زمان، متأثر از برخی متغیرهای مکان است. پس از ارائه ایده اولیه پژوهش با اتکا به حوزههای نظری موجود در باب ادراک زمان، هدف این ...
بیشتر
زمان در طراحی شهری از مباحثی است که در موارد اندکی بدان پرداخته شده است. بعد زمان به ناچار بخش مهمی از فرآیند ادراک در شهر است و در سطوح مختلف از جمله شیوه ادراک شخص در فضا قابل تعمیم و بررسی است. تجربه ذهنی از زمان، متأثر از برخی متغیرهای مکان است. پس از ارائه ایده اولیه پژوهش با اتکا به حوزههای نظری موجود در باب ادراک زمان، هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر ادراک زمان در مکان شهری و بررسی ارتباط، میان عناصری است که تحت زمان در مکان تغییر میکنند. برای دستیابی به این هدف پژوهش، میدان نقشجهان اصفهان به صورت موردپژوهی با استفاده از روش تحقیق ترکیبی (آمیختهپژوهی اکتشافی) مورد بررسی قرار گرفته است. آمیختهپژوهی به دلیل بهرهمندی توأمان از روشهای کمی و کیفی و رفع کاستیهای آنها امکان درک همه جانبه از موضوع را فراهم میکند. از این رو نوشتار پیشِ رو دو هدف عمده را پیگیری میکند. نخست، سعی نموده تا تجارب زیسته افراد از ادراک حس زمان در شهر را با استفاده از روش پدیدارشناسی(روش پایه پژوهش) که یک رویکرد کیفی است، مورد شناخت و تبیین قرار دهد که براساس آن سه مفهوم(تم) اصلی استخراج شده که در مجموع، ادراک پدیده حس زمان براساس آنها در ذهن مردم شکل میگیرد. این سه مفهوم عبارتند از: «حس آهنگین بودن (ریتم)»، «حس ضربآهنگ مکان» و«حستغییر» که تحتتأثیر مضامین و زیرمضمونها، مؤید مؤلفههای مدل پیشنهادی پژوهشاند. دوم، برای تعمیق در بررسی دادههای مرحله نخست، روش کمی پیش گرفته شده است. در نهایت نتایج تحقیق با توجه به تفسیر آمیخته دو روش ارائه گردیده است.