طراحی شهری
ویژگی‌های محیطی موثر بر تحرک و فعالیت فیزیکی کودکان در محله از دیدگاه آنان؛ مطالعه موردی: شهر مشهد

تکتم روشن دل؛ بختیار بهرامی؛ مهدی سعیدی؛ گوران عرفانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 تیر 1402

https://doi.org/10.22034/urbs.2023.62738

چکیده
  علی‌رغم نقش معنادار تحرک و فعالیت فیزیکی کودکان بر سلامت و بهزیستی آنان، این نوع فعالیت‌ها در همسایگی‌ها و محلات مسکونی رو به کاهش است. یکی از راه‌های جبران این مسئله، تقویت آن دسته از ویژگی‌های محیطی است که هم مورد نظر کودکان است و هم آنان را به تحرک و فعالیت فیزیکی در محله‌هایشان ترغیب می‌کنند. تحقیقات پیشین این ویژگی‌ها را به‌صورت ...  بیشتر

طراحی شهری
جستاری در مطالعات "خاطره‌ی مکان" در پژوهش های فارسی زبان (مروری بر سال های 1385-1401)

نینا قصلانی؛ آزاده آقالطیفی؛ مرجان نعمتی مهر؛ حمید ندیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 آبان 1402

https://doi.org/10.22034/urbs.2023.139037.4924

چکیده
  معماری و شهرسازی با محیط ارتباط دارند؛ محیط، ظرف تجربیات فردی و جمعی افراد است و خاطره را شکل می‌دهد. مطالعات خاطره، یک زمینه تحقیقاتی رو به رشد است که بر روی طیف وسیعی از رشته‌ها از قبیل علوم اجتماعی، علوم انسانی، مطالعات منظر و معماری و شهرسازی تمرکز دارد. پژوهش‌هایی در ایران و جهان در رابطه با خاطره در محیط‌های انسان‌ساخت صورت ...  بیشتر

طراحی شهری
سنجش ادراک صوتی شهروندان در پیاده راه چهارباغ عباسی اصفهان

مرضیه شفیعی؛ بهادر زمانی

دوره 12، شماره 48 ، مهر 1402، ، صفحه 3-16

https://doi.org/10.34785/J011.2022.017

چکیده
  فضاهای شهری به‌عنوان یکی از عناصر اصلی ساختار شهر، نقش مهمی در ارتقای کیفی زندگی شهری به عهده‌دارند. درگذشته طراحان شهری، بیشتر بر مفاهیم بصری و کالبدی فضاهای شهری معطوف بوده و به مفاهیمی همچون کیفیت صوتی فضاهای شهری کمتر پرداخته‌اند. بی‌توجهی به نقش صوت در طراحی و برنامه‌ریزی شهری، افزایش آلاینده‌های صوتی محیطی همچون صدای ناشی ...  بیشتر

طراحی شهری
بررسی تحلیلی غنای حسی در بازشناخت فضای شهری با تمرکز بر حواس بویایی و چشایی (نمونه موردی: خیابان حافظ شیراز)

مریم روستا؛ مهسا شعله؛ نگین امیری

دوره 12، شماره 48 ، مهر 1402، ، صفحه 29-42

https://doi.org/10.22034/urbs.2023.62683

چکیده
  «غنای حسی» یکی از کیفیت‌های مؤثر بر ارتقای کیفی تجربه شهروندان از حضور در فضای شهری است. در میان حواسی که این کیفیت را شکل می‌دهند، حواس «بویایی» و «چشایی» و نقش آنها در کیفیت‌بخشی به فضا در پژوهش‌های حوزه طراحی شهری کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در پی بازشناخت فضای شهری بر اساس تحلیل غنای حواس بویایی ...  بیشتر

طراحی شهری
بازطراحی مدل ارتقا تحقق‌پذیری پروژه‌های خردمقیاس مشارکتی (نمونه موردی: پروژه محله ما شهرداری مشهد)

