برنامه ریزی شهری
بهاره بهرا؛ مجتبی رفیعیان
چکیده
توجه به موضوع مدیریت تعارضات در پیشینه مطالعات حوزه شهرسازی سابقه‌ای تقریباً به‌قدمت این رشته دارد و در دهه‌های اخیر مکاتب مختلف شهرسازی به این موضوع توجه نشان داده‌اند. نگاه جدی به این موضوع مشخصاً از دهه 70 شروع می‌شود و به‌تدریج با گسترش اندیشه برنامه‌ریزی مشارکتی در دهه 80 رشد چشمگیری پیدا می‌کند. این درحالی است که تفکرات ارائه‌شده ...
بیشتر
توجه به موضوع مدیریت تعارضات در پیشینه مطالعات حوزه شهرسازی سابقه‌ای تقریباً به‌قدمت این رشته دارد و در دهه‌های اخیر مکاتب مختلف شهرسازی به این موضوع توجه نشان داده‌اند. نگاه جدی به این موضوع مشخصاً از دهه 70 شروع می‌شود و به‌تدریج با گسترش اندیشه برنامه‌ریزی مشارکتی در دهه 80 رشد چشمگیری پیدا می‌کند. این درحالی است که تفکرات ارائه‌شده در خصوص درک تعارضات در برنامه‌ریزی تاکنون، بطور عموم مجموعه‌ای نامنسجم و گاه متضاد بر اساس مبانی فکری ـ فلسفی متنوع و متشت ای است. با توجه به تحول تاریخی تعامل نظریه برنامه‌ریزی با موضوع تعارض، هدف این پژوهش، توصیف و فهم ماهیت تعارض و در ادامه مدیریت تعارضات در بستر اندیشه وتفکر برنامه‌ریزی شهری و تلاش درجهت طبقه‌بندی دیدگاه‌ها بر اساس رویکردهای نظری ـ فلسفی و زمینه‌ای غالب است. روش‌شناسی، مبتنی بر شیوه فراتحلیل و تحلیل محتوای کیفی است و از مرور سیستماتیک منابع چاپ‌شده در پایگاه داده اسکوپوس و گوگل اسکالر، در قالب چارچوب پریزما برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شده‌است. مطابق این چارچوب، به تحلیل محتوای 183 منبع به زبان انگلیسی پرداخته شد. بر این اساس رویکردهای پیرامون ماهیت و مفهوم تعارضات در برنامه‌ریزی شهری را می‌توان طبق هدف مطالعات و پاسخگویی به سه سؤال چیستی و چرایی تعارضات و چگونگی مدیریت آن، شامل رهیافت‌های «موقعیت‌مند» ، «مدیریتی» ، «نظریه‌ای» دانست. رهیافت موقعیت‌مند شامل تعارضات در حوزه‌های «الگوهای فضایی ـ مکانی شهر» ، «کاربری و مالکیت اراضی» ، «فضاهای شهری» ، «توسعه و حفاظت» و «پروژههای بزرگ‌مقیاس»، رهیافت مدیریتی شامل «فرایند تصمیم‌گیری» ، «تکنیک‌های مدیریت تعارض» ، «ارزیابی تأثیرها» و «تحلیل و طراحی نهادی» و رهیافت نظریه‌ای شامل «نقش نظریه برنامه‌ریزی» ، «نقش نهادهای قدرت» و «نقش برنامه‌ریز» در فهم مسئله تعارض می‌باشد. رهیافت‌های مدیریتی و نظریه‌ای بر اساس سیر تاریخی ماهیت تعارضات در حوزه نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری، در سه پارادایم تحول یافته است. نتایج نشان میدهد، نگاه به مفهوم ماهیت و مدیریت تعارضات، در قالب سه پارادایم «اثبات‌گرا» با اعتقاد به اجماع هدایت‌شده، «پسااثبات‌گرا» با اعتقاد به پایان تعارضات ازطریق اجماع مبتنی‌بر اخلاق گفتمان و «انتقادی» با تأکید بر هژمونی حاصل از اجماع‌سازی و بازتولید همیشگی تعارضات در برنامه‌ریزی قابل‌شناسایی و ساختاربندی است. بدین ترتیب باوجود پیشینه‌های ایدئولوژیک و رویکردهای مختلف به موضوع تعارض، یک چرخش سیاسی در این حوزه در نظریه و عمل برنامه‌ریزی شهری شناسایی می‌شود. درنتیجه برنامه‌ریزان باید از تنزل اقداماتشان به‌طور سنتی به یک بعد تنظیمی، فراتر رفته و به مفهوم‌سازی مجدد سیاست شهری و دگرگونی بعد فیزیکی و نمادین فضا کمک نمایند.
