فصلنامه مطالعات شهری

طراحی شهری

1. ابزارهای مسیریابی گردشگران با میزان آشنایی متفاوت با محیط

تکتم حنایی؛ ساناز سعیدی مفرد؛ شیما عابدی

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 3-12

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.636

چکیده

مسیریابی فعالیتی آگاهانه است که با به‌ کارگیری ابزارها و علائم انجام می‌شود. گردشگران با توجه به میزان آشنایی متفاوت با محیط از ابزارها و علائم راهنمای مختلف در انتخاب مسیر استفاده می‌کنند. شناخت متفاوت از محیط باعث تفاوت در شکل‌گیری نقشه‌های شناختی در ذهن گردشگران می‌شود. آشنایی با محیط و داشتن تجربه در فضاهای شهری در مسیریابی ... بیشتر مسیریابی فعالیتی آگاهانه است که با به‌ کارگیری ابزارها و علائم انجام می‌شود. گردشگران با توجه به میزان آشنایی متفاوت با محیط از ابزارها و علائم راهنمای مختلف در انتخاب مسیر استفاده می‌کنند. شناخت متفاوت از محیط باعث تفاوت در شکل‌گیری نقشه‌های شناختی در ذهن گردشگران می‌شود. آشنایی با محیط و داشتن تجربه در فضاهای شهری در مسیریابی بسیار قابل ‌توجه است. بنابراین توجه به مسیریابی گردشگران از جمله کلیدی‌ترین موضوعات در فضاها و نقاط تصمیم‌گیری است. هدف از این پژوهش تحلیل فرآیند مسیریابی گردشگران با میزان آشنایی متفاوت است. روش مورداستفاده در پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت پیمایشی است. در این راستا به‌ منظور گردآوری داده‌ها از مشاهدات میدانی، پرسشنامه و بازدید از سایت استفاده‌ شده است. روش نمونه‌گیری با استفاده از فرمول کوکران با توجه به جمعیت محدوده 359 نفر محاسبه‌ شده است. تحلیل داده‌ها و ارزیابی ابزارهای گردشگران در فرآیند مسیریابی با استفاده از تحلیل‌های آماری شامل تحلیل واریانس یک‌سویه (آنوا)، آزمون تی وابسته و آزمون K2 برای اولویت‌بندی متغیرها و سطح معناداری شاخص‌ها با استفاده از آزمون دانکن تحلیل گردیده است. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که میزان آشنایی با محیط بر انتخاب نوع استراتژی در مسیریابی مؤثر است. گردشگرانی که به دلیل شناخت بیشتر، درک و تحلیل ذهنی عمیق‌تر از محیط آشنایی بیشتری دارند، از استراتژی پیمایشی با استفاده از بازنمایی جهت و فاصله تعیین مسیر میکنند. این در حالی است که گردشگران با میزان آشنایی کمتر از استراتژی نشانه از طریق بازشناسی نوع نشانهها و تشخیص موقعیت قرارگیری آنها مسیر خود را پیدا می‌کنند. اولویت گردشگران برای استفاده از ابزارهای بصری در مسیریابی به ترتیب شامل جاذبههای گردشگری، جدارهها، علائم و الگوی شبکه معابر هستند.

برنامه ریزی شهری

2. گونه شناسی گردشگران خارجی بازار قدیمی تهران با تحلیل خوشه ای دو مرحله ای: نگرشی برای برنامه ریزی شهری

محمد غفاری؛ محمد نعمت پور

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 13-26

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.880

چکیده

امروزه بخشبندی بازار گردشکری یکی از پیش شرطهای موفقیت مقاصد گردشگری است. در این راستا، بخشبندی گردشگران براساس متغیرهای روان شناختی از مهمترین و پرکاربردترین شیوههای بخشبندی بازار گردشگری است. از این رو هدف پژوهش حاضر بخشبندی بازار گردشگری شهر تهران با استفاده از شناسایی انگیزههای سفر و ویژگیهای سبک زندگی ... بیشتر امروزه بخشبندی بازار گردشکری یکی از پیش شرطهای موفقیت مقاصد گردشگری است. در این راستا، بخشبندی گردشگران براساس متغیرهای روان شناختی از مهمترین و پرکاربردترین شیوههای بخشبندی بازار گردشگری است. از این رو هدف پژوهش حاضر بخشبندی بازار گردشگری شهر تهران با استفاده از شناسایی انگیزههای سفر و ویژگیهای سبک زندگی گردشگران خارجی بازدید کننده از بازار بزرگ این شهر است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر روش جمعآوری دادهها نیز توصیفی_پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل گردشگران خارجی است که در ماههای اسفند 1396 تا اردیبهشت 1397 به بازار بزرگ و قدیمی شهر تهران سفر کردهاند. از این جامعه، نمونهای به حجم 394 نفر به روش نمونهگیری تصادفی در دسترس انتخاب شد. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته شامل 67 سئوال بوده است. سنجش روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب از روایی محتوا و آلفای کرونباخ استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل خوشهای و آزمون کای اسکوئر در محیط نرمافزار SPSS انجام شده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد، گردشگران خارجی بازدید کننده از بازار بزرگ شهر تهران را میتوان در چهار گروه بخشبندی کرد که شامل گردشگران ایدهآل پسند، گردشگران اصولگرای رفتاری، گردشگران میانهرو و گردشگران خاص گراست. همچنین نتایج پژوهش نشان میدهد، بین متغیرهای جمعیت شناختی و خوشههای چهارگانه ارتباط مثبت و معنیداری برقرار است.

سیستم های مکانی جغرافیایی شهری

3. پهنه بندی خطر سیلاب ‏در شهر سنندج با استفاده از مدل‌های ترکیبی شاخص آماری و تابع شواهد قطعی

مهناز آزادطلب؛ هیمن شهابی؛ عطااله شیرزادی؛ کامران چپی

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 27-40

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.801

چکیده

سیل دومین بلای طبیعی است که سالانه خسارات زیادی را به جوامع انسانی وارد می‌آورد. در این میان شهرها و مراکز جمعیتی، بیشترین ریسک و احتمال خسارت فیزیکی قابل لمس ناشی از وقوع سیل را دارا هستند. شهر سنندج به دلیل احاطه شدن به وسیله کوهها و تپهها پتانسیل بالایی در تولید رواناب و انتقال آن به سطح شهر را دارد.بنابراین هدف از این مطالعه ... بیشتر سیل دومین بلای طبیعی است که سالانه خسارات زیادی را به جوامع انسانی وارد می‌آورد. در این میان شهرها و مراکز جمعیتی، بیشترین ریسک و احتمال خسارت فیزیکی قابل لمس ناشی از وقوع سیل را دارا هستند. شهر سنندج به دلیل احاطه شدن به وسیله کوهها و تپهها پتانسیل بالایی در تولید رواناب و انتقال آن به سطح شهر را دارد.بنابراین هدف از این مطالعه پیش‌بینی مکانی مخاطره سیلاب ‏در شهر سنندج در استان کردستان با استفاده از الگوریتم‌های شاخص آماری (SI) و مدل تابع شواهد قطعی (EBF) هم به صورت منفرد و هم به صورت ترکیبی در محیط GIS است.فاکتورهای مؤثر بر وقوع سیل که در این مطالعه در نظر گرفته شدند شامل درصد شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، تجمع جریان، کاربری اراضی، انحنای شیب، لیتولوژی، فاصله از معابر، تراکم معابر، فاصله از ساختمان، تراکم ساختمان و میزان بارندگی بود. پس از جمع‌آوری اطلاعات و لایه‌های مورد نیاز، نقشه پیشبینی مکانی حساسیت سیلاب در شهر سنندج تهیه شد. به منظور ارزیابی عملکرد مدلها از سطح زیر نمودار AUC به دست آمده از منحنی ROC استفاده گردید. با توجه به معیار ارزیابی مورد استفاده در این مطالعه (ROC) و با توجه به داده‌های اعتبارسنجی، مدل تابع شواهد قطعی (840/0) نسبت به مدل شاخص آماری (827/0) در پهنهبندی خطر سیلخیزی در منطقه مورد نظر دارای بهترین عملکرد بود. در مدل‌ ترکیبی SI-EBF همچنین میزان صحت با توجه به داده‌های اعتبارسنجی برابر 849/0 بود که این نشان داد، عملکرد مدل‌ ترکیبی SI-EBF در پیشبینی مکانی خطر سیلاب در مطالعه حاضر نتایج بهتری نسبت به مدل‌های منفرد داشته است.در نهایت نتایج مطالعه نشان داد که تراکم ساختمانی و معابر شهری عوامل اصلی در وقوع سیلاب شهر سنندج هستند که براساس نقشه پهنهبندی خطر سیل ارائه شده می‌توان اقدامات مدیریتی مناسبی را برای کاهش خسارت‌ها و تلفات ناشی از سیل انجام داد.

برنامه ریزی شهری

4. مدلسازی تخصیص کاربری‌های شهری با رویکرد عدالت فضایی بر اساس روش‌‌های بهینه‌سازی چند هدفه

پروانه ژاله رجبی؛ رضا احمدیان؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 41-54

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.998

چکیده

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان و مدیران شهری، نحوه توزیع و تخصیص منابع و خدمات شهری به‌ صورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر برحسب نیازهای جامعه شهری است. تخصیص بهینه خدمات، ارتباط مستقیمی با برنامه‌ریزی کاربری اراضی دارد. موفقیت درعرصه برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری نیز وابسته به وجود قوانین مناسب در زمینه نحوه استفاده ... بیشتر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان و مدیران شهری، نحوه توزیع و تخصیص منابع و خدمات شهری به‌ صورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر برحسب نیازهای جامعه شهری است. تخصیص بهینه خدمات، ارتباط مستقیمی با برنامه‌ریزی کاربری اراضی دارد. موفقیت درعرصه برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری نیز وابسته به وجود قوانین مناسب در زمینه نحوه استفاده از زمین و همچنین استفاده از روش‌های کارآمد در تهیه واجرای طرح‌های شهری و برنامه کاربری زمین است. این مقاله با هدف ارائه‌ مدلی بر مبنای روش‌های بهینه‌سازی چند هدفه انجام گرفته است تا تخصیص کاربری‌های شهری را از منظر عدالت فضایی در سطح پلاک شهری و در طبقات هر قطعه زمین مدلسازی کند. به این منظور از الگوریتم ژنتیک رتبهبندی نامغلوب و یــک کــد کامپیوتری در نــرمافــزار Matlab R2018a استفاده شده است. مدل بر مبنای پنج تابع هدف شامل بیشینهسازی سازگاری، وابستگی، دسترسی به خدمات، تنوع و تناسب فیزیکی، در طبقات و در همجواری‌ها‌ و نیز تعداد مشخصی شرایط مورد نیاز پیکربندی شده است. از میان نتایج حاصل از پیادهسازی الگوریتم که مجموعه‌ای از راه‌حل‌های بهینه پارتو است، یک جبهه جواب انتخاب و سپس برای انتخاب مناسبت‌ترین چینش کاربری‌ها از میان این راه‌حل‌های بهینه، روش تحلیل فرایند سلسله مراتبی، برای تعیین وزن هر یک از اهداف تخصیص کاربری زمین به کار رفته است. وزن حاصل در مقادیر برازش اهداف ضرب شده و پس از اعمال روش مجموع وزندار جوابی که بیشترین وزن را در جبهه جواب‌های بهینه به دست آورده، به نقشه‌ کاربری زمین تبدیل شده و به عنوان چینش پیشنهادی ارائه گردیده است. ارزیابی کمی نتایج حاصل از تخصیص نشان داد که کاربریهای تجاری، آموزشی ، درمانی، ورزشی و فرهنگی هم از نظر سرانه و هم از نظر توزیع در سطح محلات و ناحیه‌ مورد مطالعه به خوبی تخصیص داده شده‌اند و سطح برخورداری محلات را در محدوده مطالعه افزایش داده‌اند.

مدیریت شهری

5. بررسی تأثیر ابعاد سلامت بر انتخاب مسکن استیجاری در بین شهروندان شهر شیراز

ملیحه تقی پور؛ علی اکبر حیدری؛ مریم حقایق

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 55-68

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.299

چکیده

وضعیت اقتصادی افراد در جوامع کنونی، نقش مهمی در گرایش به زندگی آنها در گونههای آپارتمانی و تبدیل آن به یک الگوی رایج در مسکن شهری دارد. این در حالی است که زندگی در این گونه فضاها با مشکلات عدیدهای چون افزایش میزان کمبود ویتامینD ، اضافه وزن و کاهش سلامت جسمانی، انواع آسیبهای اجتماعی، کاهش فضاهای شخصی و کاهش سطح سلامت روانی همراه ... بیشتر وضعیت اقتصادی افراد در جوامع کنونی، نقش مهمی در گرایش به زندگی آنها در گونههای آپارتمانی و تبدیل آن به یک الگوی رایج در مسکن شهری دارد. این در حالی است که زندگی در این گونه فضاها با مشکلات عدیدهای چون افزایش میزان کمبود ویتامینD ، اضافه وزن و کاهش سلامت جسمانی، انواع آسیبهای اجتماعی، کاهش فضاهای شخصی و کاهش سطح سلامت روانی همراه است که این موارد خود تهدید کننده سلامت ساکنان به شمار میرود. با این حال از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی، سلامت به معنای تأمین همزمان سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی افراد است. بنابراین به نظر میرسد که وضعیت اقتصادی افراد، تأثیر مستقیم و بیواسطهای بر کیفیت زندگی و تأمین سلامت آنها دارد. به همین منظور پژوهش حاضر به دنبال بررسی سه بعد سلامت در ترجیحات مردم با وضعیت اقتصادی متفاوت، به هنگام انتخاب مسکن آپارتمانی و اولویت مؤلفههای تأثیرگذار در انتخاب آنها در این سه حوزه است. به عبارت دیگر پژوهش حاضر به دنبال آن است تا روشن نماید کدام بعد سلامت در ترجیحات افراد در انتخاب مسکن در اولویت قرار دارد و آیا وضعیت اقتصادی مردم بر ترجیحات آنان تأثیرگذار است یا خیر؟ به همین منظور روش پژوهش حاضر، ترکیبی از نوع توصیفی_پیمایشی انتخاب شده و از نرمافزارهای SPSS22 و AMOS23 برای تحلیل دادهها و از آزمونهای فریدمن و آنوا برای به آزمون گذاشتن فرضیات بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش، مبین آن است که میان سطح اقتصادی افراد بر نوع ترجیحات آنها در انتخاب مسکن از بعد سلامت تأثیرگذار است. به این ترتیب که توجه به شاخصهای سلامت روان در بالاترین سطح در انتخاب مسکن برای همه اقشار اقتصادی قرار دارد و با افزایش توان اقتصادی خانوار، توجه به شاخصهای سلامت اجتماعی بر شاخصهای سلامت جسمانی پیشی میگیرد.

مدیریت شهری

6. تحلیل ساختار تاب آوری نهادی برای گذار از مدیریت بحران به مدیریت شهری تاب آور در برابر زلزله( نمونه موردی: شهر قزوین)

داریوش اردلان؛ زهره داودپور؛ کرامت ا... زیاری

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 69-84

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.349

چکیده

با جدیتر شدن موضوع تابآوری شهری از سال 2005 میلادی (اجلاس هیوگو)، پژوهش در زمینه توانمندسازی مدیریت شهرها برای عملکرد مطلوبتر در زمان بروز حادثه، به طور ویژه مورد توجه قرار گرفت. این مسئله در شهرهایی که در آنها خطر زمین لرزه وجود دارد (مانند شهر قزوین) اهمیت دو چندانی پیدا کرده است. از آنجا که ساختار ستاد مدیریت بحران در شهر قزوین ... بیشتر با جدیتر شدن موضوع تابآوری شهری از سال 2005 میلادی (اجلاس هیوگو)، پژوهش در زمینه توانمندسازی مدیریت شهرها برای عملکرد مطلوبتر در زمان بروز حادثه، به طور ویژه مورد توجه قرار گرفت. این مسئله در شهرهایی که در آنها خطر زمین لرزه وجود دارد (مانند شهر قزوین) اهمیت دو چندانی پیدا کرده است. از آنجا که ساختار ستاد مدیریت بحران در شهر قزوین مشابه شهرهایی است که در سالهای اخیر عملکرد ناموفقی در برخورد با زلزله داشتهاند (مانند ورزقان، قصر شیرین و غیره)، مسئله اصلی (با توجه به خطر بالقوه زلزله در شهر قزوین) این است که ساختار این ستاد باید به چه صورت باشد تا بتواند عملکرد مطلوبتری نسبت به زمین لرزه داشته باشد. مقاله حاضر از نظر نوع روش توصیفی_تحلیلی است که ساختار ستاد مدیریت بحران شهر قزوین را مورد ارزیابی قرار میدهد. لازم به توضیح است که شهر قزوین به دلیل نزدیکی به گسلهای فشاری، همواره در معرض خطر زمین لرزه با شدت بسیار بالا قرار دارد. در بخش مبانی نظری با مطالعه اسناد مختلف، متغیرها و شاخصهای مطرح در تابآوری نهادی شناسایی گردیدند. سپس به تشریح ساختار ستاد مدیریت بحران شهر قزوین و الگوهای پیشنهادی در اسناد سازمان ملل متحد و سایر کشورهای موفق در برخورد با حوادث (همچون ژاپن و ایالات متحده امریکا) پرداخته شد. در بخش تحلیل یافتهها، ابتدا با ارزیابی متغیرها و شاخصها به روش CVR (نسبت روایی محتوایی) موارد ضروری با توجه به شرایط شهر قزوین شناسایی گردیدند. در این بخش از 30 کارشناس شهرسازی نظرسنجی به عمل آمد که در مجموع نُه متغیر و نُه شاخص با توجه به شرایط قزوین برای دستیابی به تابآوری نهادی برگزیده شدند. سپس پرسشنامهای در قالب طیف لیکرت تنظیم گردید که سئوالات این پرسشنامه براساس وظایفی است که قانون برای کارگروههای مختلف این ستاد مشخص کرده است. سئوالات به تفکیک کارگروههای مختلف دستهبندی شده و در هر سئوال متغیر و شاخص مورد هدف تعیین گردیده است. پس از نظرسنجی از 110 کارشناس حوزه شهرسازی، دادهها با کمک نرمافزار spss تحلیل شدند. با استفاده از آزمون T.Student وضعیت موجود متغیرها در شاخصهای مختلف برای این ستاد در شهر قزوین مورد سنجش قرار گرفت. برآیند نتایج نشان دهنده عدم توجه به متغیرهای نُهگانه اثرگذار بود. همچنین مقایسه ساختار ستاد مدیریت بحران شهر قزوین با الگوهای مطرح در دنیا، نشان دهنده آن بود که بر خلاف الگوهای موفق که از چهار بخش اصلی تشکیل شده بودند، ساختار این ستاد در شهر قزوین تنها از دو بخش نیروهای عملیاتی و اداری تشکیل شده است، که البته این دو بخش نیز نیازمند اصلاح سازمانی می باشند. در نتیجه ستاد مورد نظر برای تحقق تابآوری نهادی لازم است حول سه محور اقدام نماید. نخست، اصلاح ساختار ستاد برای رفع نواقص موجود، دوم، تغییر نگرش در نحوه مدیریت امور از حکومت به حکمروایی و سوم، مجهز شدن به فناوریهای نوین سختافزاری و نرمافزاری در راستای آمادگی و پیشگیری. اقدامات لازم حول سه محور فوق باید به صورت همزمان پیگیری شود تا اثربخشی لازم را نشان دهد.