ایمان قلندریان؛ گلبرگ قائم‌مقامی فراهانی

دوره 12، شماره 48 ، مهر 1402، ، صفحه 83-98

https://doi.org/10.22034/urbs.2023.62604

چکیده
  امروزه تغییرات عمده‌ای در دانش شهرسازی معاصر شکل گرفته و شهرسازی از علوم طبیعی و مهندسی به سمت یک دانش میان رشته‌ای با تأکید بر علوم اجتماعی و انسانی متمایل شده است. طرح‌های توسعه شهری نیز با تأکید هرچه بیشتر بر جلب مشارکت عمومی، خصوصی و مردمی در دست تهیه است. در نظریات فعلی، میزان مشارکت آن‌قدر زیاد شده است که برنامه‌ریز در نقش ...  بیشتر

طراحی شهری
سنجش پاسخ عاطفی کاربران در فضاهای شهری با بهره‌گیری از روش فیزیولوژیکی-ادراکی

فائزه رحمانی جامی؛ مریم محمدی

دوره 12، شماره 47 ، خرداد 1402، ، صفحه 3-18

https://doi.org/10.34785/J011.2022.016

چکیده
  هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر احساسات در فضاهای شهری و اولویت‌بندی آنها در  فضای منتخب است. در این پژوهش ابتدا به مرور ادبیات موضوع پرداخته شده و سپس مدل سنجش احساسات در شهر ارائه شده که بر اساس آن می‌توان احساسات را در سه لایه‌ فیزیولوژیکی، ادراکی و رفتاری مورد سنجش قرار داده و از برآیند آن‌، پاسخ عاطفی کاربران در فضای ...  بیشتر

طراحی شهری
سنجش شاخص های خلق حس مکان در توسعه‌های جدید شهری، نمونه مورد مطالعه: (شهرک قدس قم)

شیرین اسلامی؛ احمد شاهیوندی.

دوره 12، شماره 47 ، خرداد 1402، ، صفحه 51-64

https://doi.org/10.34785/J011.2022.018

چکیده
  امروزه تضعیف ماهیت مکان یکی از مهمترین چالش­های پیشِ­روی شهرهای معاصر است. به گونه­ای که ادراکات ساکنان را در رابطه­ خاصِ بین فرد و محیط، تحت­الشعاع قرار داده است. مقاله حاضر در نظر دارد تا با شناسایی شاخص­های تأثیر­گذار به سنجش حس­مکان در توسعه­های جدید شهری بپردازد. به این منظور شهرک قدس واقع در شهر قم به عنوان نمونه ...  بیشتر

طراحی شهری
مقایسه تطبیقی سطح کیفی مؤلفه‌های غنای حسی در فضاهای تجاری با استفاده از تکنیک‌های حس گردی و یادداشت برداری حسی(مورد مطالعه: بازار بزرگ تهران و مرکز خرید بام‌لند)

یاسمن قادری؛ سید مهدی خاتمی

دوره 12، شماره 46 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 3-16

https://doi.org/10.34785/J011.2023.008

چکیده
  حواس پنج گانه به عنوان دریچه ارتباط انسان با محیط اطراف شناخته می‌شود، از اینرو درک فضا‌های شهری از طریق کانال‌های حسی مختلف، مانند بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه صورت می‌گیرد. دریافت‌های ناشی‌از محرک‌های حسی، با وجود نقش با اهمیت خود در کیفیت بخشی به فضای شهری و ایجاد فضای یاد و خاطره، به نظر می‌رسد که امروزه کمتر مورد ...  بیشتر

طراحی شهری
ارزیابی بازنمایی فضاهای شهری در آثار منتخب سینمای ایران با تمرکز بر فضاهای عمومی شهر تهران

