روان شناسی محیطی
نسرین محمدی ایرلو؛ روح اله رحیمی؛ وحید وزیری
چکیده
تغییرات سریع شهرها و رشد بیرویه توسعه شهری باعث کاهش ارتباط شهروندان با فضاهای شهری و کاهش حس تعلق به مکان شده است. این پدیده در بسیاری از شهرهای تاریخی که دارای هویتهای فرهنگی منحصربهفرد هستند، مشهودتر است. با وجود این، برنامهریزی شهری معاصر بهندرت به ارتباط عاطفی شهروندان با محیط پیرامون خود پرداخته است. خیابان امام خمینی ...
بیشتر
تغییرات سریع شهرها و رشد بیرویه توسعه شهری باعث کاهش ارتباط شهروندان با فضاهای شهری و کاهش حس تعلق به مکان شده است. این پدیده در بسیاری از شهرهای تاریخی که دارای هویتهای فرهنگی منحصربهفرد هستند، مشهودتر است. با وجود این، برنامهریزی شهری معاصر بهندرت به ارتباط عاطفی شهروندان با محیط پیرامون خود پرداخته است. خیابان امام خمینی در اردبیل، بهعنوان یک فضای شهری با قدمت تاریخی، نمونهای از چنین مکانهایی است که نیازمند بازتعریف مؤلفههای حس تعلق به مکان و تقویت نقش آن در ایجاد پیوند اجتماعی میان شهروندان است. این پژوهش با هدف شناسایی و اولویتبندی مؤلفههای ارتقای حس تعلق در قرارگاههای رفتاری، بر اساس نقشه ذهنی شهروندان در فضاهای شهری انجام شده است. روش پژوهش ترکیبی شامل تحلیل معادلات ساختاری و تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) بوده و همچنین از دادههای کمی برای دستیابی به این هدف استفاده شده است. دادهها از طریق پرسشنامه و مصاحبه با 384 شهروند و 15 متخصص معماری و شهرسازی جمعآوری شد. یافتههای تحلیل عاملی نشان داد که مؤلفههای قرارگاه رفتاری به سه گروه اصلی تقسیم میشوند؛ حفظ هویت و افزایش حس تعلق به مکان، ارتقای حس تعلق به مکان و خوانایی فضاهای شهری با استقرار کاربریها و بنای شاخص و ارتقای تصویر ذهنی از بدنههای شهری. با توجه به یافتهها، معیار ارتقای حس تعلق به مکان و خوانایی فضاهای شهری با استقرار کاربریها و بنای شاخص بیشترین تأثیرگذاری را در ادراک ذهنی شهروندان داشته است. این نتایج نشان میدهد که توجه به ویژگیهای تاریخی، هویتی و فرهنگی سایت مورد مطالعه، همچنین ایجاد فضاهای منحصر به فرد با الگوهای طراحی مناسب و توجه به نیازهای شهروندان، میتواند به افزایش حس تعلق در فضاهای شهری کمک کند. راهکارهایی که با ویژگیهای بصری و عملکردی فضا، شناخت خواستههای شهروندان و قرارگیری عملکردهای مناسب در فضاهای مناسب در ارتباط است، بیشترین تأثیرگذاری را در افزایش حس تعلق میان شهروندان دارند. این راهکارها به ویژگیهای هویتی و فرهنگی در کالبد فضا اشاره دارند و میتوانند بهبودی محسوس در تجربه شهروندان از فضاهای شهری ایجاد کنند. این پژوهش با ارائه چارچوبی تحلیلی برای اولویتبندی مؤلفههای حس تعلق در فضاهای شهری، میتواند به برنامهریزان و طراحان شهری کمک کند تا بهبودهای مدنظر شهروندان را در نظر بگیرند و فضاهای شهری را بر اساس نیازهای واقعی ساکنان بهبود بخشند.