اقتصاد شهری

7. سنجش الگوی رفتاری عرضه و تقاضای گردشگری مبتنی بر تحولات نظام سرمایه‌داری (مورد مطالعه: شهر کرج و روستاهای پیرامونی)

مهدی مودودی ارخودی؛ سجاد فردوسی

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 85-100

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.869

چکیده

همواره برنامهریزی برای توسعه گردشگری، مستلزم توجه به مسئله عرضه و تقاضاست. در این میان، بهطورخاص حوزه بازاریابی گردشگری متکی بر شناخت ویژگیهای بخش عرضه و تقاضاست. بر این اساس در این پژوهش به سنجش الگوی رفتاری عرضه و تقاضای گردشگری با تأکید بر تحولات نظام سرمایهداری در شهر کرج و روستاهای پیرامونی آن پرداخته شد. به طورکلی ... بیشتر همواره برنامهریزی برای توسعه گردشگری، مستلزم توجه به مسئله عرضه و تقاضاست. در این میان، بهطورخاص حوزه بازاریابی گردشگری متکی بر شناخت ویژگیهای بخش عرضه و تقاضاست. بر این اساس در این پژوهش به سنجش الگوی رفتاری عرضه و تقاضای گردشگری با تأکید بر تحولات نظام سرمایهداری در شهر کرج و روستاهای پیرامونی آن پرداخته شد. به طورکلی این پژوهش از نوع کمی است. جامع آماری این تحقیق شامل متخصصان مرتبط با موضوع تحقیق و همچنین شامل جامعه محلی است که در قالب دو دسته ساکنان شهر کرج و روستاهای پیرامونی به عنوان متقاضی سفر و شرکتهای مسافرتی در شهر کرج به عنوان عرضهکننده سفر، مورد بررسی قرار گرفتند. نظرسنجی از متخصصان به روش نمونهگیری هدفمند و در دسترس و نمونهگیری از ساکنان به روش نمونهگیری تصادفی ساده، و نمونهگیری از شرکتهای مسافرتی نیز به روش تمام شماری انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که الگوی رفتاری متقاضیان سفر بین ساکنان شهر کرج و روستاهای پیرامونی با یکدیگر متفاوت است. بر این اساس رفتار ساکنان روستاهای پیرامونی با میانگین وزنی 521/0، متمایل به ویژگیهای گردشگری فوردیسمی_پسافوردیمی است؛ در مقابل بررسی الگوی رفتاری ساکنان شهر کرج نشان داد که با میانگین وزنی 711/0، متمایل به ویژگیهای گردشگری نسبتاً پسافوردیسمی هستند. در این میان، الگوی رفتاری شرکتهای مسافرتی در شهر کرج با میانگین وزنی 751/0، به ویژگیهای گردشگری پسافوردیسمی متمایل است. در مجموع، الگوی رفتاری عرضه و تقاضای گردشگری در شهر کرج، نسبتاً پسافوردیسمی ارزیابی میشود.

پایداری شهری

8. ابعاد و راهبردهای شهر شاد در محله های مشهد (مطالعه موردی: محله طبرسی و محله فارغ‌التحصیلان)

فرشاد نوریان؛ رضا قاضی؛ سیدسجاد عبدالله پور

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 101-116

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.919

چکیده

توجه به شادی و ابعاد راهبردی آن، نقش اساسی در مطلوبیت کیفیت محیطی محلات شهری دارد که امروزه عدم توجه به آن، یکی از چالش‌های پیشِ رو شهرها به ویژه کلانشهرهایی مانند مشهد به عنوان بستر زیست انسان در راه رسیدن به زندگی پایدار شهری است. طی دهه‌های اخیر با توسعه‌های جدید و قدیم شکل گرفته در سطح کلانشهر مشهد، محلاتی ایجاد شده‌اند که ... بیشتر توجه به شادی و ابعاد راهبردی آن، نقش اساسی در مطلوبیت کیفیت محیطی محلات شهری دارد که امروزه عدم توجه به آن، یکی از چالش‌های پیشِ رو شهرها به ویژه کلانشهرهایی مانند مشهد به عنوان بستر زیست انسان در راه رسیدن به زندگی پایدار شهری است. طی دهه‌های اخیر با توسعه‌های جدید و قدیم شکل گرفته در سطح کلانشهر مشهد، محلاتی ایجاد شده‌اند که از سطح کیفی مطلوبی برخوردار نبوده و با مشکلات و معضلات فراوانی مانند فقدان عرصههای همگانی، ناامنی، نبود زیباییهای بصری، نبود امکانات محلی، تعلق پایین، آلودگیهای محیطی، فقدان بسترهای مناسب روابط همسایگی و... روبهرو بوده که به واقع از میزان شادی و نشاط به عنوان حلقه مفقوده و فراموش شده زندگی شهروندان مشهدی، کاسته و ضرورت طراحی محیطی مناسب و شاد را افزایش داده است. از جمله این محلات در توسعه جدید، محله فارغالتحصیلان و در توسعه قدیم، محله طبرسی است. از این روهدف مطالعه حاضر، ارزیابی ابعاد و شاخصهای شادی در دو بافت قدیم و جدید شهر مشهد با خصیصههای متفاوت است تا ضمن شناسایی ابعاد و شاخصهای شهر شاد به حل مشکلات محلات شهری به روشی اصولی و کارآمد برای حرکت به سوی پایداری بیشتر جوامع محلی دست یافت. مطالعه حاضر از نظر نتایج، کاربردی_توسعهای، از نظر فرآیند اجرا به صورت کمی و از نظر هدف توصیفی_تحلیلی با استناد به مطالعات کتابخانه‌ای است و از میان ساکنان محلات طبرسی و فارغالتحصیلان، 320 نفر به ‌صورت تصادفی برای تکمیل پرسشنامه‌ها انتخاب شده‌اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آزمون‌های آماری شامل فریدمن، من_ویتنی، اسپیرمن، کای اسکوئر و ضریب کرامر در نرمافزار SPSS انجام شده است. براساس نتایج به دست آمده از تحلیل، تنها بعد کالبدی در محله فارغالتحصیلان (3.22) در بین ابعاد شادی شرایط نسبتاً مطلوبی دارد و در سایر ابعاد، هر دو محله شرایط نامطلوبی دارند. همچنین اختلاف معنیداری میان شاخصهای شادی در محلات قدیم و جدید وجود دارد. از دیگر یافتههایتحقیق اینست که میانگین رتبه شادی در محله فارغالتحصیلان (167.90) بیشتر از محله طبرسی (135.45) است که نشان از شادتر بودن ساکنان محله جدید در مقایسه با محله قدیم دارد. اما تفاوت این دو از نظر شادی زیاد و محسوس نیست. شادی با متغیرهای درآمد، مالکیت مسکونی، قومیت، اشتغال، وضعیت تأهل و تعداد اعضای خانوار رابطه مثبت و با سن رابطه منفی و معنیداری دارد. در نهایت، شاخصهای امنیت شغلی در هر دو محله از بعد اقتصادی، سطح ایمنی و کیفیت نورپردازی در محله قدیم و دسترسی به فضای سبز، کیفیت فضای آبی در محله جدید از بعد کالبدی، سطح امنیت در محله قدیم و شرکت در جشنهای بومی و مشارکت در حل مشکلات در محله جدید از بعد اجتماعی، دارای بیشترین میزان همبستگی با شادی و نشاط هستند.

برنامه ریزی شهری

9. ارزیابی مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولان و افراد کم‌توان جسمی- حرکتی (مطالعه موردی شهر اردبیل)

ارسطو یاری حصار؛ سمیرا سعیدی زارنجی؛ ژیلا فرزانه سادات زارنجی؛ هادی اسکندری عین الدین

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 117-132

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.746

چکیده

معلولیت به ‌منزله پدیده‌ای زیستی و اجتماعی، واقعیتی است که تمام جوامع، صرف ‌نظر از میزان توسعه ‌یافتگی، اعم از کشورهای صنعتی و غیرصنعتی با آن مواجه هستند. فضاهای عمومی شهری نقش مهمی در برنامه‌های توسعه مناطق شهری دارند و در فرآیند برنامه‌ریزی شهری، هنر برنامه‌ریزی این است که بتواند تعامل و تعادلی بین گروه‌های ذی‌نفع ایجاد کند. ... بیشتر معلولیت به ‌منزله پدیده‌ای زیستی و اجتماعی، واقعیتی است که تمام جوامع، صرف ‌نظر از میزان توسعه ‌یافتگی، اعم از کشورهای صنعتی و غیرصنعتی با آن مواجه هستند. فضاهای عمومی شهری نقش مهمی در برنامه‌های توسعه مناطق شهری دارند و در فرآیند برنامه‌ریزی شهری، هنر برنامه‌ریزی این است که بتواند تعامل و تعادلی بین گروه‌های ذی‌نفع ایجاد کند. با توجه به اهمیت موضوع مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولان (جسمی_حرکتی و نابینایان) از یک‌سو و نیز تعداد قابل‌ توجه شهروندان کم‌توان جسمی و حرکتی در شهر اردبیل از سوی دیگر، پژوهش حاضر با هدف واکاوی و بررسی میزان رضایت‌مندی معلولان و ارزیابی وضع موجود مناسب‌سازی بخش مرکزی شهر اردبیل با رویکردی نظام‌مند، در جهت پاسخ‌دهی به نیاز این قشر از شهروندان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی_تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز از طریق روش‌های میدانی گردآوری‌ شده‌اند و با استفاده از نرم‌افزارspss و آزمون‌های،T تک ‌نمونه‌ای،t مستقل و آزمون تحلیل ‌واریانس یک ‌طرفه مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. نتایج به‌ دست‌ آمده از پژوهش(آزمونT) نشان می‌دهد که میزان رضایتمندی معلولان از شاخص‌های مناسب‌سازی کمتر از حد متوسط(3) است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک ‌طرفه نشان می‌دهد که سطح معنی‌داری متغیرهای شغل، سن و نوع معلولیت کمتر از 05/.، (000/.) بوده و به لحاظ آماری رابطه معنیداری در سطح 95درصد وجود دارد که نشان‌دهنده تأثیر متغیرهای مورد بررسی بر میزان رضایتمندی از شاخص‌های مناسب‌سازی است. همچنین آزمون tمستقل گویای اینست که در متغیر جنسیت بین میانگین نظری دو گروه مردان و زنان در خصوص ارزیابی رضایتمندی معلولان از مناسب‌سازی با توجه به این که سطح معنی‌داری (000/.) کمتر از 05/. است، رابطه معنیداری بین نظرات دو گروه زن و مرد وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه حاکی از آن است که با توجه به اقدامات صورت گرفته به منظور مناسب‌سازی بخش مرکزی شهر اردبیل، شرایط کالبدی، اجتماعی_اقتصادی، وضعیت مبلمان شهری و مدیریت کنونی قادر به رفع نیازهای معلولان به شکل شایسته نیست.

برنامه ریزی شهری

10. ارزیابی کیفیت طرح های توسعه و عمران شهرهای میانی و بزرگ در ایران

محمدمهدی قاجارخسروی؛ غلامرضا حقیقت نائینی

دوره 9، شماره 36 ، پاییز 1399، صفحه 133-145

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.589

چکیده

جایگاه و اهمیت طرح‌ها در برنامه‌ریزی و ارزیابی آنها در جهات مختلف، همچنان موضوعی داغ، مورد توجه و قلمروی چالش‌ برانگیز در محافل علمی و حرفه‌ای است. یکی از رویکردهای رو به گسترش ارزیابی طرح‌ها، بررسی "کیفیت طرح‌ها" برای بررسی مطلوبیت طرح‌ها، کاربرد روش‌ها و تئوری‌های برنامه‌ریزی و نقاط قوت و ضعف آنها نسبت به وضعیت آرمانی است. ... بیشتر جایگاه و اهمیت طرح‌ها در برنامه‌ریزی و ارزیابی آنها در جهات مختلف، همچنان موضوعی داغ، مورد توجه و قلمروی چالش‌ برانگیز در محافل علمی و حرفه‌ای است. یکی از رویکردهای رو به گسترش ارزیابی طرح‌ها، بررسی "کیفیت طرح‌ها" برای بررسی مطلوبیت طرح‌ها، کاربرد روش‌ها و تئوری‌های برنامه‌ریزی و نقاط قوت و ضعف آنها نسبت به وضعیت آرمانی است. هدف اصلی این مطالعه نیز ارزیابی کیفیت طرح‌های توسعه شهری (طرح جامع) در ایران برای شناسایی و تحلیل نقاط قوت و ضعف درونی طرح‌ها در زمینههای یاد شده است. روش تحقیق، ترکیبی از رویکردهای پژوهشی تحلیلی و تبیینی است. بدین روی طرحها براساس چارچوب نظری و مدل مفهومی طراحی شده کیفیت طرح‌های جامع شامل هفت مؤلفه پایه (مبنای واقعی، تجزیه‌وتحلیل، طرح و برنامه، اجرا، هماهنگی سازمانی، سازمان‌دهی و ارائه، روش برنامه‌ریزی) و سه مؤلفه پیشرو (مشارکت، نظارت و ارزیابی و توسعه پایدار) ارزیابی شدهاند. جامعه آماری این مطالعه، طرح‌های شهرهای میانی (29 طرح) و بزرگ (پنج طرح) در نظر گرفته شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد، امتیاز کلی کیفیت طرح‌های جامع در هر دو گروه شهرهای میانی و بزرگ در حد متوسط (میانگین نمره 4.95 از 10) قرار دارد. از میان هفت مؤلفه پایه کیفیت طرح،‌ مؤلفههای مبنای واقعی، تجزیه‌وتحلیل، سازمان‌دهی و ارائه، وضعیت مطلوبی داشته و مؤلفه‌های طرح‌ و برنامه، هماهنگی ‌سازمانی، اجرا و روش‌ برنامه‌ریزی دارای وضعیت مطلوبی نیستند. مؤلفه‌های پیشرو توسعه پایدار نیز علیرغم نمره پایین، وضعیت مستعد و قابل پیشرفت دارند و مؤلفه‌های "مشارکت" و "نظارت و ارزیابی" به ‌صورت عمومی در طرحها مورد توجه قرار نمیگیرند. در بین طرح مورد بررسی طرح‌ جامع شهر رشت و پس‌ از آن چهار طرح مهاباد، بجنورد، آمل، سبزوار، کرمان و بیرجند به‌عنوان بهترین طرحها شناسایی شدند و می‌توان از آنها به‌عنوان طرح‌های پیشرو یاد کرد. در بررسی همبستگی درونی اجزای طرح نیز مشخص شد، مؤلفه "طرح و برنامه" مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مؤلفه کیفیت طرح است و آن را میتوان به عنوان شاخص اصلی و نمایانگر کیفیت طرحهای جامع برشمرد. همچنین بین کیفیت طرح‌های شهرهای بزرگ و شهرهای میانی تفاوت معنیداری وجود ندارد و طرحها به صورت عمومی دارای وضعیت مشابه هم هستند. با این حال کیفیت طرحها طی دو دهه گذشته افزایش یافتهاست.

طراحی شهری

1. ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارکهای شهری (نمونه‌ موردی: پارک مردم همدان)

امین لطیفی؛ حسن سجادزاده

دوره 3، شماره 11 ، تابستان 1393، ، صفحه 3-18

چکیده

پارک‌های شهری به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در شهرها، نقش مهمی در رفع نیازهای انسانی ایفا می‌کنند. بسیاری از نظریه‌پردازان شهری پارک‌های شهری را به عنوان یکی از اجزای اصلی یک سیستم شهری می‌دانند، زیرا در کنار نقش کارکردی خود باعث افزایش اجتماع‌پذیری در فضاهای شهری می‌شوند. بنابراین به منظور پویایی بیشتر این فضاها و برای برآورده ... بیشتر پارک‌های شهری به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در شهرها، نقش مهمی در رفع نیازهای انسانی ایفا می‌کنند. بسیاری از نظریه‌پردازان شهری پارک‌های شهری را به عنوان یکی از اجزای اصلی یک سیستم شهری می‌دانند، زیرا در کنار نقش کارکردی خود باعث افزایش اجتماع‌پذیری در فضاهای شهری می‌شوند. بنابراین به منظور پویایی بیشتر این فضاها و برای برآورده ساختن نیازهای مردم، باید به رفتارهای شکل دهنده‌ این فضاها توجه کرد و آنها را مورد بررسی قرار داد. از آنجایی که کارایی اغلب پارک‌های شهری در نتیجه‌ عدم انطباق نیازهای کاربران با کیفیات محیطی متناسب با قلمروهای رفتاری، در سطح پایینی می‌باشد، لزوم توجه به برنامه‌ اصولی و مبتنی بر رفتار استفاده‌کنندگان در اینگونه فضاها، ضروری می‌نماید. پارک مردم در شهر همدان به عنوان نمونه‌ مطالعاتی این پژوهش انتخاب شده است. هدف از این مطالعه، شناسایی و ارزیابی محرک‌ها و الگوهای رفتاری کاربران در قالب نیازها و کیفیت‌های محیطی در پارک‌های شهری است. پژوهش حاضر، یک تحقیق میدانی با رویکرد توصیفی _ تحلیلی است و به دنبال پاسخ به این سئوال اساسی است که، الگوها و قلمروهای رفتاری چه تأثیری در ارتقای کیفیت محیطی در پارک‌های شهری دارند؟ در این پژوهش برای تدوین چارچوب نظری، ابتدا با استفاده از روش اسنادی، ادبیات و مبانی نظری موضوع به تفصیل بیان شده و سپس با تحلیل رویکردهای موجود با تأکید بر الگوهای رفتاری، سعی در استدلال منطقی مباحث و در نتیجه تدوین چارچوب مفهومی برای پژوهش شده است. برای این منظور، علاوه بر تحلیل کیفی فضای شهری مورد مطالعه و بررسی چگونگی رفتارهای شکل گرفته شده در فضا به سبب وجود ویژگی‌های فضایی موجود در آن، به تحلیل کمّی شاخص‌ها با استفاده از طراحی پرسشنامه و نقشه‌های رفتاری بر اساس حجم نمونه و تبدیل یافته‌های کیفی به مؤلفه‌های کمّی از طریق نرم‌افزارSPSS پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد از سویی نیازهای انسانی نتیجه‌ تأثیر رفتار بر فضا و محیط است و قابلیت محیط، زمینه‌ساز انجام رفتارهاست و از سویی دیگر، ارتقای کیفیت محیطی و تأثیر مؤلفه‌های آن بر قلمروها و الگوهای رفتاری در پارک‌های شهری صرفاً مفهومی کمّی و تکنیکی نبوده، بلکه با مفاهیم کیفی نیز در ارتباط است.

