TY - JOUR ID - 60899 TI - مدل سلسله مراتبی ارزیابی سازگاری روانی در جهت نیل به آسایش حرارتی و حس مکان در فضاهای شهری JO - فصلنامه مطالعات شهری JA - URBS LA - fa SN - 2322-2875 AU - ضابطیان, الهام AU - خیرالدین, رضا AD - کارشناس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، وزارت راه و شهرسازی AD - استادیار/دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 7 IS - 28 SP - 79 EP - 90 KW - سازگاری روانی KW - ادراک آسایش حرارتی KW - حس مکان KW - حس تعلق مکان KW - فضای شهری DO - 10.34785/J011.2018.018 N2 - در راستای بسط مفهوم ادراک شهروندان و تفاوت آن با احساس در فضاهای شهری (که در ذیل پژوهش­های روان­شناسی محیط قرار می­گیرد) در این مطالعه یکی از شاخه­های ملموس­تر از مفهوم آسایش، یعنی آسایش حرارتی، مورد تمرکز قرار گرفته است. این مقاله سعی دارد به مدل تجربی مرتبط با مطالعات سنجش سازگاری روانی حرارتی دست یابد تا در پژوهش­های آتی بتوان آن را در چند نمونه موردی فضای شهری، با رویکرد مشارکتی و کسب نظرات افراد پیاده حاضر در فضا محک زد. پیش­فرض اصلی این پژوهش عبارتست از این که: «به نظر می­رسد بین سازگاری روانی برای  رسیدن به آسایش حرارتی با سطوح مختلف حس مکان در فضاهای عمومی شهری ارتباط معنی­داری وجود دارد» . روش تحقیق در گام نخست توصیفی و با تکیه بر مطالعات اسنادی است و در مرحله بعد، مدل تجربی ساخته شده با استفاده از فرآیند مفهوم­سازی و پس از مطالعه مبانی و تجارب موفق جهانی استخراج شده است. ابتدا به وسیله 27 نفر از خبرگان امر(که در همه بخش­های حس مکان، روان­شناسی محیط و ادراک محیطی و آسایش حرارتی تا حدودی مسلط هستند) با استفاده از روش رفت و برگشتی دلفی  تدقیق شده و سپس از طریق مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP رتبه­بندی ابعاد، معیارها و زیرمعیار­های موجود در مدل تجربی پرداخته شده و به کمک نرم­افزار Expert Choice وزن هر کدام از معیارها در مقایسه با سایر معیارهای هم سطح خود به دست آمده و در واقع از طریق مدل تجربی سنجش مفهوم مورد بررسی، ارزش­گذاری شده است تا ابزاری برای مطالعات میدانی این مدل فراهم آورد. ساختار این مدل نیز در دو بخش سنجش حس مکان و سنجش سازگاری روانی آسایش حرارتی تنظیم شده است. نتایج تحلیل سلسله مراتبی در بخش حس مکان نشان می­دهد، وزن بعد روانی بسیار بیشتر از بعد مکانی است. در مورد زیر بعد­های مربوط به بعد روان­شناختی نیز بیشترین تأثیر مربوط به معیار رفتاری در یک فضای شهری است. بنابراین برنامه­ریزی برای مدیریت رفتارها در فضای شهری عاملی بسیار مهم­تر از برنامه­ریزی کالبدی به منظور ارتقای آسایش ادراک شده شهروندان است. در زیر بعد رفتاری نیز مهمترین معیار مربوط به نوع فعالیت­های موجود در محیط است و پس از آن میزان رفتارهای مشارکت­جویانه قرار دارند. همچنین در بخش معیارهای مؤثر در سنجش سازگاری روانی نیز، بیشترین امتیاز با اختلاف زیاد مربوط به معیار طبیعی بودن و پس از آن مدت زمان حضور، سپس تجربه، انتظارات، کنترل ادراکی بر فضا، عوامل زیبایی­شناسانه و حضور جمعیت هستند. UR - https://urbstudies.uok.ac.ir/article_60899.html L1 - https://urbstudies.uok.ac.ir/article_60899_3ef0a5295e38be8272888685ad683055.pdf ER -