سارا صالحی؛ حسن سجادزاده؛ محمد سعید ایزدی؛ کسری کتاب اللهی

دوره 11، شماره 44 ، آبان 1401، ، صفحه 17-30

https://doi.org/10.34785/J011.2022.332

چکیده
  سینما بستری بدیع برای بازخوانی رابطه کالبد و روانِ شهر معاصر است. ارتباط مستمر شهر و سینما بر اهمیت تأثیرگذاری و تأثیرپذیری توأمان بر شهرسازی و معماری افزوده است. با فرض کم­ توجهی به فضاهای شهریِ موفق، انسان­ مدار و مکان مند در سینمای ایران و از طرفی اهمیت نقش کارگردان در بهره­ گیری از معیارهای صحیح بازنمایی فضاهای شهری انسان­ ...  بیشتر

طراحی شهری
تاثیر سنجه های کالبدی- فضایی خیابان شهری بر تحریک هیجانی عابرین پیاده با استفاده از EEG

عصمت پای کن؛ محمدرضا پورجعفر؛ احسان رنجبر

دوره 11، شماره 44 ، آبان 1401، ، صفحه 47-62

https://doi.org/10.34785/J011.2022.003

چکیده
  محیط می‌تواند سبب ایجاد هیجان‌های مثبت و منفی درشهروندان گردد. بخش مهمی از اهمیت هیجان به‌دلیل تأثیری است که بر رفتار افراد دارد. زیرا استخراج پاسخ‌­های هیجانی یکی از بهترین راه­‌های فهم حوزه‌­های مختلف تجربه و ادراک، از تصمیم‌­گیری تا تعاملات اجتماعی است. امروزه مشکلات سلامت‌روان و تأکید بر افزایش تعاملات‌اجتماعی موجب ...  بیشتر

طراحی شهری
ارائه یک مدل خوانش گرافیکی مبلمان شهری با تا کید بر بهبود حس مکان ساحلی (نمونه مورد مطالعه: منطقه 2 شهر قزوین)

مونا مهرانفر؛ جمال الدین سهیلی؛ رضا افهمی

دوره 11، شماره 43 ، مرداد 1401، ، صفحه 55-64

https://doi.org/10.34785/J011.2022.011

چکیده
  در دوران کنونی در حوزة گرافیک محیطی، به گرافیک محیطی و خلق تجربه‌های نو به منظور القای حس مکان، اهمیت چندانی داده نشده و گرافیک محیطی در این عرصه با سکون و بی تحرکی روبه روست. این امر ناشی از عدم شناخت و پرداخت کافی به آن در پژوهش‌های راهبردی است. از این رو پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق کیفی_کمی از نوع توصیفی_پیمایشی و ابزار کتابخانه ...  بیشتر

طراحی شهری
بررسی تاثیر نشانههای شهری بر مسیریابی کودکان (نمونه مورد مطالعه: محله سجاد مشهد)

شیما عابدی؛ ساناز سعیدی مفرد

دوره 11، شماره 43 ، مرداد 1401، ، صفحه 87-98

https://doi.org/10.34785/J011.2022.970

چکیده
  مسیریابی توانایی شناسایی موقعیت مکانی و رسیدن به مقصد، حرکت در محیط‌های فضایی است. این موضوع در خصوص کودکان که معمولاً استقلال و تجربه کافی در جابه‌جایی در محیط‌های شهری را ندارند، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش باهدف بررسی تأثیر نشانه‌های شهری بر مسیریابی کودکان در فضای شهری تدوین گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی و ...  بیشتر

طراحی شهری
تبیین مدل مفهومی نقش‌آفرینی فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت‌های تاریخی

علی محمد سعادتی؛ فرشته احمدی؛ علی غفاری؛ الهام ناظمی

دوره 11، شماره 41 ، بهمن 1400، ، صفحه 43-58

https://doi.org/10.34785/J011.2022.934

چکیده
  فضای شهری در یک بستر تاریخی، علاوه بر دارا بودن همه عملکردهای متعارف خود که در سایر محیط­­های شهری نیز عهده­دار است، ­باید نقش خود را در ترازی بالاتر و چند وجهی منطبق با ویژگی­های یک بافت تاریخیِ هویت­مند ایفا نماید. بر این مبنا هدف اصلی پژوهش حاضر،کشف چگونگی ارتباط و نحوه برهمکنش مؤلفه‌های فضای شهری با  اجزا و ارکان متشکله ...  بیشتر

