TY - JOUR ID - 62077 TI - وا کاوی تعاملات اجتماعی در بازار تاریخی تبریز با تأ کید بر بعد کالبدی فضا (نمونه مورد مطالعه: سرای امیر و سرای دودری) JO - فصلنامه مطالعات شهری JA - URBS LA - fa SN - 2322-2875 AU - بلالی اسکویی, آزیتا AU - جعفری, پرستو AD - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. AD - کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 11 IS - 42 SP - 87 EP - 102 KW - نحو فضا KW - روابط اجتماعی KW - بازار تبریز KW - سرای امیر KW - سرای دودری DO - 10.34785/J011.2022.403 N2 - انسان فطرتاً موجودی اجتماعی است و فضای احاطه کننده وی، محل شکل گیری و برقراری روابط اجتماعی اوست. میزان و چگونگی اثرگذاری محیط بر عملکرد انسان، همواره یکی از دغدغه‌های مهم طراحان محیطی بوده است. در این بین بازارها به عنوان مکان‌هایی عمومی، پررونق و پر رفت و آمد، در درجه بالایی از اهمیت قرار دارند. هدف از این تحقیق دستیابی به مؤلفه‌های اثرگذار کالبد بر تعامل موجود در آن و بررسی میزان نقش فضای بازار تبریز به عنوان نمونه زنده و پویایی از بازارهای سنتی ایران، بر تعاملات موجود در آن است. در این تحقیق از دو روش توصیفی_تحلیلی و روش پیمایشی برای بررسی تعاملات اجتماعی و تأثیر کالبد بر میزان تعاملات استفاده شده که پس از به دست آوردن مؤلفه‌های نحو فضای بازار و تعاملات اجتماعی به بررسی تأثیر بازار بر تعاملات و مقایسه تطبیقی فعالیت‌های مختلف یک مجموعه به وسیله نرم افزار تخصصی نحو فضا (دپث مپ) می‌پردازد؛ سپس با کمک پرسشنامه، میزان تأثیر کالبد بر تعاملات موجود در بازار را ارزیابی می‌کند. از جمله سراهای این بازار دو سرای امیر و دودری هستند که از نظر کارکرد و شکل هندسی متفاوت از یکدیگر بوده و تعاملات متفاوتی ایجاد می‌نمایند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سه عامل ارتباط، هم‌پیوندی و کنترل تأثیر مستقیمی بر میزان دسترسی، نفوذپذیری و انعطاف‌پذیری فضایی دارند که هر سه این عوامل از جمله عوامل ارتقای تعاملات اجتماعی از منظر نحو فضا هستند؛ بررسی نحو فضا در هر دو سرا نشانگر تأثیر مرکزی بودن فضا و ورودی‌ها بر ارتقای رفت و آمد و متمرکز کردن مخاطب و محوری بودن این دو مورد بر جذب کمتر مخاطب و ایجاد فضاهای دنج برای تعاملات اجتماعی است. بررسی عوامل کالبدی بیانگر تأثیر مثبت کف‌سازی مناسب، امکان رؤیت، خوانایی، استفاده از عناصر طبیعی در میزان تعاملات اجتماعی بوده و هرکدام از مؤلفه‌های مبلمان مناسب، دسترسی و فضاهای مکث در دو سرا متفاوت بوده که بیانگر تفاوت در میزان تعامل در دوسرا هستند. UR - https://urbstudies.uok.ac.ir/article_62077.html L1 - https://urbstudies.uok.ac.ir/article_62077_dfdcdde1c610da0e714388e54b3ce0d7.pdf ER -