برنامه ریزی شهری
اصغر عابدینی؛ امین خلیلی
چکیده
رشد روزافزون جمعیت و افزایش شهرنشینی، باعث ایجاد پدیدهای به نام پراکندهرویی شهری در عمده شهرهای جهان گردیده است. این امر پیامدهای اقتصادی و زیستمحیطی فراوانی را به شهرها تحمیل نموده؛ بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پدیده ضروری مینماید. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و سنجش شدت پراکندهرویی شهری در شهر ارومیه به عنوان مطالعه ...
بیشتر
رشد روزافزون جمعیت و افزایش شهرنشینی، باعث ایجاد پدیدهای به نام پراکندهرویی شهری در عمده شهرهای جهان گردیده است. این امر پیامدهای اقتصادی و زیستمحیطی فراوانی را به شهرها تحمیل نموده؛ بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پدیده ضروری مینماید. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و سنجش شدت پراکندهرویی شهری در شهر ارومیه به عنوان مطالعه موردی میباشد تا برنامهریزان و مدیران شهری بتوانند با آگاهی و شناخت بیشتری به منظور رشد آتی شهر ارومیه و رسیدن به توسعه پایدار شهری برنامهریزی نمایند. پژوهش حاضر از نظر هدف پژوهشی، نظری_کاربردی است و از نظر ماهیت پژوهشی، توصیفی_تحلیلی است. به منظور سنجش و بررسی پراکندهرویی شهری روشهای متعددی به کار گرفته شده است. امروزه متریکهای چشمانداز و دادههای فضایی به دلیل این که پراکندهرویی را با جزئیات بالا و در یک سطح دقیق شناسایی میکنند، در سرتاسر جهان به طور وسیعی به کار گرفته می شوند. در تحقیق پیشِ رو برای سنجش پراکندهرویی شهری در شهر ارومیه از دادههای فضایی_ماهوارهای و تلفیق این دادهها با متریکهای چشمانداز (برای نخستین بار در ایران) در راستای سنجش پراکنده رویی بهره گرفته شده است. در این راستا ابتدا تصاویر ماهوارهای مربوط به سالهای 1375، 1385، 1390 و 1394 به کمک ماهواره Landsatگردآوری گردیده و با استفاده از شبکه عصبیمصنوعی در دو کلاس اراضی ساخته شده و اراضی ساختهنشده طبقهبندی گردیده و سپس آشکارسازی تغییرات با استفاده از نرمافزارENVI4.8 صورت گرفته و با کاربست متریکهای چشمانداز(شاخص بعد فراکتال، شاخص بزرگترین قطعه، شاخص مجاورت، شاخص تعداد قطعه و شاخص شکل) با استفاده از نرمافزارFragstats 4.2، پراکندهرویی شهری در شهر ارومیه سنجیده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد پراکندهرویی شهری در شهر ارومیه در بازه زمانی 1370 تا 1390 روندی کاهشی داشته و از این دوره تا به امروز روند افزایشی را پیموده است.
حمیدرضا پارسی؛ بهراد فرمهینی فراهانی
دوره 3، شماره 10 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 49-62
چکیده
پراکندهرویی شهری پدیدهای کالبدی _ فضایی است. نوعی گسترش افقیِ پراکنده، کمتراکم، جسته و گریخته و به دور از مراکز شهری که عموماً با عدم اختلاط کاربری همراه است و میتواند مبین اتلاف منابع و سرمایه، تهدید سلامت ساکنان شهر، آسیبرسانی به محیطزیست و تمایل توسعه در حاشیههای شهر و تبدیل مراکز شهری به بافتهای فرسوده باشد. ...
بیشتر
پراکندهرویی شهری پدیدهای کالبدی _ فضایی است. نوعی گسترش افقیِ پراکنده، کمتراکم، جسته و گریخته و به دور از مراکز شهری که عموماً با عدم اختلاط کاربری همراه است و میتواند مبین اتلاف منابع و سرمایه، تهدید سلامت ساکنان شهر، آسیبرسانی به محیطزیست و تمایل توسعه در حاشیههای شهر و تبدیل مراکز شهری به بافتهای فرسوده باشد. البته در این خصوص همه صاحبنظران در مطالعاتشان در خصوص علل، الگو، تبعات و سازوکار به یکسان عمل ننمودهاند (اوینگ، 1997؛ گالستر، 2001؛ هَس، 2003؛ دیلمن، 2004؛ آلبرتی، 2005؛ سو، 2010؛ پولیدورو، 2011؛ یو 2013؛ و مانند آن). سئوال نظری این پژوهش این است که این پدیده از چه ابعادی برخوردار است، فرایند آن کدام و از چه سازوکاری تبعیت میکند؟ در این رابطه شهر اصفهان به عنوان مورد پژوهش انتخاب شد؛ زیرا این شهر در سالهای اخیر با گسترش افقی لجام گسیختهای همراه بوده است که پیامدهایی اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی به بار آورده است. پژوهش حاضر، با هدف تشخیص آسیبشناختی پهنهها و فرایند پراکندهرویی و سازوکار آن در شهر اصفهان صورت گرفته است. به نظر میرسد بیشترین میزان پراکندهرویی در شهر اصفهان در خارجیترین نقاط محدودههای شمالی مناطق 7 و 14 شهرداری اصفهان و فرایند آن بر حسب فرایند اکولوژیکی _ اجتماعی استقرار صنایع فلزی و غیرفلزی در حاشیه شمالی شهر و شکلگیری پراکنده سکونتگاههای کارگران، نقش تعاونیهای مسکن در تأمین سکونت کارکنانشان، عوامل طبیعی (کم آبی)، شبکه ارتباطی و مهاجرت از مناطق روستایی و الگوی تشکیل فضایی پراکنده با عملکرد صنعتی، کشاورزی و مسکونی است . پاسخ به سئوال فوق و روش آزمون این فرضیه، در سه مرحله، با استفاده از تحلیل تاریخی _ سیستمی و با بهرهگیری از روش کمّی تحلیل عاملی اکتشافی بوده که منجر به شناسایی پهنههایی با بیشترین میزان پراکندهرویی شهری و سازوکار بوده است.