برنامه ریزی شهری

2. سرمایه اجتماعی و پایداری شهری (مورد مطالعه: شهر گرگان)

غلامرضا خوش فر؛ رضا بارگاهی؛ شهاب کرمی

دوره 2، شماره 8 ، پاییز 1392، ، صفحه 31-46

چکیده

پایداری شهری در گرو تأمین رفاه نسبی، مشارکت شهروندان و افزایش آگاهی اجتماعی برای همه اعضای جامعه است. در واقع پایداری مستلزم رعایت عدالت اجتماعی و توجه متوازن به وجوه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حیات جامعه است؛ به‌گونه‌ای که نیروی انسانی را به فراگرد توسعه‌ خوشبین و امیدوار سازد. امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل محوری اثرگذار ... بیشتر پایداری شهری در گرو تأمین رفاه نسبی، مشارکت شهروندان و افزایش آگاهی اجتماعی برای همه اعضای جامعه است. در واقع پایداری مستلزم رعایت عدالت اجتماعی و توجه متوازن به وجوه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حیات جامعه است؛ به‌گونه‌ای که نیروی انسانی را به فراگرد توسعه‌ خوشبین و امیدوار سازد. امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل محوری اثرگذار بر پایداری سکونتگاه‌ها چه در بُعد کلان یعنی جامعه و چه در بُعد میانه یعنی بنگاه‌ها و مؤسسات و چه در بُعد خُرد یعنی خانوارها و افراد شناخته شده است. . هدف مقاله حاضر شناخت ارتباط بین سرمایه اجتماعی با پایداری شهری می‌باشد. در این پژوهش مفهوم سرمایه اجتماعی شامل دو بُعد شناختی و ساختاری و مفهوم پایداری شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، نهادی و کالبدی می‌باشد که در این پژوهش ارتباط بین مفاهیم و ابعاد نامبرده با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. جهت رسیدن به هدف تحقیق از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل داده‌های تحقیق از نرم افزارهای SPSS و GIS استفاده شده است. جامعه آماری شامل شهروندان بالای 15 سال ساکن در سه ناحیه شهر گرگان می‌شود که 240 نفر از ساکنان با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای توأم با تصادفی سیستماتیک در سه منطقه بالا، متوسط و پایین شهر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی و وضعیت پایداری شهری در بین محلات مورد مطالعه متفاوت بوده است. در نهایت از طریق تحلیل داده‌ها و آزمون‌های آماری این‌گونه استنباط شد که بین سرمایه اجتماعی و پایداری در شهر گرگان رابطه مثبت و معناداری برقرار است. بنابراین سرمایه اجتماعی بالا وسیله‌ای برای افزایش پایداری شهری می‌باشد و بالعکس سرمایه اجتماعی پایین می‌تواند موجبات ناپایداری را برای ابعاد ساختاری شهر اعم از اقتصاد، اجتماع، نهادها، فضا و محیط زیست فراهم آورد. دلالت‌های این تحقیق مبنی بر ارتباط وثیق بین سرمایه اجتماعی با پایداری شهری، لزوم توجه به مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی و اتخاذ سیاست‌هایی برای حفظ، تقویت و ارتقاء سرمایه اجتماعی در راستای تضمین پایداری در فضای جغرافیایی شهر دو چندان می‌نماید.

طراحی شهری

3. بررسی و تحلیل مؤلفه های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده راه ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز

دوره 1، شماره 4 ، پاییز 1391، ، صفحه 95-104

چکیده

با شروع انقلاب صنعتی،اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضاهای پیاده‌محور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیت فضایی عرصه‌های عمومی شهر ، فضاهای باز شهری و پیاده‌راه‌ها کاسته شده است؛ عرصه‌هایی که خود به عنوان بستر و خاستگاه، نقش محوری در ارتقای سطح تماس‌ها،ارتباطات و تعاملات اجتماعی ... بیشتر با شروع انقلاب صنعتی،اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضاهای پیاده‌محور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیت فضایی عرصه‌های عمومی شهر ، فضاهای باز شهری و پیاده‌راه‌ها کاسته شده است؛ عرصه‌هایی که خود به عنوان بستر و خاستگاه، نقش محوری در ارتقای سطح تماس‌ها،ارتباطات و تعاملات اجتماعی بین شهروندان ایفا می‌کنند.در این راستا عدم توجه به مقیاس انسانی و نادیده گرفته شدن نیازهای عابرین پیاده از معضلات پیش ِ رو می‌باشد، به طوری که کمبود و نبود کیفیت در پیاده‌راه‌ها منجر به تضعیف حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان شده است. بنابراین ضرورت شناخت مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کیفیت این فضاها به منظور پاسخگویی به نیازهای شهروندان در راستای ارتقای حضور و سطح تعاملات اجتماعی ایشان، بیش از پیش مهم جلوه می‌نماید. کلانشهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نبوده و غلبه فضاهای سواره بر مسیرهای پیاده، عرصه را بر حضور شهروندان در فضاهای شهری تنگ نموده است. مطالعه حاضر به بررسی نمونه‌هایی از فضاهای پیاده در این کلانشهر پرداخته است. متد پژوهش از نوع متد ترکیبی می‌باشد که در آن با مطالعه مبانی نظری پژوهش در قسمت کیفی،چارچوب مبانی نظری تحقیق (شامل مؤلفه‌های تأثیر‌گذار بر کیفیات پیاده‌راه‌ها) استخراج شده است.در ادامه در بخش کمی که برای اعتبار‌دهی پژوهش و نتایج حاصله از بخش کیفی مورد استفاده قرار گرفته، به مطالعه موردی محورهای تربیت و ولی‌عصر کلانشهر تبریز پرداخته شده است. درنهایت در قسمت گردآوری داده‌ها،پژوهش حاضر از تکنیک پرسشنامه در باب تدقیق رابطه کیفیت فضایی پیاده‌راه‌ها و میزان رضایتمندی شهروندان از این فضاها سود جسته است. برای انتخاب نمونه آماری از فرمول کوکران و نرم‌افزار (G*POWER) و انجام تحلیل‌های استنباطی و توصیفی آماری مطالعه حاضر از نرم‌افزار SPSS بهره برده است. نتایج حاصل از این پژوهش، نشانگر این مدعاست که مؤلفه‌های سرزندگی، خوانایی، ایمنی و امنیتو نفوذپذیری که از مؤلفه‌های اصلی کیفیت فضاهای شهری محسوب می‌شوند، ارتباط معنی‌داری با سطح تعاملات اجتماعی و میزان حضور شهروندان در فضاهای شهری پیاده‌محور کلانشهر تبریز دارند.

4. شناسایی عوامل موثر بر طراحی بدنه‌های شهری با تأکید بر ابعاد زیبائی‌شناسی و زیست‌محیطی (نمونه‌ی‌‌ موردی: خیابان ولی‌عصر(عج)- شهر قشم)

مهدی خاک زند؛ مریم محمدی؛ فاطمه جم؛ کوروش آقابزرگی

دوره 3، شماره 10 ، بهار 1393، ، صفحه 15-26

چکیده

تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبک‌ها و چه به دلیل سرعت در ساخت‌و‌ساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه‌های شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان می‌دهد، اهداف زیبایی‌شناسانه و زیست‌محیطی، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند. بنابراین بدنه شهری به ‌عنوان مصداقی از منظر ... بیشتر تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبک‌ها و چه به دلیل سرعت در ساخت‌و‌ساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه‌های شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان می‌دهد، اهداف زیبایی‌شناسانه و زیست‌محیطی، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند. بنابراین بدنه شهری به ‌عنوان مصداقی از منظر خرد شهری از این قاعده مستثنی نیست. هدف از پژوهش حاضر توجه به ویژگی‌های خاص شهر قشم، با تأکید بر ابعاد زیبایی‌شناسی و زیست‌محیطی و شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه‌های شهری خیابان ولی‌عصر (عج) در شهر قشم به ‌عنوان شاخص‌ترین خیابان این شهر می‌باشد. پژوهش یاد شده به روش «تحلیلی _کاربردی» است و در حوزه‌ مطالعات میدانی، «روش پیمایشی» با ابزار گردآوری داده به‌ صورت «مشاهده» و «پرسشنامه متخصصان و استفاده‌کنندگان» می‌باشد که در قالب مطالعه‌ای کاربردی، به بررسی شاخص‌های پراکندگی داده‌های مورد بررسی می‌پردازد. یافته‌ها در بعد زیبایی‌شناسی از دیدگاه مردم و متخصصان نشان داده‌است، شاخص‌های تناسبات، تمیزی، تعادل و نظم در بعد عینی و دلبستگی به مکان، با معنا بودن، آرامش، خوانایی و جذابیت در بعد ذهنی در اولویت ارزشیابی زیبایی نما قرار دارند. همچنین در بعد زیست‌محیطی از دیدگاه متخصصان، شاخص‌هایی همچون مقاومت مصالح در برابر رطوبت، فضای سبز به ‌منظور ایجاد آسایش حرارتی، مصالح مقاوم در برابر دما و دیوار سبز و اکسیژن‌ساز، برای طراحی بدنه‌های شهری در اولویت قرار دارند. در نتیجه با توجه به شناخت اولویت‌ها در ابعاد زیبایی‌شناسی و زیست‌محیطی می‌توان یک منظر شهری مطلوب را پدید آورد.

برنامه ریزی شهری

5. بهسازی کالبدی_ محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر خرم‌آباد)

زینب محمدصالحی؛ حجت شیخی؛ علی اصغر رحیمیون

دوره 2، شماره 7 ، تابستان 1392، ، صفحه 73-88

چکیده

مراکز شهرها با سابقه قدیمی، به دلیل مرکزیت جغرافیایی، سهولت دسترسی، مرکزیت ثقل اقتصادی و ویژگی‌های تاریخی _ فرهنگی دارای پتانسیل بالقوه بالایی می‌باشند؛ علی‌رغم ویژگی‌های مثبت قسمت مرکزی شهرها، بافت آنها از لحاظ مشکلات کالبدی(فرسودگی)، زیست محیطی، درهم پیچیدگی بافت و ضعف زیرساخت‌ها رنج می‌برند .یکی از مراکز شهری با ... بیشتر مراکز شهرها با سابقه قدیمی، به دلیل مرکزیت جغرافیایی، سهولت دسترسی، مرکزیت ثقل اقتصادی و ویژگی‌های تاریخی _ فرهنگی دارای پتانسیل بالقوه بالایی می‌باشند؛ علی‌رغم ویژگی‌های مثبت قسمت مرکزی شهرها، بافت آنها از لحاظ مشکلات کالبدی(فرسودگی)، زیست محیطی، درهم پیچیدگی بافت و ضعف زیرساخت‌ها رنج می‌برند .یکی از مراکز شهری با چنین مشخصه‌ای مرکز شهر خرم‌آباد می‌باشد. بافت هسته مرکزی این شهر عمدتاَ فرسوده است و نیاز به اقدامات ساماندهی و بهسازی دارد. هدف اصلی این تحقیق با توجه به وسعت دامنه مشکلات این بافت‌ها، رسیدن به اهداف توسعه پایدار در بهسازی آن می‌باشد. در همین راستا، تحقیق حاضر به چگونگی تحقق ابعاد کالبدی و محیطی توسعه پایدار در بهسازی بافت‌های هسته مرکزی شهر خرم‌آباد پرداخته است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش ، توصیفی‌_ پیمایشی می‌باشد و نحوه جمع‌آوری اطلاعات در بخش معرفی مفاهیم اولیه از روش کتابخانه‌ای و در بخش جمع‌آوری مستندات از طریق مطالعات میدانی(پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) است. جامعه آماری مورد نظر، ساکنین قسمتی از بافت هسته مرکزی شهر خرم‌آباد با جمعیتی بالغ بردو‌هزارو 797 نفر می‌باشد. با توجه به بررسی ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی محدوده مورد مطالعه و تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات از روش ترکیبیAHP-SWOT ، نتایج به دست آمده از ارزیابی نهایی عوامل SWOT در چارچوب مدل AHP نشان می‌دهد که در گروه نقاط قوت، وجود عنصر تاریخی با‌ارزش(وزن نهایی، 272/0)، وجود محور فعالیت در راستای خیابان‌های امام خمینی و شهدا (وزن نهایی، 176/0) و امکان دسترسی آسان به سایر نقاط شهر (وزن نهایی، 134/0) به ترتیب مهمترین نقاط قوت و پایین بودن کیفیت ابنیه (وزن نهایی،206/0)، ریزدانگی قطعات (وزن نهایی، 161/0) و وجود معابر تنگ و نفوذناپذیر (وزن نهایی،135/0) به ترتیب مهمترین نقاط ضعف هستند. در عین حال پتانسیل بالای فضاهای بایر (وزن نهایی، 239/0)، پتانسیل ایجاد فضاهای تفریحی _ گردشگری (وزن نهایی، 183/0) و تاریخی بودن حوزه فراگیر و ارتقای فرهنگی (وزن نهایی، 139/0) به ترتیب مهمترین فرصت‌های محدوده مورد مطالعه، همچنین بی‌توجهی به تغییر محله برای انطباق با نیازهای روز (وزن نهایی، 266/0)، نا‌امنی و نفوذ‌ناپذیری معابر (وزن نهایی، 194/0) و تعریف نشدن فضای باز عمومی در محله‌ها (وزن نهایی، 143/0) از جمله مهمترین تهدیدهای محدوده مورد نظر به شمار می‌آیند. به طور کلی نتایج تحقیق بیانگر آن است که مشکلات کالبدی و پس از آن، به ترتیب مشکلات زیست‌محیطی، معضلات اجتماعی، معضلات اقتصادی، مدیریتی بیشترین درصد معضلات را به خود اختصاص داده است. همچنین در بررسی ابعاد کالبدی، پایین بودن کیفیت ابنیه، ریزدانگی قطعات و نفوذناپذیری معابر از جمله مهمترین مشکلات بافت مورد مطالعه است. بر‌اساس تحلیل‌های نهایی در این پژوهش، پیشنهادهای اساسی به منظور بهره‌برداری از این قوت‌ها ، فرصت‌ها، کاهش ضعف‌ها و تهدیدات در قالب راهبرد‌های رهگشای مدل SWOT برای بهسازی بافت فرسوده مرکزی شهر خرم‌آباد در متن مقاله به تفصیل بیان می‌شود که در آنها از مؤلفه‌های توسعه پایدار شهری بهره گرفته شده است. در بحث توسعه پایدار هدف، رسیدن به شهری پایدار است و توسعه شهری در صورتی پایدار خواهد بود که کیفیت بالایی از زندگی را برای تمام ساکنانش ارائه دهد و بدین منظور در راستای ارتقای کیفیت زندگی بر بهسازی با راهبردهای ارائه شده به عنوان راهنمای تصمیمات، ابزار عمل برنامه‌ریزی و ایجاد کننده ارتباط میان عوامل تصمیم سازی، تصمیم گیری و اجرا تأکید شده است.

طراحی شهری

1. طراحی شهری: از بازبینی فرایند تا تحقق محصول به سوی رویکرد تدریجی فرایند طراحی شهری

فرشاد نوریان؛ بهناز امین زاده؛ مازیار عبایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1399

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.464

چکیده

در این مقاله فرایند طراحی شهری به عنوان اصلی‌ترین مولفه‌ی چنته دانش طراحی شهری مورد بررسی قرار گرفته و مناسبت این فرایند با تحقق پروژه‌ها به لحاظ نظری تحلیل شده است. به این منظور فرایند طراحی شهری در بستر نظری رشته طراحی شهری به عنوان یک رشته‌ی آکادمیک مستقل تحلیل شده و مشکلات تحقق‌پذیری پروژه‌ها در قالب رابطه سه گانه تئوری، حرفه ... بیشتر در این مقاله فرایند طراحی شهری به عنوان اصلی‌ترین مولفه‌ی چنته دانش طراحی شهری مورد بررسی قرار گرفته و مناسبت این فرایند با تحقق پروژه‌ها به لحاظ نظری تحلیل شده است. به این منظور فرایند طراحی شهری در بستر نظری رشته طراحی شهری به عنوان یک رشته‌ی آکادمیک مستقل تحلیل شده و مشکلات تحقق‌پذیری پروژه‌ها در قالب رابطه سه گانه تئوری، حرفه و اجرا مورد بحث قرار گرفته است. هدف مقاله دستیابی به روش‌شناسی مناسب جهت مواجهه طراحی شهری با مشکلات مرتبط با تحقق‌پذیری پروژه‌هاست. این روش‌شناسی در چارچوب نظری مقاله ارائه شده است. چارچوب نظری مقاله مبتنی بر تبیین فرایندی است که در جهت افزایش تحقق‌پذیری پروژه‌ها مطرح شده است. فرایند یاد شده تحت عنوان فرایند تدریجی طراحی شهری مرحله اجرا را نیز به مراحل متداول فرایند، مطالعه، تحلیل و اجرا، می‌افزاید و آنها را در یک مناسبت غیر خطی و غیر چرخه‌ای به صورت نامنظم و وابسته به مراحل اجرا در نظر می‌گیرد. این فرایند پیشنهادی در قالب روش‌شناسی پژوهشی اقدام‌پژوهی در یک پروژه طراحی شهری مورد بررسی قرار گرفته است. پروژه طراحی اراضی کن جنوبی شهر تهران مبتنی بر این روش‌شناسی در چارچوب کارهای عملی واقعی عالم حرفه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در بررسی این نمونه‌ی موردی مراتب افزایش تحقق‌پذیری پروژه از طریق به کار گرفتن روش تدریجی شرح داده شده است. همچنین به عنوان شاهد عدم کامیابی فرایند کلاسیک طراحی شهری اسناد تحقق یک نمونه موردی دیگر، طرح جامع ویژه‌ی اراضی عباس‌آباد، با روش تحلیل محتوا آنالیز شده است. در نهایت در نتیجه بحث تعمیم‌پذیری فرایند تدریجی طراحی شهری به عنوان یک مکانیزم جایگزین یا تکمیل‌کننده فرایندهای روتین و متداول طراحی شهری مطرح گردیده است.