طراحی شهری
از بازبینی فرایند تا تحقق محصول در طراحی شهری به سوی رویکرد تدریجی فرایند طراحی شهری

فرشاد نوریان؛ بهناز امین زاده؛ مازیار عبایی

دوره 10، شماره 40 ، آبان 1400، ، صفحه 3-14

https://doi.org/10.34785/J011.2021.464

چکیده
  در این مقاله فرایند طراحی شهری به عنوان اصلی‌ترین مؤلفه‌ی چنته دانش طراحی شهری مورد بررسی قرار گرفته و مناسبت این فرایند با تحقق پروژه‌ها به لحاظ نظری تحلیل شده است. به این منظور فرایند طراحی شهری در بستر نظری رشته طراحی شهری به عنوان یک رشته‌ی آکادمیک مستقل تحلیل شده و مشکلات تحقق‌پذیری پروژه‌ها در قالب رابطه سه گانه تئوری، حرفه ...  بیشتر

طراحی شهری
تبیین عملکردی و شناسایی ارزش‌های مکان‌های عمومی‎ ‎رودخانه محور از ‏منظر طراحی شهری

سید مجتبی صفدرنژاد؛ سید عبدالهادی دانشپور؛ مصطفی بهزادفر

دوره 10، شماره 38 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 31-48

https://doi.org/10.34785/J011.2021.532

چکیده
  رودخانه‌ها، به‌واسطه عملکردهای متعدد، کیفیات متنوعی را برای انسان‌ها‌ و سکونتگاه‌هایشان همراه دارند و مستقیم و غیرمستقیم، بر کیفیت زندگی آنها تأثیر می‌گذارند؛ اما تغییر سبک زندگی جوامع، ناآگاهی از ابعاد رودخانه‌ها و نگرش و توسعه تک‌بعدی، آسیب‌های فراوانی به این پدیده‌های طبیعی رسانده و موجب ناپایداری آنها شده است. این پژوهش، ...  بیشتر

طراحی شهری
تبیین عوامل طراحانه موثر بر شکل‌گیری بستر زندگی شبانه در فضاهای شهری (نمونه مورد مطالعه: خیابان کاشانی یزد)

آزاده علیزاده؛ سمانه خسروانی نژاد؛ محمد فلاحتی؛ رضا اکبری

دوره 10، شماره 37 ، بهمن 1399، ، صفحه 31-44

https://doi.org/10.34785/J011.2021.670

چکیده
  شهرها در جهان معاصر در حال دگرگونی­اند که از مهمترین ابزارهای این تحول بهره­گیری از مؤلفه زمان و امتزاج آن با فرهنگ، هنر و فناوری در بازتولید فضاهای شهری است. امری که موجد پیدایش مفهوم زندگی شبانه و فضاهای شبانه شهری است. با توجه به اهمیت زمان در زندگی معاصر و تغییر ساختارهای زمانی به دلیل تغییر سبک زندگی، استفاده مطلوب­تر از ...  بیشتر

طراحی شهری
ابزارهای مسیریابی گردشگران با میزان آشنایی متفاوت با محیط

تکتم حنایی؛ ساناز سعیدی مفرد؛ شیما عابدی

دوره 9، شماره 36 ، آبان 1399، ، صفحه 3-12

https://doi.org/10.34785/J011.2021.636

چکیده
  مسیریابی فعالیتی آگاهانه است که با به‌ کارگیری ابزارها و علائم انجام می‌شود. گردشگران با توجه به میزان آشنایی متفاوت با محیط از ابزارها و علائم راهنمای مختلف در انتخاب مسیر استفاده می‌کنند. شناخت متفاوت از محیط باعث تفاوت در شکل‌گیری نقشه‌های شناختی در ذهن گردشگران می‌شود. آشنایی با محیط و داشتن تجربه در فضاهای شهری در مسیریابی ...  بیشتر