برنامه ریزی شهری
محمد مهدی عزیزی؛ بهاره بهرا
چکیده
توسعه شهری با رویکرد توسعه محله‌های درونی، سعی در بازگرداندن حیات شهری به بافت‌های رو به زوال در شهرها دارد. به منظور تسهیل این روند، برنامه‌ریزی و اجرای پروژههای محرک توسعه به عنوان یکی از سیاست‌های به کار گرفته شده در جهت بازآفرینی محله‌های شهری و فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور ساکنان و توجه به ابعاد مختلف توسعه، مورد توجه ...
بیشتر
توسعه شهری با رویکرد توسعه محله‌های درونی، سعی در بازگرداندن حیات شهری به بافت‌های رو به زوال در شهرها دارد. به منظور تسهیل این روند، برنامه‌ریزی و اجرای پروژههای محرک توسعه به عنوان یکی از سیاست‌های به کار گرفته شده در جهت بازآفرینی محله‌های شهری و فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور ساکنان و توجه به ابعاد مختلف توسعه، مورد توجه قرار گرفته است. در فرایند بازآفرینی شهری، از مرحله تشخیص مسئله تا اجرای پروژه‌ها و بازنگری برنامه، پیریزی و تقویت تصمیمسازیها از طریق ارزیابی امکان‌پذیر می‌شود. در این راستا، مقاله حاضر با تدوین شاخصهای تحرک و توسعه، تلاش کرده است تا به یک ساختار مناسب و قابل تعمیم برای ارزیابی پس از اجرای پروژههای محرک توسعه در سطح محله دست یافته و اثرات یک نمونه از این پروژه‌ها را در محله گودال مصلی در بافت تاریخی شهر یزد مورد ارزیابی قرار دهد. پس از استخراج شاخصهای ارزیابی در ارتباط با بازآفرینی محله‌های شهری و پروژههای محرک توسعه از متون معتبر جهانی و تجارب عملی، تحلیل دادههای ثانویه مربوط به بلوک‌های شهری محله گودال مصلی در محیط نرمافزار SPSS21 انجام شده و نتایج نهایی به دست آمده است. به عنوان روش تحقیق در این مقاله، از روش Regression Analysis برای تحلیل اثرات هر شاخص بر هر عامل و از ماتریس ارزیابی اثرات لئوپولد _ مخدوم برای ارزیابی پس از اجرای پروژه استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد پروژه دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد به طور متوسط و به ترتیب بر بعد کالبدی، سپس بر بعد سکونتی و نهایتاً بر بعد فعالیتی در سطح محله گودال مصلی اثرات محسوس داشته و این پروژه با ارائه گزینه‌های اصلاحی به عنوان یک محرک توسعه با اثرات مثبت، قابل تأیید است. همچنین نتایج حاکی از بیشترین ارتباط میان شاخص میزان بومیت با شأن سکونتی بافت، شاخص میزان دسترسی به خدمات با وضعیت محیط مسکونی، شاخصهای میزان جمعیت در سن فعالیت و درصد فعالیت کاربری‌های تجاری با وضعیت فعالیتی و اقتصادی محله بوده و درصد ابنیه نوساز، میزان تراکم جمعیت، میزان اداری بودن و پایداری ابنیه بر تحرک و توسعه کالبدی محله مؤثر است.