مشاهده مقاله

طراحی شهری

2. تبیین عملکردی و شناسایی ارزش‌های مکان‌های عمومی‎ ‎رودخانه محور از ‏منظر طراحی شهری

سید مجتبی صفدرنژاد؛ سید عبدالهادی دانشپور؛ مصطفی بهزادفر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 دی 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.532

چکیده

رودخانه‌ها، به‌واسطه عملکردهای متعدد، کیفیات متنوعی را برای انسان‌ها‌ و سکونتگاه‌هایشان همراه دارند و مستقیم و غیرمستقیم، بر کیفیت ‏زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارند؛ اما تغییر سبک زندگی جوامع، ناآگاهی از ابعاد رودخانه‌ها و نگرش و توسعه تک‌بعدی، آسیب‌های فراوانی به این ‏پدیده‌های طبیعی رسانده و موجب ناپایداری آن‌ها شده است. ... بیشتر رودخانه‌ها، به‌واسطه عملکردهای متعدد، کیفیات متنوعی را برای انسان‌ها‌ و سکونتگاه‌هایشان همراه دارند و مستقیم و غیرمستقیم، بر کیفیت ‏زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارند؛ اما تغییر سبک زندگی جوامع، ناآگاهی از ابعاد رودخانه‌ها و نگرش و توسعه تک‌بعدی، آسیب‌های فراوانی به این ‏پدیده‌های طبیعی رسانده و موجب ناپایداری آن‌ها شده است. این پژوهش، در پی خاطرنشان ابعاد رودخانه‌ها، اهمیت حفاظت آن‌ها در حین توسعه‌، ‏ضرورت دیدگاه فراگیر در مواجهه با رودخانه و چگونگی استفاده از رودخانه‌ به‌عنوان محور مکان‌های عمومی در چارچوب طراحی شهری است. این ‏پژوهش توسعه‌ای- کاربردی، بر مبنای رویکرد کیفی متکی بر تجربه‌گرایی، به گردآوری داده‌های موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی ‏پرداخته و با انتخاب روش مطالعه میان موردی، از ابزارهای مشاهده و مصاحبه نیمه ساختاریافته در بازدیدهای میدانی رودخانه در شهرهای اردبیل، ‏اصفهان، اهواز و رشت بهره گرفته است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از تحلیل‌های کیفی (تلخیص، دسته‌بندی) در کنار تحلیل‌های کمّی آماری ‏استفاده‌شده و اعتبار نتایج، بر اساس اظهارنظر تضمین‌شده در موارد کیفی و بررسی آزمون اسمیرنف و ‏T‏ تک نمونه‌ای در تحلیل کمّی بررسی‌شده ‏است. پژوهش حاضر، نقش‌ها، ارزش‌ها و کیفیات رودخانه را، در قالب مؤلفه‌های نظام‌های مطالعاتی زیست‌محیطی/ اکولوژیکی، کالبدی/ فضایی، ‏عملکردی، اقتصادی، اجتماعی/ فرهنگی، ادراکی/ روانی و ... تدوین کرده و به مقایسه تطبیقی وضعیت آن‌ها در شهرهای ذکرشده پرداخته است. نتایج ‏پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به تنوع عملکردها، ارزش‌ها و نیز ابعاد رودخانه‌ها هرگونه توسعه مرتبط با آن‌ها، باید با دیدی جامع‌نگر انجام شود. ‏بعلاوه، توجه به آب، ویژگی‌ها و تأثیرات آن، به‌مثابه مهم‌ترین عامل تمایز مکان‌های عمومی رودخانه محور، باید با اتخاذ رویکردهای مناسبی ازجمله ‏درزمینهٔ فعالیت‌ها، در مکان سازی مبتنی بر رودخانه موردتوجه قرار گیرد. برخی کاربردهای پژوهش حاضر، عبارت‌اند از: یکپارچه‌سازی ‏برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت رودخانه‌ها، مکان سازی و بازآفرینی پایدار با محوریت رودخانه‌ها، بازنگری اسناد توسعه شهری، بازنگری قوانین مرتبط ‏و ... .‏

مشاهده مقاله

مدیریت شهری

3. شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری در شهرداری با روش نظریه زمینه‌ای

شریفه سرگلزایی؛ محمود محمدی؛ رضا مختاری ملک آبادی؛ غلامرضا شیران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 دی 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.874

چکیده

توسعه کاربرد فناوری‌های نوین در مدیریت و برنامه‌ریزی‌های شهری در پی طرح مفاهیم شهر هوشمند هدف بسیاری از سازمان‌ها گردیده است. تحقیقات بیشماری برای شناخت ابعاد پذیرش و بکارگیری فناوری صورت گرفته است، اما تعداد تحقیقاتی که پذیرش فناوری‌های بکاررفته در سازمان‌ها را بررسی کرده باشند بسیار محدود است. از میان اندک تحقیقات متمرکز بر ... بیشتر توسعه کاربرد فناوری‌های نوین در مدیریت و برنامه‌ریزی‌های شهری در پی طرح مفاهیم شهر هوشمند هدف بسیاری از سازمان‌ها گردیده است. تحقیقات بیشماری برای شناخت ابعاد پذیرش و بکارگیری فناوری صورت گرفته است، اما تعداد تحقیقاتی که پذیرش فناوری‌های بکاررفته در سازمان‌ها را بررسی کرده باشند بسیار محدود است. از میان اندک تحقیقات متمرکز بر عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری در مقیاس سازمان نیز تنها تعداد محدودی به ابعاد پذیرش فناوری در سازمان‌های غیردولتی در کشورهای در حال توسعه توجه داشته‌اند. از این‌رو ابعاد اثرگذار بر پذیرش فناوری در شهرداری‌ها به عنوان یک سازمان غیردولتی در ایران به طور دقیق شناسایی نشده‌‌ است. این خلأ می‌تواند بکارگیری فناوری در شهرداری‌ها را دشوار کرده و یا با شکست مواجه سازد. لذا انجام تحقیقات جامع در این زمینه ضروری است. شهرداری اصفهان به عنوان یکی از سازمانهای مدیریت شهری در میان کلان‌شهرهای ایران به عنوان نمونه انتخاب شد. بنابراین هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری در شهرداری اصفهان به عنوان یک سازمان غیردولتی است. با توجه به نوع مساله پژوهش و جامعه آماری تحقیق از روش نظریه زمینه‌ای استفاده شده است. این روش یکی از کارآمدترین روش‌های‌ تحقیق کیفی است. برای این منظور پس از طرح پرسشنامه نیمه‌ساختاریافته‌ای بر اساس مرور ادبیات، مصاحبه‌هایی با مدیران و کارشناسان ارشد در شهرداری اصفهان صورت گرفت. حاصل مصاحبه‌ها به صورت داده‌های متنی وارد نرم‌افزار اطلس‌تی شده و به روش تحلیل جز به جز تحلیل شد. بدین‌ترتیب با روش‌های کدگذاری، مقوله‌ها و ابعاد مؤثر و روابط میان آن‌ها شناسایی شد. نتایج نشان می‌دهد 23 بُعد در پذیرش فناوری در شهرداری اصفهان اثرگذار هستند که می‌توان آن‌ها را در هشت گروه‌ کلان جای داد. این گروه‌ها شامل مقوله‌های زمینه‌ای، علی، فنی، تشویق‌کننده، بازدارنده، تعدیل‌گر، تصمیم‌گیری و در نهایت پیامدی هستند. نتایج ارائه شده برای مدیران، برنامه‌ریزان شهری و محققانی که در زمینه پذیرش فناوری با رویکرد شهر هوشمند فعالیت دارند، حائز اهمیت است. یافته‌های پژوهش در راستای تسهیل فرآیند هوشمند شدن شهر با تأکید بر شهرداری‌ها می‌تواند اثرگذار باشد. همچنین مقوله‌های ارائه شده در این پژوهش می‌توانند در پژوهش‌های آتی با استفاده از روش‌های کمی مورد آزمون قرار گیرند.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

4. شناسایی عوامل مؤثربر فرآیند تنظیم مجدد زمین در بافت‌های فرسوده شهری (نمونه موردی: شهر شیراز)

فهیمه نامور؛ خلیل حاجی پور؛ امیر حسین شبانی؛ محمود محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 دی 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2022.915

چکیده

مشکلات مربوط به پراکنده‌رویی باعث می‌شود که سیاست‌های مدیریت و مهار رشد که ابزار دستیابی به توسعه درونزا می‌باشند، مورد توجه قرار گیرند. شهر شیراز نیز با دارا بودن 1700 هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد، نیازمند استفاده از این سیاست‌ها از جمله تنظیم مجدد زمین به‌عنوان یکی از کامل‌ترین ابزارهای دستیابی به رشد هوشمند می‌باشد. از آنجایی‌که ... بیشتر مشکلات مربوط به پراکنده‌رویی باعث می‌شود که سیاست‌های مدیریت و مهار رشد که ابزار دستیابی به توسعه درونزا می‌باشند، مورد توجه قرار گیرند. شهر شیراز نیز با دارا بودن 1700 هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد، نیازمند استفاده از این سیاست‌ها از جمله تنظیم مجدد زمین به‌عنوان یکی از کامل‌ترین ابزارهای دستیابی به رشد هوشمند می‌باشد. از آنجایی‌که تنظیم مجدد زمین متأثر از ویژگی‌های قانونی، نهادی، اقتصادی و اجتماعی محل می‌باشد، هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر فرآیند تنظیم مجدد زمین در بافت‌های فرسوده و بررسی روابط علی- معلولی بین آنها برای اجرای موفق آن می‌باشد. این امر می‌تواند مدیریت شهری را در دستیابی به توسعه درونزا از طریق تحریک و تحقق مهمترین متغیرها و به تبع آن افزایش تحقق‌پذیری کل پروژه تنظیم مجدد زمین یاری رساند. به‌منظور نیل به این هدف از روش‌ توصیفی- تحلیلی در قالب مدل تحلیل تفسیری-ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Micmac شدت و جهت روابط بین متغیرها مشخص شده است. برای این منظور از پرسشنامه دلفی دو مرحله‌ای و نظرات 17 نفر از کارشناسان امور شهری شهر شیراز استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که متغیرهای دخیل در تنظیم مجدد زمین به چهار دسته تاثیرگذار، تاثیرپذیر، مستقل و دووجهی تبدیل می‌شوند و از بین متغیرهای دو وجهی، متغیر مشارکت پذیر بودن دولت محلی از طریق نهادهای واسط و تسهیل‌گر از تاثیرگذارترین و تاثیرپذیرترین متغیرها می‌باشد بنابراین این متغیر نقشی کلیدی و استراتژیک ایفا می‌کند. به‌این‌معنا که کلید اجرای تنظیم مجدد زمین در بافتهای فرسوده و حل مشکلات مربوط به آن ایجاد نهادی واسط برای شنیدن خواسته‌ها و نظرات مردم می‌باشد. همچنین سایر متغیرهای استراتژیک تنظیم مجدد زمین در بافت فرسوده توجه به عدالت فردی و اجتماعی در دولت محلی، بینش راهبردی و منعطف بودن دولت محلی، تعریف اهداف ملموس و قابل‌دستیابی در تنظیم مجدد زمین و ارزیابی مناسب قیمت زمین قبل و بعد از اجرا می‌باشند. بنابراین رصد مداوم این متغیرها در طول فرآیند تهیه طرح و اجرای تنظیم مجدد زمین در بافت فرسوده لازم و ضروری است.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

5. ارزیابی اثرات پس از اجرای پروژه‌های محرک توسعه در سطح محله‌های شهری: نمونه مطالعاتی، محله گودال مصلی، شهر یزد

محمد مهدی عزیزی؛ بهاره بهرا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 دی 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.172

چکیده

توسعه شهری با رویکرد توسعه محله‌های درونی، سعی در بازگرداندن حیات شهری به بافت‌های رو به زوال در شهرها دارد. به منظور تسهیل این روند، برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های محرک توسعه به عنوان یکی از سیاست‌های به کار گرفته شده در جهت بازآفرینی محله‌های شهری و فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور ساکنان و توجه به ابعاد مختلف توسعه، مورد توجه ... بیشتر توسعه شهری با رویکرد توسعه محله‌های درونی، سعی در بازگرداندن حیات شهری به بافت‌های رو به زوال در شهرها دارد. به منظور تسهیل این روند، برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های محرک توسعه به عنوان یکی از سیاست‌های به کار گرفته شده در جهت بازآفرینی محله‌های شهری و فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور ساکنان و توجه به ابعاد مختلف توسعه، مورد توجه قرار گرفته است. در فرایند بازآفرینی شهری، از مرحله تشخیص مسئله تا اجرای پروژه‌ها و بازنگری برنامه، پی‌ریزی و تقویت تصمیم-سازی‌ها از طریق ارزیابی امکان‌پذیر می‌شود. در این راستا، مقاله حاضر با تدوین شاخص‌های تحرک و توسعه، تلاش کرده است تا به یک ساختار مناسب و قابل تعمیم برای ارزیابی پس از اجرای پروژه‌های محرک توسعه در سطح محله دست یافته و اثرات یک نمونه از این پروژه‌ها را در محله گودال مصلی در بافت تاریخی شهر یزد مورد ارزیابی قرار می ‌دهد. پس از استخراج شاخص‌های ارزیابی در ارتباط با بازآفرینی محله‌های شهری و پروژه‌های محرک توسعه از متون معتبر جهانی و تجارب عملی، تحلیل داده‌های ثانویه مربوط به بلوک‌های شهری محله گودال مصلی در محیط نرم‌افزار SPSS21 انجام شده و نتایج نهایی به دست آمده است. به عنوان روش تحقیق در این مقاله، از روش Regression Analysis برای تحلیل اثرات هر شاخص بر هر عامل و از ماتریس ارزیابی اثرات لئوپولد ـ مخدوم برای ارزیابی پس از اجرای پروژه استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد پروژه دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد به طور متوسط و به ترتیب بر بعد کالبدی، سپس بر بعد سکونتی و نهایتاً بر بعد فعالیتی در سطح محله گودال مصلی اثرات محسوس داشته و این پروژه با ارائه گزینه‌های اصلاحی به عنوان یک محرک توسعه با اثرات مثبت، قابل تأیید است. همچنین، نتایج حاکی از بیشترین ارتباط میان شاخص میزان بومیت با شأن سکونتی بافت، شاخص میزان دسترسی به خدمات با وضعیت محیط مسکونی، شاخص‌های میزان جمعیت در سن فعالیت و درصد فعالیت کاربری‌های تجاری با وضعیت فعالیتی و اقتصادی محله بوده و درصد ابنیه نوساز، میزان تراکم جمعیت، میزان اداری بودن و پایداری ابنیه بر تحرک و توسعه کالبدی محله مؤثر است.

مشاهده مقاله

منظر شهری

6. تبیین مدل ارتباطی دیدهای شهری و مطلوبیتِ پاسخ های احساسی شهروندان در سنندج با رویکرد نظریه زمینه ای

محمدآزاد احمدی؛ مهرداد کریمی مشاور؛ سعید علیتاجر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.416

چکیده

یکی از نیازهای مهم افرادی که در شهرهای امروزی زندگی می‌کنند، زندگی توام با احساسات مطلوب درخصوص فضاهای شهری است. ظاهر یک شهر، تا حد زیادی، می‌تواند بسته به ساختار و مشخصه های عناصر فیزیکی شهر، در ایجاد احساسات مطلوب یا نامطلوب در فرد تاثیرگذار باشد. لذا دیدهای شهری به طور کلی دو نوع تاثیر عمده به صورت دوست داشتن یا احساسات مثبت و خوشایند ... بیشتر یکی از نیازهای مهم افرادی که در شهرهای امروزی زندگی می‌کنند، زندگی توام با احساسات مطلوب درخصوص فضاهای شهری است. ظاهر یک شهر، تا حد زیادی، می‌تواند بسته به ساختار و مشخصه های عناصر فیزیکی شهر، در ایجاد احساسات مطلوب یا نامطلوب در فرد تاثیرگذار باشد. لذا دیدهای شهری به طور کلی دو نوع تاثیر عمده به صورت دوست داشتن یا احساسات مثبت و خوشایند و یا به صورت دوست نداشتن و احساسات منفی و ناخوشایند، بر شهروندان می گذارند. بر این اساس، در این پژوهش سعی شد پاسخ های احساسی شهروندان در ارتباط با دیدهای شهری به طور عام مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، نظریه تحقیق به کمک آن ها استخراج گردد. با توجه به ماهیت این پژوهش، رویکرد اصلی طرح پژوهش، رویکردی کیفی است و به روش نظریه زمینه ای انجام پذیرفته که در آن بر اساس رویکرد کوربین و استراوس شامل رویه های تحلیل داده کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی صورت گرفته است. در نمونه گیری از جامعه آماری و مشارکت کنندگان، از نمونه گیری نظری استفاده شده که در آن نمونه گیری تا جایی ادامه دارد که داده ها به اشباع برسند و جهت گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی، مصاحبه و پرسشنامه نیمه ساختار یافته بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان داد که مقولات گزینشی تاثیرات دیدها و پاسخ های احساسی شامل هیجان، آرامش، مطلوبیت و ارتباط می باشند. در نهایت بر اساس ارتباط بین این مقولات و نتیجه نهایی تحقیق در یک مدل نهایی تدوین و ارائه گردید.

مشاهده مقاله

محیط زیست شهری

7. تاثیر خرد اقلیم های شهری بر آسایش محیطی در فضای باز عمومی( نمونه موردی: میدان شهدا شهر مشهد)

سیامک شکیبائی؛ ساناز سعیدی مفرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1398

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.434

چکیده

کیفیت طراحی فضاهای باز عمومی به عنوان یک قرارگاه رفتاری برای اوقات فراغت نقش مهمی در میزان رضایتمندی افراد دارد. احساس لذت و رضایتمندی زمانی اتفاق خواهد افتاد که فرد به حد نسبی از آسایش جسمی و روحی (آسایش محیطی) رسیده و فاقد از امور مقید کننده باشد. همچنین یکی دیگر از عوامل رضایتمندی، آسایش محیطی ناشی از سلسله مراتب اقلیمی می‌باشد. ... بیشتر کیفیت طراحی فضاهای باز عمومی به عنوان یک قرارگاه رفتاری برای اوقات فراغت نقش مهمی در میزان رضایتمندی افراد دارد. احساس لذت و رضایتمندی زمانی اتفاق خواهد افتاد که فرد به حد نسبی از آسایش جسمی و روحی (آسایش محیطی) رسیده و فاقد از امور مقید کننده باشد. همچنین یکی دیگر از عوامل رضایتمندی، آسایش محیطی ناشی از سلسله مراتب اقلیمی می‌باشد. به همین جهت توجه به اقلیم در طراحی‌ها از اولویت‌های مهم در توسعه پایدار و طراحی پایدار می‌باشد. با این حال، خرد اقلیم شهری از عواملی است که برای طراحی فضاهای شهری و فضاهای باز عمومی در راستای رسیدن به آسایش و رضایت محیطی ضروری می‌باشد. در این راستا میدان شهدای شهر مشهد نیز به عنوان فضای باز عمومی و محصور توسط بناهای اداری و تجاری و ساختار کالبدی فضایی ویژه و همچنین درگیری با مسائل خرد اقلیم شهری، آسایش محیطی خود را از دست داده است. لذا با هدف بررسی میدان شهدا در راستای ایجاد آسایش محیطی به کمک خرد اقلیم شهری، پرسشنامه‌ای با سوالات بسته (در غالب طیف لیکرت) بر روی حجم نمونه 112 نفرآزمایش شد. در این راستا روش شناسی تحقیق مبتنی بر روش تحلیلی به کمک آمار استنباطی (آزمون تحلیل عاملی تائیدی) و تحلیل با نرم افزار اسکچاپ و در نهایت تحلیل راینو(پلاگین umi) جهت فهم عوامل خرد اقلیمی در راستای آسایش میدان می‌باشد. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی بر آن است که با توجه نمودن به ساختار بافت، عوامل محیطی و فرمی فضاها، ویژگی‌های کیفی و کمی معابر محدوده، فضاهای عملکردی و فعالیتی به عنوان اماکن مخاطب مردم، عوامل کیفی در طراحی شهری خود میدان و در نهایت توجه به تاثیرات تابش، باد، کیفیت هوا ، صدا و آسایش حرارتی بر محدوده ‌می‌توان به آسایش محیطی در میدان شهدا نائل گشت.