طراحی شهری
سنجش کیفیت فضای شهری بر اساس معیارهای مکان سازی با تاکید بر کیفیت دسترسی؛ مورد پژوهی: میدان عتیق اصفهان

پریسا مهوری؛ محمود قلعه نویی؛ صفورا مختارزاده

دوره 9، شماره 35 ، مرداد 1399، ، صفحه 47-60

https://doi.org/10.34785/J011.2021.418

چکیده
  دسترسی مناسب یکی از مهم‌ترین خصوصیات یک فضای عمومی خوب به شمار می‌رود و بهبود دسترسی به فضاهای شهری به‌منظور بهبود کیفیت آن، یکی از اهداف عمده‌ رویکرد مکان سازی محسوب می‌شود. مطابق آموزه‌های مکان سازی، تنوع دسترسی به مراکز و فضاهای شهری برای تمام اقشار جامعه به‌منظور افزایش قدرت انتخاب به فراخور نیاز و شرایط آنها، از اولویت‌های ...  بیشتر

طراحی شهری
مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان در محلات جدید و قدیم شهر اردبیل

توحید حاتمی خانقاهی؛ وحید وزیری؛ بهاره سلمانیان؛ نگین تاج الدینی

دوره 9، شماره 34 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 17-28

https://doi.org/10.34785/J011.2021.995

چکیده
  حس تعلق به مکان با میزان رضایت و تداوم حضور افراد در یک محله ارتباط مستقیم دارد. عدم شناخت کافی برنامه­ریزان و طراحان از ابعاد مؤثر بر حس تعلق و تفاوت و شباهت­های بین عوامل مؤثر در محلات مختلف شهری منجر به کاهش همبستگی، مشارکت اجتماعی و نیز کاهش انگیزه ساکنان برای ادامه سکونت می­شود. هدف این مقاله، مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق ...  بیشتر

طراحی شهری
رابطه ارتفاع ساختمان‌های بلند با سلامت روان شهروندان (مطالعه موردی: مجتمع سعیدیه همدان)

مهرداد کریمی مشاور؛ حسن سجادزاده؛ حسین تروشه

دوره 9، شماره 33 ، بهمن 1398، ، صفحه 51-62

https://doi.org/10.34785/J011.2019.303

چکیده
  طی دهه‌های اخیر، بلندمرتبه‌سازی به‌عنوان یک شیوه ساختمان‌سازی، بسیار موردتوجه قرار گرفت و جایگزین رشد افقی شهرها شد. اما به نظر می‌رسد که در طرح توسعه عمودی شهرها، به روان شهروندان در فضاهای شهری توجه کافی نشده است. ارتفاع، جزء ذاتی ساختمان‌های بلند و مهم‌ترین ویژگی فرم این ابنیه است که تأثیر چشمگیری در ارتباط با شهروندان و برآیند ...  بیشتر

طراحی شهری
نقش طراحی مناسب مجموعه‌های ورزشی شهر تهران در افزایش تعاملات اجتماعی معلولان جسمی- حرکتی

بهزاد رحمانی؛ هومن ثبوتی

دوره 9، شماره 33 ، بهمن 1398، ، صفحه 127-137

https://doi.org/10.34785/J011.2019.952

چکیده
  وظیفه اصلی و مهم برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی برای تمامی اقشار ساکن در شهر است؛ شهری که در آن سلامت، آسایش و زیبایی وجود داشته باشد. شهری پاک و روان برای همه اقشار جامعه. معلولان برای زندگی اجتماعی در شهرها با مشکلات متعددی روبه­رو هستند. همواره ارتباط افراد دارای ضایعه نخاعی با محیط بیرون از منزل و ورود آنان به جامعه با مشکلاتی ...  بیشتر