مشاهده مقاله

منظر شهری

8. ارزیابی منظر میدان های شهری با استفاده از " تکنیک تحلیل منظر سایمون بل" (نمونه مورد مطالعه : میدان امام خمینی قم)

بهادر زمانی؛ شیرین اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1399

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.901

چکیده

منظر شهری پدیده‌ای پیچیده از جنبه‌ی عینی و ادراکی در محیط است که از برهم‌کنش لایه‌‌های متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد می‌شود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیت‌های بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگر چه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخ‌گوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، لیکن توجه به منظر به عنوان ابزار ... بیشتر منظر شهری پدیده‌ای پیچیده از جنبه‌ی عینی و ادراکی در محیط است که از برهم‌کنش لایه‌‌های متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد می‌شود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیت‌های بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگر چه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخ‌گوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، لیکن توجه به منظر به عنوان ابزار پایه و لازم (و نه کافی) برای قرائت متن شهر در راستای پاسخ‌گویی به بخشی از مسائل شهری و حقوق شهروندی ضرورت دارد. هدف نوشتار حاضر ارزیابی کیفیت‌های بصری و فضایی میدان امام خمینی شهر قم بر اساس دیدگاه متخصصان است و از این‌رو پرسش اصلی تحقیق به این شرح است: بر اساس معیارها و زیر معیارهای بر آمده از تکنیک تحلیل منظر سایمون بل، اولویت مداخله در منظر هر یک از اضلاع چهارگانه میدان امام خمینی شهر قم چگونه است؟ در راستای نیل به این هدف، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به کار گرفته شده و برای ارزیابی وضع موجود داده‌های مورد نیاز بر مبنای چارچوب طرح شده در"تکنیک تحلیل منظرسایمون بل" با استفاده از تکنیک‌های مشاهده، عکس‌برداری،SWOT وAHP، گردآوری و تحلیل شده اند؛ به منظور وزن‌دهی معیارها و زیرمعیارهای مطرح در این تکنیک، از میانگین نظرات کارشناسی سی‌تن از متخصصان شهری در قالب پرسشنامه و ماتریس‌های ارزیابی در ساختار سلسله مراتبیAHP، استفاده شده است. نرخ ناسازگاری در قضاوت‌های متخصصان کمتر از 0.1 بوده که نشانگر سازگاری و اعتبار منطقی نظرات می باشد. بر اساس یافته‌های تحقیق، در تحلیل منظر میدان امام خمینی بر مبنای چارچوب منتخب، به ترتیب الگوی سازمان‌دهی فضایی 43.9%، الگوی سازمان‌دهی ساختاری با 38.3% و الگوی سازمان‌دهی انتظام بخش 17.8 % امتیاز کسب نمودند. در مجموع، ارزیابی الگوهای سازمان‌دهی منظر، در ضلع شرقی بالاترین مقدار 44،4% و سپس به ترتیب در ضلع شمالی 29،4% در ضلع غربی 16،4% و در ضلع جنوبی 9.8% امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند.

مشاهده مقاله

معماری شهری

9. تبیین رابطه بین مولفه های موثر برکیفیت فضای باز جمعی در ارتقاء اجتماع پذیری محیط

نازنین دهناد؛ جمال الدین مهدی نژاد؛ باقر کریمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1399

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.519

چکیده

میزان موفقیت فضاهای جمعی به میزان استفاده از آن مکان و حضور انسان وابسته است. مکان به صورت پیوسته با وجود انسان همراه و نوعی تعامل در مکان را ایجادکرده است که منجربه شکل گیری روابط اجتماعی و اجتماع پذیری فضای باز جمعی شده است. دردهه های اخیر، بی توجهی به حفظ و ارتقای حیات جمعی در برخی فضاهای باز موجب از بین رفتن اهمیت و نقش فضا گشته همچنین، ... بیشتر میزان موفقیت فضاهای جمعی به میزان استفاده از آن مکان و حضور انسان وابسته است. مکان به صورت پیوسته با وجود انسان همراه و نوعی تعامل در مکان را ایجادکرده است که منجربه شکل گیری روابط اجتماعی و اجتماع پذیری فضای باز جمعی شده است. دردهه های اخیر، بی توجهی به حفظ و ارتقای حیات جمعی در برخی فضاهای باز موجب از بین رفتن اهمیت و نقش فضا گشته همچنین، عدم استفاده از معیارهای فضاهای باز عمومی جهت اجتماع پذیری فضاها منجر به خالی و رانده شدن فضاها شده است. از این رو شناخت معیارهای ایجادکننده و ارتقاءدهنده اجتماع پذیری در فضاهای باز جمعی درجهت رونق بخشیدن به این گونه فضاها در مقیاس‌های مختلف ضروری است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل موثر برکیفیت فضای باز جمعی محیط‌های مسکونی و تاثیر آن در ایجاد تعامل بین کاربران و پاسخ به این پرسش که حضور افراد در این فضاها چگونه منجر به اجتماع‌پذیری فضای باز جمعی و عاملی در جهت موفقیت فضا می شود انجام شده است. از این‌رو چهار فضای باز مشترک جمعی در مقیاس مجتمع های سکونتی در منطقه ی شش شهرداری شهر شیراز انتخاب شد. این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به روش پیمایش و با استفاده از ابزارسنجش پرسشنامه صورت گرفته است. حجم نمونه 488 نفر از ساکنین مجتمع مسکونی می باشد. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و با بهره گیری از نرم افزار SPSS انجام شده است. پس از تحلیل و دسته بندی ابعاد در سطح نظریه ی مکان و استخراج هفت مولفه ی موثر بر کیفیت فضاهای جمعی و اجتماع پذیری که شامل ایمنی و امنیت، انعطاف پذیری، نفوذپذیری، فعالیت پذیری، تعامل اجتماعی، هویت مکان و ادراک محیط در چگونگی برقراری تعامل و ارتباط کاربران محیط چهار نتیجه حاصل گردید. نخست؛ ایجاد آفرینش فضاهایی پویا، دوم؛ ایجاد فضاهای جمعی، سوم؛ پیوستگی و تعامل، چهارم؛ تقویت درک متقابل از رفتارهای محیط کیفیت مکان‌های باز جمعی را می‌توان ارتقا بخشید.

مشاهده مقاله

پایداری شهری

10. تأثیر الگوهای مرفولوژی شهری سنتی و نوین بر جریان باد و اثرات متقابل آن با رویکرد انرژی کارا (مورد پژوهی: شهراصفهان)

زهرا بابایی فروشانی؛ یونس چنگلوایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 فروردین 1399

http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.781

چکیده

در این تحقیق اطلاعات باد از ایستگاه هواشناسی اصفهان درمیانگین گرمترین روز(30 تیرماه)و سردترین روز(30 دی ماه)از ماه درسال1396برای انجام مطالعاتCFDدر مورد توزیع باد در سه پیکره بندی شهری(سنتی، شطرنجی و بلندمرتبه گسسته)در مقیاس محلی که معرف شاکله کلی از ریخت گونه شهر اصفهان می باشند، استفاده شده است و شبیه سازی عددیCFDدر نرم‌افزارهایEnvi-met ... بیشتر در این تحقیق اطلاعات باد از ایستگاه هواشناسی اصفهان درمیانگین گرمترین روز(30 تیرماه)و سردترین روز(30 دی ماه)از ماه درسال1396برای انجام مطالعاتCFDدر مورد توزیع باد در سه پیکره بندی شهری(سنتی، شطرنجی و بلندمرتبه گسسته)در مقیاس محلی که معرف شاکله کلی از ریخت گونه شهر اصفهان می باشند، استفاده شده است و شبیه سازی عددیCFDدر نرم‌افزارهایEnvi-met and Design Builderبرای تجسم نتیجه انرژی باد از هر بافت شهری انجام شد. در نهایت سه بافت مختلف شهری با چندین پارامترهای مربوط به مورفولوژی شهری و محیط باد مقایسه و تحلیل شد. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که 1)بافت های سنتی بر اساس max عددی سرعت و جهت باد که از نرم افزارها در گرمترین روز برابر با26/2و سردترین روز برابر با68/2m/sهمچنین تحلیل های کلی بر روی هندسه بافت از نظر شاخص های مرفولوژیک تاثیرگذار به دست آمد، نشان داد که بافت سنتی کاملاً بر اساس اصول پایداری طراحی شده اند. شاخص‌های ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ بافت ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﻪ گذاشت و ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ شهرسازان و ﻣﻌﻤﺎران ﺑﺎ به‌کارگیری اﺻﻮل ﺻﺤﻴﺢ مرفولوژی شهری می‌توانند، در بهینه‌سازی ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی و بهره وری درست از جریانات باد شهری مؤثر واﻗﻊ ﮔﺮدﻧﺪ. 2)نتایجmaxعددی سرعت و جهت باد در بافت شطرنجی در گرمترین روز 73/2 و سردترین روز80/2m/sو بلندمرتبه گسسته در گرمترین روز26/4و سردترین روز08/m/sو باتوجه به تحلیل های کلی بر روی هندسه دو بافت نوین نشان داد که شهرسازی مدرن کمتر هماهنگ و همساز با اوضاع محیط طبیعی، ازجمله شرایط اقلیمی و فرهنگ بومی رشد و توسعه پیدا کرده است. 3)تفاوت زیاد ویژگی های مختلف مرفولوژی شهری و تاثیرات متفاوت جریانات انرژی باد در سه بافت مختلف نشان از تأثیر مهم مرفولوژی شهری بر جریانات بالقوه باد دارد، همچنین از طریق تجزیه و تحلیل، دریافتیم که شاخص های مورفولوژیکی شهری با شاخص بالقوه جریانات باد همبستگی معنی داری، دارند و به کمک این شاخص های مورفولوژیکی، می توانیم بطور دقیق و به راحتی، خروجی جریانات انرژی باد بر روی بافت های مختلف شهری باتوجه به رویکرد انرژی کارا، را مقایسه کنیم، 4)در نهایت نتایج مطالعه می تواند به عنوان یک راهنمای عملی برای ارزیابی تاثیرات جریانات باد شهری و اثرات متقابل آن بر روی مرفولوژی شهری همچنین روش‌های پیشنهادی در این پژوهش می‌تواند به عنوان تحلیل‌های حداکثری برای اقدامات کاربردی به‌منظور کاهش اثرات منفی جریان باد برای مدیریت شهری در شهر اصفهان را به ارمغان آورد.

مشاهده مقاله

محیط زیست شهری

11. تأثیر هندسه بلوک های شهری در میزان آسایش حرارتی فضای باز در اقلیم سرد ایران (مطالعه موردی: شهر همدان)

یاسر خوشبخت؛ حسین مدی؛ مریم آزموده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 خرداد 1399

چکیده

با اهمیّت یافتن فضاهای باز شهری در شهرهای پایدار و تلاش در جهت ارتقاء کیفیت محیط های شهری و افزایش پویایی در فضاهای باز شهری، تدوین شیوه های کارآمد طراحی شهری همساز با اقلیم امری الزامی است. خرده اقلیم های محلی دارای رابطه تنگاتنگی با عوامل کالبدی محیط همچون هندسه و چیدمان بلوک های شهری هستند. هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه تأثیر هندسه ... بیشتر با اهمیّت یافتن فضاهای باز شهری در شهرهای پایدار و تلاش در جهت ارتقاء کیفیت محیط های شهری و افزایش پویایی در فضاهای باز شهری، تدوین شیوه های کارآمد طراحی شهری همساز با اقلیم امری الزامی است. خرده اقلیم های محلی دارای رابطه تنگاتنگی با عوامل کالبدی محیط همچون هندسه و چیدمان بلوک های شهری هستند. هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه تأثیر هندسه متعارف بلوک های شهری و یافتن عوامل تأثیرگذار در میزان آسایش حرارتی فضای باز در فصول گرم و سرد در اقلیم شهر همدان است. روش تحقیق در این پژوهش شامل اندازه گیری میدانی و شبیه سازی رایانه ای (نرم افزار انوی مت (ENVI-met)) پنج هندسه متعارف از بلوک های شهری با میزان عامل دید به آسمان (SVF)، جهت گیری و چیدمان متفاوت با یکدیگر (بلوک های منفرد شمالی-جنوبی، بلوک های منفرد شرقی-غربی، بلوک های خطی شمالی-جنوبی، بلوک های خطی شرقی-غربی و بلوک های حیاط مرکزی) به عنوان پنج خرده اقلیم شهری است که در یکی از گرم ترین روزهای سال مطابق با انقلاب تابستانی و در یکی از سردترین روزهای سال مطابق با انقلاب زمستانی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. میانگین چهار عامل دمای هوا، دمای متوسط تشعشعی، رطوبت نسبی و سرعت جریان باد به عنوان مهمترین عوامل موثر بر آسایش حرارتی در فضای باز در فضای مرکزی و مشترک بلوک های مورد نظر استخراج شده است. جهت ارزیابی هرچه دقیق تر نتایج بدست آمده، از شاخص های میانگین آرای پیش بینی شده (PMV) و دمای معادل فیزیولوژیکی (PET) به عنوان جامع ترین روش های تخمین آسایش حرارتی فضای باز بهره گرفته شده است. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل داده های بدست آمده از نرم افزار، در انقلاب تابستانی افزایش سایه اندازی در فرم ها و در نتیجه کاهش دمای متوسط تشعشعی و همچنین افزایش سرعت جریان باد در فضای مرکزی فرم ها که تأثیر مستقیم بر دمای هوا و شرایط حرارتی محیط دارند به بهبود شرایط حرارتی کمک می کنند. از سوی دیگر به طور عکس در انقلاب زمستانی شرایط حرارتی با افزایش دمای متوسط تشعشعی و کاهش سرعت جریان باد بهتر می گردد. به طور کلی نتایج شاخص های آسایش حرارتی از بهتر بودن بلوک های حیاط مرکزی در بهبود شرایط آسایش حرارتی محیط در فصل تابستان به دلیل سایه اندازی بیشتر در طول روز و در فصل زمستان نیز به دلیل کاهش شدید سرعت جریان بادهای سرد نسبت به سایر فرم های بررسی شده حکایت می کنند.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

12. تحلیلی بر ارتباط بین کیفیت کالبدی محیط‌های شهری و استرس درک شده شهروندان، (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)

سیدرضا آزاده؛ جمال محمدی؛ حمیدطاهر نشاط دوست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 خرداد 1399

چکیده

رشد شهرنشینی با افزایش اختلالات‌روانی همراه است. یکی از مهم‌ترین اختلالات‌روانی، استرس درک‌شده توسط شهروندان است. استرس سابقه‌ای طولانی در علوم پزشکی دارد. زیرا با بیماری‌های مختلف همچون دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین با مسائل روانشناختی در ارتباط است. این پژوهش در راستای پاسخ به این سوال انجام شد که در محله‌های ... بیشتر رشد شهرنشینی با افزایش اختلالات‌روانی همراه است. یکی از مهم‌ترین اختلالات‌روانی، استرس درک‌شده توسط شهروندان است. استرس سابقه‌ای طولانی در علوم پزشکی دارد. زیرا با بیماری‌های مختلف همچون دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین با مسائل روانشناختی در ارتباط است. این پژوهش در راستای پاسخ به این سوال انجام شد که در محله‌های شهری، چه ابعادی از کیفیت کالبدی بر استرس تأثیر بیشتری دارد. برای پاسخ به این سؤال، محله مفت‌آباد به‌عنوان یک محله با کیفیت نامطلوب و محله مرداویج به‌عنوان یک محله با کیفیت مطلوب در شهر اصفهان انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کیفیت محیطی محقق ساخته و همچنین پرسشنامه استاندارد استرس درک‌شده کوهن و همکاران (1983) استفاده شد. تعداد 434 نفر در تکمیل پرسشنامه‌ها همکاری کردند. تحلیل اطلاعات نیز با استفاده از ضریب همبستگی معمولی و جزئی و رگرسیون خطی انجام شد. یافته ها در رابطه با متغیر وابسته پژوهش نشان داد که میزان استرس ادراک شده توسط ساکنان محله مفت‌آباد بیشتر از محله مرداویج بود. نمره میانگین استرس درک شده در محله مفت‌آباد برابر با 07/2 و در محله مرداویج برابر با 04/1 برآورد شد. مدل سازی با استفاده از رگرسیون خطی نشان داد که متغیرهای زیبایی و نظم بصری، جذابیت عملکردی و آسایش محیطی به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری را بر استرس درک شده داشتند. براساس مدل‌های پیشنهادی، کیفیت کالبدی محیط‌ در محله مفت‌آباد 67 درصد و در محله مرداویج 46 درصد از تغییرات استرس درک شده را پیش بینی کردند. نتایج پژوهش حاضر در توافق با سایر پژوهش ها نشان داد، افرادی که در محیط های شهری با کیفیت پایین زندگی می‌کنند بیشتر از سایر افراد در معرض استرس هستند. از این رو رابطه میان برنامه‌ریزان شهری و روانشناسان باید تقویت شود تا راهکارها و سیاست‌هایی اتخاذ شود که از طریق برنامه‌ریزی و طراحی محیط بتوان شاخص‌های سلامت‌روانی شهروندان همچون استرس درک شده را بهبود بخشید.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

13. شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های کیفیت محیطی در پهنه‌های ساحلی

مجتبی رفیعیان؛ گل کو گیاهچی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 خرداد 1399

چکیده

مناطق ساحلی به دلیل ارائه‌ی فضاها و فرصت‌های متنوع از گذشته تاکنون با تقاضای بالای جمعیت رو‌به‌رو بوده که این موضوع با بروز معضلات و آشفتگی‌های متعددی در ابعاد مختلف ساحل همراه بوده است. این معضلات در حوزه‌های متعددی از جمله حوزه‌های محیط-زیستی، کاربری اراضی، سیاسی و امنیتی، مقرراتی و حقوقی در نواحی ساحلی کشور و از جمله بندر ... بیشتر مناطق ساحلی به دلیل ارائه‌ی فضاها و فرصت‌های متنوع از گذشته تاکنون با تقاضای بالای جمعیت رو‌به‌رو بوده که این موضوع با بروز معضلات و آشفتگی‌های متعددی در ابعاد مختلف ساحل همراه بوده است. این معضلات در حوزه‌های متعددی از جمله حوزه‌های محیط-زیستی، کاربری اراضی، سیاسی و امنیتی، مقرراتی و حقوقی در نواحی ساحلی کشور و از جمله بندر انزلی دیده می‌شود. در شهر بندرانزلی طبق اسناد توسعه شهری و گزارشات مطالعاتی دستگاه‌های اجرایی، پهنه‌ی ساحلی شهر در سال‌های گذشته دچار افول مشهودی شده به گونه‌ای که به نظر می‌رسد موجبات بروز آسیب‌های محیط‌زیست، افول اقتصادی و مسائل اجتماعی متعددی را در قالب کاهش کیفیت محیط ایجاد کرده است. بنابراین می‌توان گفت مسئله‌ی پیش رو، شناسایی مولفه‌های حاکم بر ظرفیت‌های توسعه‌ای در پهنه‌‌ی ساحلی بندرانزلی است که دچار زوال شده و مدیریت مداخلات می‌تواند فرایندهای بهبود کیفیت را موجب شود. روش تحلیل داد‌ها بهره‌گیری از مدل معادلات ساختاری (SEM) است که با استفاده از نرم‌افزار SmartPlS 3 صورت گرفت. جهت آزمون مدل، با استفاده از پرسشنامه‌ و براساس آرای کاربران فضا (مصرف‌کنندگان)، کیفیت محیطی در نواحی ساحلی متشکل از 9 شاخص برآورد و مورد سنجش قرار گرفت. ضریب استانداردشده مسیر میان مصرف‌کننده و کیفیت محیطی (86/0) بیانگر این مطلب است که الگوی آماری کاربران به میزان 86 درصد از تغییرات متغیر کیفیت محیطی را تبیین می‌کند. کیفیت محیطی پهنه‌های ساحلی با 9 شاخص سنجیده می‌شود که از میان آن‌ها، نفوذپذیری اولویت نخست در تحلیل کیفیت محیطی ساحلی دارد و سایر شاخص‌های مطرح نظیر انعطاف‌پذیری، سازگاری، کارایی، بامعنابودن، تناسبات، تنوع، اجتماع‌پذیری و پایداری به ترتیب در اولویت‌های دوم تا نهم قرار می‌گیرند.

مشاهده مقاله

معماری شهری

14. بررسی اثر زمینه‌گرایی بر تاب‌آوری فضایی در بازار تاریخی تبریز با تمرکز بر قابلیت-های فضایی

راحله عبدالهی؛ اسلام کرمی؛ احد نژادابراهیمی؛ لیلا رحیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 تیر 1399

چکیده

عدم تاب‌آوری برخی از فضاهای معاصر و رهاسازی در برابر تحولات به‌عنوان معضل جدی در ساختار شهرهای معاصر مطرح است که تبعات فراوانی را در عرصه شهرسازی به‌دنبال داشته است. به‌نظر می‌رسد عمرکوتاه فضاها به‌واسطه همخوانی با زمینه و برخورداری از ویژگی‌های محیطی قابل اصلاح و بهبود باشد و در برخورد با اختلالات تاب‌آوری لازم را در پی خواهد ... بیشتر عدم تاب‌آوری برخی از فضاهای معاصر و رهاسازی در برابر تحولات به‌عنوان معضل جدی در ساختار شهرهای معاصر مطرح است که تبعات فراوانی را در عرصه شهرسازی به‌دنبال داشته است. به‌نظر می‌رسد عمرکوتاه فضاها به‌واسطه همخوانی با زمینه و برخورداری از ویژگی‌های محیطی قابل اصلاح و بهبود باشد و در برخورد با اختلالات تاب‌آوری لازم را در پی خواهد داشت. ازاین‌رو، هدف از تحقیق حاضر که به‌منظور ارتقاء تاب‌آوری و هویت شهری انجام یافته، بررسی تاثیر مولفه‌های زمینه‌گرایی و قابلیت‌های فضا بر تاب‌آوری فضای بازارهای تاریخی در نمونه‌موردی می‌باشد. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تحلیل پرسشنامه‌ها است. در این مطالعه متغیرهای زمینه‌ایی و قابلیت فضا به‌عنوان متغیرهای مستقل و متغیرهای تاب‌آوری فضا به عنوان متغیرهای وابسته مورد سنجش قرار گرفت. با استفاده از فرمول کوکران تعداد 357 نفر از مراجعین بازار تاریخی تبریز به‌عنوان نمونه آماری انتخاب و ضریب آلفای کرونباخ برای سوالات پرسشنامه 899/0 محاسبه شد که بیانگر پایایی مناسب ابزار تحقیق است. جهت تحلیل داده‌ها، با استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیون روابط هم‌زمانی میان متغیرها آزمون و برای سنجش وضعیت موجود از آزمون t مستقل استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد رابطه معنی‌داری بین مولفه‌های(کالبدی، تاریخی، فرهنگی و محیطی) زمینه‌گرایی و قابلیت‌های(انعطاف‌پذیری، تطبیق‌پذیری، تغییرپذیری و واکنش‌پذیری) فضا با تاب‌آوری فضا برقرار است که بیشترین اثرگذاری به‌ترتیب مربوط به قابلیت‌های تطبیق‌پذیری و واکنش‌پذیری فضا و سپس مولفه‌های محیطی و تاریخی زمینه‌گرایی است، درحالی‌که کمترین امتیاز مربوط به قابلیت تطبیق‌پذیری و زمینه محیطی فضا است. در بررسی میزان برخورداری مولفه‌های زمینه‌گرایی از قابلیت‌های فضا ضرایب همبستگی نشان داد که زمینه فرهنگی و محیطی از لحاظ برخورداری از قابلیت‌های فضا در بهترین وضعیت قرار دارند.در نتیجه بازار تاریخی تبریز از لحاظ تاب‌آوری بیشتر تحت تاثیر قابلیت فضا و سپس مولفه زمینه‌ایی قرار دارد. بنابراین علاوه بر توانایی‌های فضا باید به مولفه‌های زمینه‌ایی نیز توجه گردد. تأکید توأم به هر دو ویژگی در کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آوری موثر واقع خواهد شد و نیل به تاب‌آوری مستلزم همخوانی فضا با زمینه است که توانایی مقابله فضا با اختلالات با ارتقاء قابلیت فضا از طریق پتانسیل ذاتی زمینه تحقق می‌یابد.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

15. رنسانس خیابانی، تبیینی بر بازخوانی حیات اجتماعیِ بخش مرکزی شهر زنجان

عیسی پیری؛ لیلا هاشمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1399

چکیده

پژوهشِ حاضر مبتنی بر نگرش دیالکتیکی، تفسیری هرمنوتیکی از رنسانس خیابانی به‌عنوان ابزاری در دستیابی به استراتژی‌های نوزایی و برنامه‌ریزی‌های انسان‌محور در جهت بهبود کیفیت زیست اجتماعی و ارتقای روزمرگی شهروندان در قلمروهای باز شهری می‌باشد. این مطالعه درصدد است تا تأثیرپذیری فضاهای باز شهری را از مقوله‌های متنوعِ اقتصادی، اجتماعی ... بیشتر پژوهشِ حاضر مبتنی بر نگرش دیالکتیکی، تفسیری هرمنوتیکی از رنسانس خیابانی به‌عنوان ابزاری در دستیابی به استراتژی‌های نوزایی و برنامه‌ریزی‌های انسان‌محور در جهت بهبود کیفیت زیست اجتماعی و ارتقای روزمرگی شهروندان در قلمروهای باز شهری می‌باشد. این مطالعه درصدد است تا تأثیرپذیری فضاهای باز شهری را از مقوله‌های متنوعِ اقتصادی، اجتماعی _ فرهنگی، کالبدی و زیبایی شناسانه‌ که سابقاً به‌واسطه‌ی رنسانس شهری به‌عنوان متأخرترین پارادایم در حل پرابلماتیک شهر شناخته‌شده است را در قالب استراتژی‌هایی بیان نماید. ازآنجایی‌که این قلمروها تجلّی گاه حیات اجتماعی شهر و مکانی بر تبلور اندیشه‌های مدنی شهروندان هستند؛ بنابراین این مطالعه گامی در راستای نوزایی، تحولات فضایی و تولید و بازتولید فضاهای اجتماعی ازدست‌رفته‌ی شهر و ایده‌ای برخاسته از نظریه با رویکرد انسان‌محوری می‌باشد. درحالی‌که گردآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی و میدانی با استفاده از پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه و شاخص سازی تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش کیفی با تحلیل محتوای متن، کدگذاری و تحلیل با نرم‌افزار MAXQDA انجام می‌گیرد، به جهت موردی بودن پژوهش، تجزیه‌وتحلیل یافته‌های کمی در راستای توجیه یافته های کیفی با Amos انجام شد. جامعه‌ی آماری پژوهش پانل‌های هموژن از متخصصان امر می‌باشند. نتایج حاصل از واکاوی‌ها، حکایت از وجود توان‌های بالقوه و پتانسیل‌های بالای محدوده موردمطالعه و البته مطلوبیتِ شرایط در انسانی شدن فضا دارند که بواسطه استراتژی های رنسانس مبنای ارائه شده در متن محقق می شوند؛ بنابراین این پژوهش رنسانس خیابانی را به‌عنوان پاسخی بر ارتقای این پتانسیل‌ها معرفی می‌نماید در حالی که تولید و باز تولید فضای اجتماعی منجر به پایداری اجتماعی در محدوده مطالعاتی و در نهایت در کل شهرخواهد شد.

مشاهده مقاله

معماری شهری

16. ارزیابی نقش کیفیت معماری در ارتقا کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی از دیدگاه سلامت ساکنین

ملیحه تقی پور؛ علی اکبر حیدری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1399

چکیده

بی‌توجهی طراحان و معماران به کیفیت مجموعه‌های زیستی در جریان رشد شتابان شهرنشینی، ساکنان این مجموعه‌ها را با مشکلات متعددی روبرو نموده که از جمله مهمترین آنها، افت شدید کیفیت زندگی در این مجموعه‌ها است. اهمیت این موضوع به حدی است که در بعضی موارد، زندگی در این مجتمع‌ها سلامت ساکنین آن را به مخاطره می‌اندازد. در همین ارتباط پژوهش ... بیشتر بی‌توجهی طراحان و معماران به کیفیت مجموعه‌های زیستی در جریان رشد شتابان شهرنشینی، ساکنان این مجموعه‌ها را با مشکلات متعددی روبرو نموده که از جمله مهمترین آنها، افت شدید کیفیت زندگی در این مجموعه‌ها است. اهمیت این موضوع به حدی است که در بعضی موارد، زندگی در این مجتمع‌ها سلامت ساکنین آن را به مخاطره می‌اندازد. در همین ارتباط پژوهش حاضر، کیفیت معماری را به عنوان متغیر مستقل، کیفیت زندگی را به عنوان متغیر وابسته و کیفیت سلامت را به عنوان متغیر میانجی مد نظر قرار داده و سعی در تحلیل چگونگی ارتباط میان متغیرهای مذکور نموده است. بنابراین بر اساس ادبیات تحقیق، کیفیت سلامت با سه شاخص سلامت جسمانی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفت؛ کیفیت معماری نیز در قالب سه شاخص کیفیت محیطی، کیفیت ساختاری و کیفیت عملکردی مد نظر قرار گرفت و در نهایت کیفیت زندگی خود به عنوان یک مفهوم ثابت و چند جانبه تعریف گردید. گردآوری اطلاعات در حوزه کیفیت معماری و سلامت با استفاده از پرسشنامه محقق ساز و در ارتباط با کیفیت زندگی با استفاده از پرسشنامه استاندارد انجام گرفت. جامعه آماری در این تحقیق، ساکنین سه مجتمع اساتید، دراک و چوگان در شهر شیراز بودند که از نظر بافت اجتماعی ساکنین و نیز موقعیت جغرافیایی در شهر، در یک سطح قرار داشته ولی از نظر شاخص‌های محیطی و معماری، دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر بودند. تحقیق از نوع کمی – کیفی و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری و نیز تحلیل محتوای مصاحبه‌های صورت گرفته از ساکنین انجام گرفته است. در انتها نتایج تحقیق حاکی از آن بود که کیفیات معماری، تاثیر بسزایی در کیفیت زندگی ساکنین در مجتمع‌های مسکونی دارد که این موضوع از طریق ارتقا سطوح مختلف سلامت ساکنین شکل می‌گیرد. به این ترتیب که کیفیت محیطی باعث ارتقا سلامت جسمانی شده، کیفیت ساختاری باعث ارتقا سلامت روانی شده و کیفیت عملکردی باعث ارتقا سلامت اجتماعی ساکنین می‌شود و در نهایت برآیند این موارد باعث ارتقا کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی می‌شود.

مشاهده مقاله

اسکان غیر رسمی

17. رویکرد مسکن اندک‌افزا به مثابه سیاست ارتقای مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی؛ مورد پژوهی شهر چابهار

علیرضا نظرنیا؛ لیلا زارع؛ فریبرز دولت آبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 شهریور 1399

چکیده

سکونتگاه های غیررسمی یکی از تبعات شهرنشینی سریع است که عمدتا مهاجرین روستایی و تهیدستان شهری را در خود جای داده‌ و بدون مجوز و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانون توسعه شهری در درون یا خارج از محدوده شهرها شکل می گیرند. این نوع سکونتگاه‌ها نتیجه ناکارآمدی نظام تامین مسکن شهری است که در امتداد رشد کنترل نشده آن و عدم ثبات اقتصادی بازار ... بیشتر سکونتگاه های غیررسمی یکی از تبعات شهرنشینی سریع است که عمدتا مهاجرین روستایی و تهیدستان شهری را در خود جای داده‌ و بدون مجوز و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانون توسعه شهری در درون یا خارج از محدوده شهرها شکل می گیرند. این نوع سکونتگاه‌ها نتیجه ناکارآمدی نظام تامین مسکن شهری است که در امتداد رشد کنترل نشده آن و عدم ثبات اقتصادی بازار مسکن رخ می دهد. این پژوهش بر سیاست مسکن اندک‌افزا به مثابه فرآیندی جهت بهسازی کالبدی مسکن در سکونتگاه های غیررسمی در شهر چابهار تأکید دارد و می تواند برای بهبود کیفیت فضایی- کالبدی زاغه ها و ادغام آن با مناطق رسمی شهری مورد استفاده قرار گیرد. رویکردی است در جهت تطبیق سیاست مسکن این نوع بافت و محلات با محدودیت‌ها و قیود تامین منابع مالی و شرایط اقتصادی ساکنین. در الگوی پیشنهادی به حفظ ساختارهای حائز اهمیت مردمان محدوده پژوهش توجه جدی شده است. تاکید بر حفظ ساختار فضایی ساکنین که منطبق بر فرهنگ سکونت جامعه مخاطب طرح است و از الگوهای فعالیتی حیات روزمره ایشان طبعیت می‌کند از اهداف پژوهش پیش روست. نتایج تحقیق نشان می دهد که با بهره گیری از مسکن اندک‌افزا و رویکردهای مرتبط با آن: افراز، تجمیع و تکمیل فضایی، می توان به مدلی مطلوب و بهینه دست پیدا کرد که در آن استراتژی عمودی از بالا به پایین و بی توجه به ساکنین جای خود را به شکل همدلانه‌تری از توسعه داده است. روش پژوهش با درگیری فعال محقق در میدان تحقیق و مصاحبه‌های عمیق با ساکنین همراه بوده تا شیوه برآمده از تجربه زیسته آنها شناسایی و در ارائه الگو استفاده گردد. طراح در این فرآیند عمدتا نقش پیش ران یا کاتالیزور را خواهد داشت و نه فراتر. طراح قرار است صرفا تسهیلگر باشد؛ و در ادامه خود ساکنین می توانند تصمیم به افراز، تجمیع یا تکمیل درون واحدهای سکونتی خود را بگیرند.

مشاهده مقاله

معماری شهری

18. تحلیل سویه های مفهوم مشارکت در فرآیند طراحی فضاهای عمومی

سودا نوروزی؛ علی جوان فروزنده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 مهر 1399

چکیده

توجه به مقوله مشارکت بهره برداران فضا های عمومی در فرآیند طراحی معماری از نکات مهم و حائز اهمیت می باشد. این موضوع در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققین و طراحان این گونه از فضا ها قرارگرفته و در نمونه های عملی نیز در سه سطح طراحی، برنامه ریزی و تصمیم سازی به ارائه راهکارهای اجرایی طراحی مشارکتی اقدام گردیده است. علی رغم وجود روش ... بیشتر توجه به مقوله مشارکت بهره برداران فضا های عمومی در فرآیند طراحی معماری از نکات مهم و حائز اهمیت می باشد. این موضوع در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققین و طراحان این گونه از فضا ها قرارگرفته و در نمونه های عملی نیز در سه سطح طراحی، برنامه ریزی و تصمیم سازی به ارائه راهکارهای اجرایی طراحی مشارکتی اقدام گردیده است. علی رغم وجود روش مشخص انگیختگی مشارکتی در طراحی، درکشور ما توجه به این مقوله عمدتا به سطح پایینی از روش های دریافت اطلاعات نظیر مصاحبه و ضبط نظرات بهره برداران اکتفا شده و نوعی اغفال در سطوح کلان طراحی، برنامه ریزی و تصمیم سازی مشاهده می گردد؛ به طوریکه نتایج بدست آمده از این اقدامات یا در حد صرفا نوشتاری و یا در سطح پایین مداخله عملیاتی منحصر گردیده است. نکته حائز اهمیت در این میان، عدم تبیین مناسب از مولفه های تاثیر گذار مشارکت از یک طرف و از طرف دیگر نبود ساختار تاثیرگذاری این مولفه ها و ارتباط آن با فرآیند طراحی می باشد. لذا مقاله حاضر با هدف تبیین عوامل مشارکتی به تحلیل و ارائه مدل مفهومی - ساختاری تاثیرگذاری این عوامل در فرآیند طراحی می پردازد. روش تحلیل و ارائه مدل مقاله براساس روش قیاسی– مروری می باشد. بر این اساس، سه مولفه اصلی ابعاد فردی، اجتماعی و مکانی بعنوان عوامل اصلی تاثیرگذار در طراحی مشارکتی استخراج گردید که توجه به این عوامل در قالب سه گانه ذهنیت های فردی، ترجیحات اجتماعی و نیاز های عملکردی - معنایی به عنوان شاخصه های مفهومی طراحی مشارکتی ارائه گردیده است. در این میان حاصل تلاقی این سه گانه با مفاهیمی نظیر حس تعلق به مکان (در ابعاد معنایی)، تنوع کالبدی و عملکردی (در ابعاد اجتماعی- مکانی)، نفوذپذیری و خوانایی (در بعد مکانی) بیشترین نقش در سطوح مداخله مشارکتی را دارا، و در سطح ثانویه مولفه های دسترسی، امنیت و دعوت کنندگی (در ابعاد مکانی) نقش بعدی را عهده دار می باشند. سطح ثانویه تاثیرگذاری مکان باعث تسهیل حضور افراد در مکان های عمومی گردیده و سطح اولیه تاثیرگذاری سبب تعمیق مشارکت در مکان های عمومی و ایجاد ساختار عاطفی، ناخود آگاه و معنایی در مکان می گردد.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

19. تحلیل ارتباطات ذی‌نفعان در پروژه تقاطع با روگذرهای غیرهم‌سطح در شهر ارومیه با استفاده از ماتریس علاقه-قدرت و تحلیل شبکه اجتماعی

هانی اربابی؛ سیامک علیشاهی؛ محمد حسین صبحیه؛ سحر طاهری پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مهر 1399