طراحی شهری
کارکرد معماری حسینیه‌ها به عنوان فضای باز شهری با استفاده از الگوی مسیر حرکت (نمونه موردی: حسینیه‌های شهر نائین)

محیا قوچانی؛ محمد تاجی

دوره 8، شماره 32 ، آبان 1398، ، صفحه 3-18

https://doi.org/10.34785/J011.2019.899

چکیده
  حسینیه­ها و تکایای ایرانی، مظهر پیوند زمان، مکان و مردم است و به دلیل ویژگی فضای شهری بودن آنها، نه­تنها در قیاس با مکان­های هم­­عملکرد خویش در سایر کشورها هویتی متمایز داشته، بلکه به عنوان تنها فضاهای باز شهری با عملکرد مذهبی در فرهنگ شهرسازی مسلمانان منحصر به فرد هستند. با توجه به ویژگی­های فرهنگی کشورمان و به ویژه نقش ...  بیشتر

طراحی شهری
اثرات پیکره بندی فضایی بر جدایی گزینی اجتماعی در بافت‌ فرسوده گلستان، سبزوار

مژگان جعفری؛ بهرام سیاوش پور؛ هادی سلطانی فرد؛ اباصلت عسکری

دوره 8، شماره 32 ، آبان 1398، ، صفحه 33-46

https://doi.org/10.34785/J011.2019.106

چکیده
  جدایی­گزینی که به معنی جداشدن قسمتی از افراد یک مجموعه از دیگر افراد آن مجموعه است، یکی از معضلات بزرگ شهری است که یکپارچگی آن را به مخاطره می­اندازد و مانع سازوکار درست شهر به عنوان کلیتی واحد می­شود. برای مقابله با جدایی­گزینی، رویکردهای مختلفی به اجرا در آمده است. آنچه که این پژوهش به عنوان رویکردی تحلیلی برگزیده، بررسی این ...  بیشتر

طراحی شهری
جستاری در هنجارهای کیفیت ادراک مکان در تجربه بازآفرینی فضای شهری (مطالعه موردی مجموعه شهری امامزاده صالح تجریش تهران)

اعظم کریمی یزدی؛ ناصر براتی؛ مجید زارعی

دوره 8، شماره 32 ، آبان 1398، ، صفحه 89-104

https://doi.org/10.34785/J011.2019.509

چکیده
  فضای شهری عرصه بروز حیات جمعی و گفتمان اجتماعی در بستری واجد مؤلفه ­های پاسخ ­دهندگی به کیفیات مکان است. در نظر گرفتن کیفیات مکانی مورد ادراک کاربران یک فضای شهری هم تراز با مؤلفه­ های مکانی مدنظر سازندگان شهری، بیانگر توجه به بُعد اجتماعی فضا و زمینه ساز تحقق الگوی طراحی شهری ادراکی خواهد بود. کاربست این الگو در ساماندهی و احیای ...  بیشتر

طراحی شهری
تطبیق اجزای ساخت معنا با ساخت کالبد در مجموعه تاریخی شهر یزد

فروزان رحمانی؛ حسین نورمحمدزاد

دوره 8، شماره 31 ، مرداد 1398، ، صفحه 109-125

https://doi.org/10.34785/J011.2019.204

چکیده
  ساخت، کل متشکل از واحدهای تقسیم، رابط­ها، مفاصل و مرزهاست که با گشتارهایی، حول انتظام­دهنده­هایی در تبعیت از اصولی شکل می­گیرند. چنین ساختی واجد معنایی است. معنا، ذهنیتی است که از واژه، جمله، پاراگراف یا متن برای خواننده مستفاد می­شود. پژوهش ساخت معنا، در زمینه شهر می­تواند در ابعاد مختلف آن انجام گیرد. از آنجا که بعد کالبد، ...  بیشتر