چکیده

پروژه‌های توسعه شهری به‌دلیل ارتباط مستقیم با مردم شهر و همچنین سایر ذی‌نفعان، معارضین مختلف زیادی پیدا می‌کنند که توجه به مدیریت ذی‌نفعان در موفقیت آن‌ها امری کلیدی است. در این راستا، شناسایی دقیق و کامل ذی‌نفعان و شناسایی اولویت و اهمیت آن‌ها جهت مدیریت موفق‌تر آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ درنتیجه در تحقیق پیش‌رو، با ... بیشتر پروژه‌های توسعه شهری به‌دلیل ارتباط مستقیم با مردم شهر و همچنین سایر ذی‌نفعان، معارضین مختلف زیادی پیدا می‌کنند که توجه به مدیریت ذی‌نفعان در موفقیت آن‌ها امری کلیدی است. در این راستا، شناسایی دقیق و کامل ذی‌نفعان و شناسایی اولویت و اهمیت آن‌ها جهت مدیریت موفق‌تر آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ درنتیجه در تحقیق پیش‌رو، با بهره جستن از ماتریس علاقه-قدرت به‌عنوان روشی تجربه‌گرا و همچنین تحلیل شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان روشی خردگرا، اولویت‌بندی و ارتباطات ذی‌نفعان در یک پروژه احداث تقاطع چند روگذر غیرهم‌سطح در شهر ارومیه بررسی شده است. در این تحقیق کیفی که با استفاده از استراتژی تک نمونه موردی انجام شده است، برای گردآوری داده‌ها از بررسی اسناد و مدارک پروژه و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته استفاده شد. جهت انتخاب و مصاحبه با نمونه‌های مورد بررسی در جامعه آماری این تحقیق که مهم‌ترین ذی‌نفعان درگیر در انجام پروژه هستند، روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله‌برفی به‌کار گرفته شد که درنهایت 17 ذی‌نفع برای پروژه شناسایی شدند. تحلیل داده‌ها با کمک ماتریس علاقه-قدرت (با استفاده از تکنیک طوفان فکری) و نرم‌افزار NodeXL (برای تحلیل شبکه اجتماعی) صورت پذیرفت و نشان داد که ذی‌نفعان اصلی در ماتریس علاقه-قدرت، به‌ترتیب شهرداری، مردم، شورای شهر و ساکنین محلی هستند. هم‌چنین شرکت آب و فاضلاب، اداره برق و مخابرات دارای کمترین علاقه و قدرت در پروژه هستند. این در حالی است که در روش تحلیل شبکه‌های اجتماعی، مردم، شهرداری، شورای شهر و پیمانکار، دارای بیشترین اولویت و تامین‌کنندگان، محیط‌زیست و شرکت نفت، دارای کمترین اولویت شناخته شدند. مقایسه یافته‌های هر دو روش تجربه‌گرا و خردگرا در بخش شناسایی مهم‌ترین ذی‌نفعان، با هم همگرایی زیادی دارد ولی در قسمت شناسایی کم‌اهمیت‌ترین ذی‌نفعان، با هم تفاوت‌هایی دارند و چنین نتیجه‌گیری می‌شود که موثرترین روش واحد شناسایی و اولویت‌بندی ذی‌نفعان در پروژه‌های توسعه شهری وجود ندارد و استفاده از روش‌های تجربه‌گرا در کنار روش‌های خردگرا می‌تواند در شناسایی، اولویت‌بندی و مدیریت ذی‌نفعان، به‌عنوان مکمل یکدیگر باشند و نواقص همدیگر را تا حدودی پوشش دهند. همچنین ذی‌نفعان مردم، شورای شهر و شهرداری، جهت برقراری ارتباط بین تمامی ذی‌نفعان، مهم‌ترین نقش را دارند. از نظر قدرت ارتباط نیز، سازمان وزارت اطلاعات در مجاورت پروژه، بیشترین قدرت را در پروژه دارد. مدت زمان پاسخ‌گویی بین ذی‌نفعان و تناوب این پاسخ‌گویی نیز نسبتا نامطلوب است. نتایج این تحقیق می‌تواند به دست‌اندرکاران پروژه‌های توسعه حمل‌ونقل شهری که حجم زیادی از ذی‌نفعان در آن‌ها دخیل‌اند، جهت مدیریت هرچه موفق‌تر آن‌ها کمک کند.

مشاهده مقاله

پایداری شهری

20. ارزیابی تاثیر ضوابط شهرسازی برآسایش حرارتی فضاهای باز با تاکید بر جریان باد از طریق شبیه سازی پیچک های بزرگ نمونه موردی: الگوهای مسکونی ردیفی شهر اصفهان

سمانه حیدری؛ گلناز مرتضایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مهر 1399

چکیده

همزمان با رشد سریع شهرنشینی و مطرح‌شدن مباحث مربوط به گرمایش زمین، جزایر گرمایی و تغییرات اقلیمی، جریان باد به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین عوامل در مناسب‌سازی طراحی فضاهای باز شهری مرتبط با آسایش حرارتی مطرح‌شده است، به‌طوری‌که سرعت و نحوه حرکت باد برآسایش حرارتی انسان تأثیرگذار می‌باشد. در نیم‌قرن اخیر، براثر تغییر شکل سازمان ... بیشتر همزمان با رشد سریع شهرنشینی و مطرح‌شدن مباحث مربوط به گرمایش زمین، جزایر گرمایی و تغییرات اقلیمی، جریان باد به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین عوامل در مناسب‌سازی طراحی فضاهای باز شهری مرتبط با آسایش حرارتی مطرح‌شده است، به‌طوری‌که سرعت و نحوه حرکت باد برآسایش حرارتی انسان تأثیرگذار می‌باشد. در نیم‌قرن اخیر، براثر تغییر شکل سازمان فضایی بافت های شهری، الگوی جدیدی رواج یافته که با نیازهای اقلیمی شهر اصفهان مطابقت ندارد. با توجه به اینکه ضوابط شهرسازی و ساختمانی، سهم عمده‌ای در شکل دهی به بافت های شهری و تنظیم شرایط آسایش حرارتی به همراه دارد، ازاین‌رو در پژوهش حاضر سعی بر اینست که با در نظر گرفتن محوریت‌های موجود در سند مذکور، میزان تأثیرگذاری ضوابط شهرسازی و ساختمانی(سطح اشغال، ارتفاع، تراکم، تعداد طبقات و عرض گذر) در بافت جدید شهر اصفهان بر جریان باد مورد ارزیابی قرار بگیرد. با توجه به ماهیت کاربردی این تحقیق، روش مورداستفاده در آن توصیفی-تحلیلی است و برای یافته اندوزی از روش‌های اسنادی و میدانی بهره جسته همچنین به‌منظور تجزیه‌وتحلیل سناریوها‌ی تعریف‌شده از مدل شبیه‌سازی پیچک‌های بزرگ استفاده گردیده است. در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، مطالعه‌ی حاضر در سه‌گام متفاوت تعریف‌شده به‌گونه‌ای که نخست با بررسی مبانی نظری مرتبط با آسایش حرارتی، شاخص‌های کالبدی تأثیرگذار استخراج گردیده سپس همپوشانی آنها با محورهای موجود در ضوابط شهرسازی و ساختمانی شهر اصفهان موردبررسی قرارگرفته است. در گام پایانی نیز با تعریف سناریوهای محتمل بر اساس الگوهای مسکونی ردیفی غالب بافت جدید شهر اصفهان، شبیه‌سازی پیچک‌های بزرگ صورت پذیرفته است. تحلیل شبیه‌سازی سناریوهای مختلف مؤید این موضوع است که از میان شاخص‌های استخراج‌شده، سطح اشغال تأثیرگذارترین پارامتر بر روی جریان هوای محدوده می‌باشد و تراکم معیار مناسبی برای سنجش این موضوع به شمار نمی آید. همچنین اثر تغییر سطح اشغال بر سرعت باد بیش‌تر از اثر تغییر ارتفاع ساختمان‌ها است. در ارتباط با عرض گذر، نوساناتی که سناریوهای مختلف بر نسبت سرعت در حیاط‌ها ایجاد می‌کنند بسیار محدودتر از نوسانات ایجادشده در کوچه‌ها و خیابان است. به طوری که در ابتدا و انتهای کوچه‌ها، سرعت بیش‌تر از بخش‌های میانی است. از اینرو در سناریوهایی که ارتفاع ساختمان بین 10.5 تا 14 متر تعریف شده است شرایط مطلوبی به منظور تهویه هوای شهری و کاهش آلودگی هوا فراهم می باشد.

مشاهده مقاله

21. پیوند مردم‌نگاری و نظریه مبنایی ؛ روشی برای پژوهش در مطالعات شهری

پروین پرتوی؛ مریم فراش خیابانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 مهر 1399

چکیده

در چند دهه‌‌ی اخیر استفاده از روش‌های ذیل رویکرد کیفی غیر از علوم انسانی در دیگر رشته‌ها نیز رواج پیدا کرده و حوزه شهر و مطالعات مربوطه به عنوان دانشی میان رشته‌ای تاثیر بسیاری از این روش‌ها گرفته است. از جمله پرکاربردترین روش‌ها در این رشته، مردم‌نگاری و نظریه زمینه‌ای هستند. از سویی هر کدام پاسخگوی بخشی از نیازها بوده و ضعف‌هایی ... بیشتر در چند دهه‌‌ی اخیر استفاده از روش‌های ذیل رویکرد کیفی غیر از علوم انسانی در دیگر رشته‌ها نیز رواج پیدا کرده و حوزه شهر و مطالعات مربوطه به عنوان دانشی میان رشته‌ای تاثیر بسیاری از این روش‌ها گرفته است. از جمله پرکاربردترین روش‌ها در این رشته، مردم‌نگاری و نظریه زمینه‌ای هستند. از سویی هر کدام پاسخگوی بخشی از نیازها بوده و ضعف‌هایی برای کاربرد در مطالعات شهری دارند برای مثال تاکید نظریه زمینه‌ای بیشتر بر افراد و مصاحبه با آن‌ها بوده و توجه چندانی به بحث فضا و محیط و مشاهده‌ی آن‌ها ندارد حال آنکه مردم نگاری نیز مراحل تحلیلی مشخصی ندارد و اغلب بسیار زمانبر است. هدف این پژوهش دستیابی به روشی است که بتوان با کاربست آن نقاط ضعف هر یک از دو روش ذکر شده را پوشش داد و از مزیت پیونداین دو در مطالعات شهری و بحث‌های مرتبط به آن مانند مفهوم فضای شهری استفاده کرد. روشی که در نتیجه‌ی مرور اسناد در این حوزه به دست آمد، مردم‌نگاری نظریه زمینه‌ای نامیده می‌شود. این روش ترکیبی دارای انواعی است که در این پژوهش در سه دسته ارائه شده است. برای کاربست آن در عرصه تحقیق نیز مراحلی پیشنهاد شده که در آن از ترکیب مردم نگاری با رویکرد متاخر آن و نظریه زمینه‌ای برساختگرا ارائه شده از سوی کیتی چارمز استفاده شده است. در نهایت به عنوان نمونه مطالعه بر روی یک فضای نیمه عمومی(کافه ای در مرکز شهر تهران) به کمک روش مردم نگاری نظریه زمینه‌ای انجام شد. در نتیجه‌ی این مطالعه روشن شده است که با استفاده از این روش، بخش‌های مفغول مانده در هر روش به تنهایی، تا اندازه‌ی زیادی پوشش داده شده و پژوهشی جامع‌تر درراستای نیل به اهداف آن انجام شده است.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

22. تبیین نقش منزلت اجتماعی محله در گرایش به بازآفرینی آن با کاربست مدل معادلات ساختاری(نمونه موردی بافت میانی شهر اراک)

فاطمه اسمعیل پور؛ محمد حسین سرائی؛ نجما اسمعیل پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 مهر 1399

چکیده

تفکیک محل زندگی اقشار مختلف در شهرها در رابطه با پایگاه اجتماعی –اقتصادی آنها در تمام طول تاریخ و در تمام مناطق جغرافیایی جهان وجود داشته است. مکتب اکولوژی شهری تمایز در شهرها را ناشی از سه جنبه" پایگاه اجتماعی- اقتصادی"، "پایگاه خانوادگی" و" پایگاه قومی- نژادی" خانوارها می‌داند. هدف مقاله حاضر بررسی نقش پایگاه اجتماعی- اقتصادی طبقات ... بیشتر تفکیک محل زندگی اقشار مختلف در شهرها در رابطه با پایگاه اجتماعی –اقتصادی آنها در تمام طول تاریخ و در تمام مناطق جغرافیایی جهان وجود داشته است. مکتب اکولوژی شهری تمایز در شهرها را ناشی از سه جنبه" پایگاه اجتماعی- اقتصادی"، "پایگاه خانوادگی" و" پایگاه قومی- نژادی" خانوارها می‌داند. هدف مقاله حاضر بررسی نقش پایگاه اجتماعی- اقتصادی طبقات منزلتی بالا بر ارزش بالای زمین در بافت میانی شهر اراک و تاثیر آن بر بازآفرینی محلات درونی شهر است. ماهیت پژوهش کاربردی و کمّی، و روش آن توصیفی و علّی است. جهت بررسی علل گرایش به بافت درونی و تاثیرات آن بر این بافت از ابعاد مختلف ازتحلیل داده‌های پرسشنامه و مصاحبه عمیق با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار smart-Pls استفاده شد. یافته ها نشان داد: اصالت و منزلت اجتماعی طبقه ساکن در بافت میانی شهر اراک سبب افزایش قیمت بالای زمین و مهمترین علت گرایش به این بافت است (T value=2.682). در درجه بعد دسترسی آسان این بافت به مرکز شهر عامل گرایش به آن و افزایش قیمت زمین در این بافت است. تاثیر پایین بودن هزینه حمل و نقل، در تصمیم افراد برای انتخاب این محلات برای زندگی تایید نشد (T value=1.306). بازآفرینی این بافت در تغییرات دموگرافی آن و خروج ساکنین بومی و طبقات منزلتی پایین – بدلیل افزایش هزینه های زندگی در این محلات به سبب اعیان سازی- مورد تایید قرار گرفت(T value=23.861). خروجی ماتریس دست‌یابی نهایی و ترسیم مدل ساختاری تفسیری، دو متغیر حمل و نقل و منزلت اجتماعی را در ناحیه وابستگی، متغیر قیمت مسکن را در ناحیه پیونددهنده و متغیرهای تغییرات دموگرافی و تنوع کاربری را در ناحیه مستقل قرار داد. اصالت و منزلت اجتماعی بافت میانی شهر اراک، سبب شده بافت میانی شهراراک برخلاف نظریه برگس –که آن را بافتی با محله‌های افسرده با ظاهری اندوهبار و گاه مخروبه و محل سکونت مهاجرین و طبقات کم درآمد شهری معرفی می‌کند- به منطقه ای جاذب برای بسیاری از شهروندان این شهر و محل سکونت اقشار بالای اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. نگارندگان در ادامه برنامه ریزی دقیق جهت انجام اقدامات لازم به منظور کاهش تاثیرات منفی توسعه مجدد تا منجر به جابجایی این اقشار از بافت های میانی شهر اراک نشود، را پیشنهاد می کنند.

مشاهده مقاله

معماری شهری

23. بررسی مولفه های تاثیر گذار بر اجتماع پذیری مجتمع های مسکونی با رویکرد حفظ خلوت ( نمونه موردی: مجتمع مسکونی ششصد دستگاه مشهد)

محمد ابراهیم مظهری؛ سحر برهانی فر؛ ویدا تقوایی؛ بهزاد وثیق؛ رضا اشرف زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1399

چکیده

در مجموعه های مسکونی ، تأمین خلوت در دو بعد اصلی خود، یعنی حفظ حریم خانوادگی و حریم خصوصی، به عنوان مؤلفه های مؤثر در تأمین امنیت و آرامش ساکنان، در اولویت قرار دارد. در حقیقت نگرش افراد به خلوت، بخشی از فرایند اجتماعی شدن آنهاست و به منظور تثبیت روابط اجتماعی ، باید به خلوت افراد و گروه ها در عرصه عمومی توجه شود.ایجاد تعادل میان خلوت ... بیشتر در مجموعه های مسکونی ، تأمین خلوت در دو بعد اصلی خود، یعنی حفظ حریم خانوادگی و حریم خصوصی، به عنوان مؤلفه های مؤثر در تأمین امنیت و آرامش ساکنان، در اولویت قرار دارد. در حقیقت نگرش افراد به خلوت، بخشی از فرایند اجتماعی شدن آنهاست و به منظور تثبیت روابط اجتماعی ، باید به خلوت افراد و گروه ها در عرصه عمومی توجه شود.ایجاد تعادل میان خلوت و تعامل اجتماعی امری ضروری است و باید با توجه به ارزش های فرهنگی هر جامعه ای مورد بررسی قرار گیرد. هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی و الویت بندی شاخص های تاثیر گذار خلوت بر تعاملات اجتماعی در مجتمع مسکونی ششصد دستگاه مشهداست .روش انجام پژوهش " توصیفی- تحلیلی" است و جهت شناسایی مولفه های خلوت موثر بر تعاملات اجتماعی از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد .جامعه آماری تحقیق حاضر ساکنین مجتمع مسکونی ششصد دستگاه مشهد می باشد. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 322 نفر است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و PLS استفاده گردید. برای بررسی مدل پژوهش و ارزیابی اعتبار پرسشنامه از تحلیل عاملی تاییدی، برای مقایسه میانگین ها از آزمون تی تک نمونه ای و برای رتبه بندی مولفه ها از آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که مولفه های قلمرو خواهی ، نظیر فواصل میان فردی ، مشخصات فیزیکی، قلمروهای فضایی و حریم سمعی و بصری به عنوان متغییرهای های تاثیر گذار بر تعاملات اجتماعی در مجتمع مسکونی ششصد دستگاه با رویکردی به حفظ خلوت می باشند.یافته های آزمون تی تک نمونه جامعه آماری نشان داد میانگین تمامی مولفه ها و زیرمولفه ها بالاتر از مقدار متوسط بدست آمده است و تمامی مولفه ها و شاخص های تعیین شده دارای تاثیر نسبتا زیادی بر تعاملات اجتماعی هستند(05/0>p). میانگین مولفه فواصل میان فردی برابر با 4.48 ، مرز و قلمرو برابر با 4.38 ، مشخصات کالبدی برابر با 4.12 و حریم سمعی بصری برابر با 4.06 هستند. نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن همچنین نشان داد که مولفه های مرز و قلمرو و فواصل میان فردی دارای بیشترین میانگین رتبه و در نتیجه بیشترین تاثیر را بر تعاملات اجتماعی می باشد. همچنین در میان زیرمولفه ها، انعطاف پذیری کالبدی، همگنی اجتماعی و انعطاف پذیری میان فردی دارای بالاترین میانگین رتبه و بیشترین تاثیر بر تعاملات اجتماعی می باشند.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

24. تاثیر شاخص های کیفیت ادراک محیط سکونتی بر کنش متقابل اجتماعی پیوسته در محله باغ شاطر تهران

محمدحسن سعیدی مطلق؛ ناصر براتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 آبان 1399

چکیده

کیفیت ادراک محیط سکونتی به‌ عنوان ابزار برنامه ‌ریزان شهری درجهت ارتقا و ساماندهی محیط ، قابلیت فراهم‌ کردن بستر های لازم برای شکل ‌گیری و ارتقای کنش متقابل اجتماعی را دارند. وظایف واحد های همسایگی و محلات را می‌توان ابزاری برای افزایش تعاملات اجتماعی، مکانی برای رویارویی شهروندان با یکدیگر و مدیریت و هماهنگ ‌سازی فعالیت ‌های ... بیشتر کیفیت ادراک محیط سکونتی به‌ عنوان ابزار برنامه ‌ریزان شهری درجهت ارتقا و ساماندهی محیط ، قابلیت فراهم‌ کردن بستر های لازم برای شکل ‌گیری و ارتقای کنش متقابل اجتماعی را دارند. وظایف واحد های همسایگی و محلات را می‌توان ابزاری برای افزایش تعاملات اجتماعی، مکانی برای رویارویی شهروندان با یکدیگر و مدیریت و هماهنگ ‌سازی فعالیت ‌های شهروندی بیان کرد. بر این اساس، هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر شاخص ‌های کیفیت ادراک محیط سکونتی بر کنش متقابل اجتماعی پیوسته است. این مقاله با روش توصیفی _ تحلیلی و به ‌صورت پیمایشی انجام گرفته‌است. جامعه آماری مورد مطالعه نیز محله باغ شاطر در شهر تهران است. ابتدا به شناسایی شاخص‌ها و معیارهای موثر در ارزیابی شاخص‌های کیفیت ادراک محیط سکونتی پرداخته شد و با استفاده از پرسش ‌نامه شاخص کیفیت ادراک محیط سکونتی توسط بونیتو، فورنارا و بونز در سال 2003، تاثیر مولفه ‌های کیفیت ادراک محیط سکونتی بر کنش متقابل اجتماعی پیوسته با استفاده از رگرسیون دوگانه تبیین شد. نتایج به ‌دست ‌آمده نشان می ‌دهد که شاخص ‌های کیفیت ادراک محیط سکونتی توانسته نزدیک به نیمی از تغییرات کنش متقابل اجتماعی را تبیین کند. به‌طوری ‌که در میان شاخص‌ ها، بیشترین ضریب تاثیر به‌ترتیب متعلق به نگهداری و مراقبت از محیط، تعلق خاطر و راه شهری است. با توجه به نتایج حاصل‌شده، به‌نظر می‌رسد تقویت ظرفیت اجتماعات محلی مبتنی بر توانمندسازی افراد جهت حفظ و مراقبت از محل زندگی‌شان و تشریک مساعی با سایر اهالی جهت رفع مشکلات محیطی می‌تواند به نحو معناداری کنش متقابل اجتماعی پیوسته را نیز تقویت کند.

مشاهده مقاله

طراحی شهری

25. تبیین عوامل طراحانه موثر بر شکل‌گیری بستر زندگی شبانه در فضاهای شهری موردپژوهی: خیابان کاشانی یزد.....

آزاده علیزاده؛ سمانه خسروانی نژاد؛ محمد فلاحتی؛ رضا اکبری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 آبان 1399

چکیده

شهرها در جهان معاصر در حال دگرگونی‌اند که از مهمترین ابزارهای این تحول بهره‌گیری از مولفه زمان و امتزاج آن با فرهنگ، هنر و تکنولوژی در بازتولید فضاهای شهری است. امری که موجد پیدایش مفهوم زندگی شبانه و فضاهای شبانه شهری است. با توجه به اهمیت زمان در زندگی معاصر و تغییر ساختارهای زمانی به دلیل تغییر سبک زندگی، استفاده مطلوب‌تر از زمان ... بیشتر شهرها در جهان معاصر در حال دگرگونی‌اند که از مهمترین ابزارهای این تحول بهره‌گیری از مولفه زمان و امتزاج آن با فرهنگ، هنر و تکنولوژی در بازتولید فضاهای شهری است. امری که موجد پیدایش مفهوم زندگی شبانه و فضاهای شبانه شهری است. با توجه به اهمیت زمان در زندگی معاصر و تغییر ساختارهای زمانی به دلیل تغییر سبک زندگی، استفاده مطلوب‌تر از زمان در زندگی شهری در این فضاها می‌تواند تحقق یابد و سرزندگی حاصل از رخداد فعالیت‌های روزانه در ساعات شبانه امتداد یابد. در شهر یزد فضاهای شبانه ترغیب‌کننده حضور بیشتر شهروندان در فضا به ویژه در فصول گرم خواهند بود و با توزیع زمانی تراکم جمعیت و نگهداشت آن‌ها در فضا در بازه زمانی طولانی‌تر نشاط و سرزندگی شهر که در حال حاضر یکی از مهمترین دغدغه‌های مدیریت شهری است را ارتقا می‌بخشد. با علم به این موضوع که بستر فضای شبانه ملاحظات طراحانه خاص خود را می‌طلبد، هدف پژوهش تبیین عوامل و معیارهای موثر بر طراحی فضاهای شبانه است. بر این اساس، پس از استخراج معیارهای موثر از میان متون نظری و تجارب مرتبط، این معیارها با بهره‌گیری از ترکیب روش کمی و کیفی، اولویت‌بندی و در خیابان کاشانی یزد ارزیابی شدند. در روش کمی به منظور اولویت‌بندی معیارها از ابزار پرسشنامه و آزمون‌های کلموگروف-اسمیرنوف و فریدمن استفاده شده‌است و در روش کیفی این معیارها با استفاده از تکنیک‌های ارزیابی محیط (مشاهده، مصاحبه‌های باز، برداشت میدانی) در خیابان کاشانی یزد تحلیل شدند. بر اساس نتایج پژوهش ملاحظات طراحانه فضاهای شهری شبانه به دو دسته عوامل زمینه‌ساز در ارتباط با جذب جمعیت و عوامل پشتیبان در ارتباط با چگونگی نگهداشت جمعیت در فضای شهری، دسته‌بندی می‌شوند. عوامل زمینه‌ساز پتانسیل فضا جهت ایجاد فضای شبانه هستند که با امتزاج با عوامل پشتیبان تقویت می‌شوند و نهایتاً با ارتقاء کیفیت تجربه محیط موجب عملکرد صحیح فضای شبانه می‌شوند.

مشاهده مقاله

پایداری شهری

26. نقش خواهر خواندگی در ایجاد درآمد پایدار شهرداریها (با رویکردism)

سید عبداله حکیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 آذر 1399

چکیده

دستیابی به الگوی پایدار منابع مالی به منظور تأمین هزینه‌های جاری و عمرانی شهر، از مهم ‌‌ترین عوامل پایداری شهری می‌‌‌باشد که فراهم ‌‌کننده‌‌‌ی امکان سرمایه ‌‌گذاری در نظام زیرساخت‌های توسعه‌‌‌ای شهر است. یکی از مهمترین مسائل در دهه‌های اخیر انجام قراردادهای بین المللی هست که مستقیما بر روی مسائل اقتصادی موثر خواهد بوده ... بیشتر دستیابی به الگوی پایدار منابع مالی به منظور تأمین هزینه‌های جاری و عمرانی شهر، از مهم ‌‌ترین عوامل پایداری شهری می‌‌‌باشد که فراهم ‌‌کننده‌‌‌ی امکان سرمایه ‌‌گذاری در نظام زیرساخت‌های توسعه‌‌‌ای شهر است. یکی از مهمترین مسائل در دهه‌های اخیر انجام قراردادهای بین المللی هست که مستقیما بر روی مسائل اقتصادی موثر خواهد بوده است. هدف پژوهش حاضر سطح‌‌بندی عوامل موثر بر عقد قراردادهای بین المللی مبتنی بر خواهرخواندگی با رویکرد درآمد پایدار شهرداری‌ها می‌باشد‌. برای سطح‌‌بندی عوامل موثر بر عقد قراردادهای بین ‌‌المللی مبتنی بر خواهرخواندگی با تاکید بر درآمد پایدار شهرداری‌ها از روش الگوسازی ساختاری– تفسیری استفاده شد، لذا از 20 نفر از خبرگان دانشگاهی و شهرداری‌ها خواسته شد تا پنج مؤلفه ‌‌ای که به عنوان مهترین عوامل در عقد قراردادهای بین ‌‌المللی مبتنی بر خواهرخواندگی با تاکید بر درآمد پایدار شهرداری‌ها در منطقه به حساب می‌آیند انتخاب نمایند و هر کدام از پنج عنصر انتخابی خود را بر اساس اعداد یک (کم اهمیت ‌‌ترین) تا پنج (پر اهمیت ‌‌ترین) اولویت ‌‌بندی نمایند‌. سپس با یک ارتباط ساختاری و متنی از نوع «منجر شدن» نوع رابطه میان عناصر را به صورت مقایسه زوجی مشخص نمایند. اطلاعات به دست آمده از نظرات کارشناسان وارد نرم ‌‌افزار ISM شد و در سطح‌‌بندی عوامل موثر بر عقد قراردادهای بین ‌‌المللی مبتنی بر خواهرخواندگی با تاکید بر درآمد پایدار شهرداری‌ها مورد استفاده قرار گرفت‌. با توجه به مجموع نتایج حاصل شده، سه مؤلفه «تغییر شیوه مدیریت»، «ثبات سیاسی داخلی و خارجی» و «حقوقی» زیربنایی ‌‌ترین( سطح چهارم) و پنج مؤلفه «جذب سرمایه ‌‌گذاری خارجی»، «جذب سرمایه ‌‌گذاری بخش خصوصی»، «توسعه کارآفرینی بین ‌‌المللی»، «رشد گردشگری» و «عملیاتی» رو بنایی ‌‌ترین(سطح اول) عناصر تشکیل دهنده سطح‌‌بندی عقد قراردادهای بین ‌‌المللی مبتنی بر خواهرخواندگی که به درآمد پایدار شهرداری‌ها را تشکیل ‌می‌دهند.

مشاهده مقاله

اقتصاد شهری

27. تحلیلی بر تضاد منافع در نهاد دولت به مثابه متولی برنامه‌ریزی فضایی شهری

مصطفی حسین آبادی؛ محمدحسین شریف زادگان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 آذر 1399

چکیده

برنامه‌ریزی فضایی شهری کنشی جمعی مربوط به تصمیم‌های مرتبط با به کارگیری اجتماعی زمین و یک عمل اجتماعی است؛ به معنای عملی که از راه همرایی توسط دولت منتخب مردم انجام می‌گیرد. بنابراین دولت به مثابه نهادی انگاشته می‌شود که در پی تحقق منفعت عمومی و جبران شکستهای بازار از طریق قدرت مشروع است. اما سوال اساسی این است که آیا واقعاً دولت ... بیشتر برنامه‌ریزی فضایی شهری کنشی جمعی مربوط به تصمیم‌های مرتبط با به کارگیری اجتماعی زمین و یک عمل اجتماعی است؛ به معنای عملی که از راه همرایی توسط دولت منتخب مردم انجام می‌گیرد. بنابراین دولت به مثابه نهادی انگاشته می‌شود که در پی تحقق منفعت عمومی و جبران شکستهای بازار از طریق قدرت مشروع است. اما سوال اساسی این است که آیا واقعاً دولت به عنوان یک کل خیرخواه در برنامه‌ریزی فضایی شهری تنها بر مبنای منفعت عمومی شهر عمل می‌کند؟ هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش بنیادی از دریچه نظریه انتخاب عمومی است که با تمرکز بر دولت جهت تحلیل و درک پیامدهای حاصل از تعامل عناصر موجود در آن، بر شباهتهای انتخاب افراد در تصمیم‏های بازاری و غیر‌بازاری تأکید دارد. برای این منظور با استفاده از روش‌شناسی مربوط به تحلیل‌های کیفی و پس از دستیابی به شاخص‌های اصلی مرتبط با هر یک از مؤلفه های مربوطه، مبتنی بر داده‌های مستخرج از نظر خبرگان این حوزه و کمی‌سازی این داده‌ها با استفاده از طیف لیکرت، با بهره‌گیری از مدل‌سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی در نرم افزار اسمارت پی‌ال‌اس سعی می‌شود میزان اثرگذاری مؤلفه‌های نظریه انتخاب بر فضای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی کلان‌شهر تهران مورد تحلیل قرار گیرد. بر اساس یافته‌های پژوهش و بر اساس ضرایب مسیر مؤلفه‌های پیگیری منافع فردی، رانت‌جویی و منافع سیاسی بر تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری افراد در فرآیند برنامه‌ریزی فضایی کلان‌شهر تهران تأثیر معنی‌دار و منفی دارند. همچنین محاسبه و تحلیل شاخص‌های برازش نشان‌دهنده مناسب بودن مدل اندازه‌گیری و ساختاری الگوی مفهومی پژوهش است. بر این اساس در پایان راهکارهایی جهت اصلاح وضعیت حاضر در راستای تأمین بهتر منفعت عمومی و کاهش تضادهای موجود پیشنهاد شده است.

مشاهده مقاله

شهر اسلامی-ایرانی

28. مدلیابی انتظام مؤلفه های معنایی کوچه های بافت هسته تاریخی شهر ساری

رسول عبدی ملک کلایی؛ مهدی سعدوندی؛ عبدالمجید نورتقانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1399

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های معنایی تشکیل دهنده انتظام معنایی کوچه های بافت تاریخی شهر ساری و نشان دادن روابط میان آنها در قالب یک مدل پیشنهادی انجام شده است. انتخاب کوچه های بافت هسته تاریخی شهر ساری بعنوان موضوع پژوهش بدلیل دارا بودن درهم تنیدگی کالبدی-رفتاری بوده است که مجموعه ای دارای هویتی مشخص و قابل بازشناسی را پدید آورده ... بیشتر این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های معنایی تشکیل دهنده انتظام معنایی کوچه های بافت تاریخی شهر ساری و نشان دادن روابط میان آنها در قالب یک مدل پیشنهادی انجام شده است. انتخاب کوچه های بافت هسته تاریخی شهر ساری بعنوان موضوع پژوهش بدلیل دارا بودن درهم تنیدگی کالبدی-رفتاری بوده است که مجموعه ای دارای هویتی مشخص و قابل بازشناسی را پدید آورده است. هسته تاریخی شهر ساری، همچون بسیاری از بافتهای کهن شهری در ایران دارای سرمایه های اجتماعی زیادی است که در دل آن پنهان است. تاکنون کمتر به ارتباط رفتار و فضای شهری پرداخته شده است لذا در این پژوهش تلاش شد این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. با هدف اکتشاف منظومه معانی پنهان در پس رفتارها و فعالیت های جاری در کوچه های این بافت تاریخی، از روش تحقیق ترکیبی(کمی-کیفی) استفاده شد. برای گردآوری داده ها از روش مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد و سپس از تحلیل‌های آماری اکتشافی برای تدقیق مؤلفه ها و در ادامه جهت بررسی تجربی مدل نظری از معادلات ساختاری جهت تدوین و آزمون مدل استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مجموعه ای از معانی درایجاد مدل نهایی انتظام معنای کوچه نقش دارند. به نظر می رسد 17 مؤلفه اصلی در شکل گیری انتظام معنایی کوچه نقش دارند که شامل کسب احترام و تایید اجتماعی، هویت اجتماعی، روابط کودکان، روابط با همسایگان، قلمروپایی، همراهی همسایگان، همنوع دوستی، خود ابرازی، خاطره‌آفرینی، حس تعلق به مکان، آرامش درونی، تسخیر شخصی، احساس امنیت، کنترل‌گری محیط، تسلط بر مکان، سنتهای فرهنگی و ثبات روابط اجتماعی می باشند. این مؤلفه ها در چهار منظومه اصلی موقعیت اجتماعی فرد در کوچه، احساسات درونی فرد، روابط فرهنگی و سنت قابل دسته بندی هستند.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

29. سناریونگاری اثرات کالبدی و عملکردی توسعه شهر گردشگری شاندیز

مژگان ثابت تیموری؛ علی علیزاده زوارم؛ ساجده باغبان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1399

چکیده

شهر شاندیز در استان خراسان رضوی به دلیل برخورداری از جاذبه‌های مختلف گردشگری یکی از مهمترین مقاصد گردشگری این استان به شمار می‌آید. در کنار پیامدهای مثبت توسعه‌ی گردشگری در این شهر نظیر بهبود ارائه‌ی خدمات و امکانات مختلف، مواردی نظیر تخریب اراضی کشاورزی نیز از آثار و پیامدهای منفی آن محسوب می‌شوند. مدیریت مناسب در چنین وضعیتی ... بیشتر شهر شاندیز در استان خراسان رضوی به دلیل برخورداری از جاذبه‌های مختلف گردشگری یکی از مهمترین مقاصد گردشگری این استان به شمار می‌آید. در کنار پیامدهای مثبت توسعه‌ی گردشگری در این شهر نظیر بهبود ارائه‌ی خدمات و امکانات مختلف، مواردی نظیر تخریب اراضی کشاورزی نیز از آثار و پیامدهای منفی آن محسوب می‌شوند. مدیریت مناسب در چنین وضعیتی نیازمند داشتن یک تفکر جامع سیستمی است. در این راستا، در مطالعه‌ی حاضر با بهره‌گیری از رویکرد آینده‌پژوهی مبتنی بر روش سناریونگاری، به تحلیل سیستمی اثرات مختلف کالبدی و عملکردی توسعه‌ی این شهر گردشگری پرداخته‌شده‌است. در فرآیند اجرایی پژوهش و بر اساس مطالعات پیشین، ابتدا فهرستی از پیشران‌های سیستمی شناسایی شد و در ادامه، پیشران‌های کلیدی با استفاده از روش دلفی مبتنی بر نظر خبرگان انتخاب شدند. پس از تعریف حالت‌های محتمل آینده برای هر یک از پیشران‌های کلیدی و ارزیابی آن‌ها بر اساس تحلیل اثرات متقابل مبتنی بر پرسشنامه‌ی امتیازدهی مربوطه، به شناسایی و تحلیل سناریوها در محیط برنامه‌ی نرم‌افزاری SENARIO WIZARD پرداخته‌شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، یک سناریوی مطلوب و دو سناریوی فاجعه از میان 39366 سناریو شناسایی گردید. براین اساس، عدم تحقق سناریوی اول که مطلوب‌ترین آینده‌ی پیش‌روی شهر است، تحقق سناریوهای فاجعه را به دنبال خواهدداشت. تحلیل سناریوهای پیش‌روی پژوهش نشان‌می‌دهد که تقویت ویژگی‌های سنتی شهر در کنار حفظ پیوند بین بافت شهری جدید و قدیم، از مهمترین و مؤثرترین عوامل رسیدن به آیندۀ مطلوب شهر به شمارمی‌رود و در مقابل، تخریب بافت سنتی و تخریب اراضی کشاورزی، تحقق آیندهی فاجعه‌ی را در افق سال 1408 برای این شهر تسریع می‌کند.

مشاهده مقاله

منظر شهری

30. تاثیر عناصر بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه متروی تئاتر شهر تهران بر مطلوبیت ادراکی- بصری از منظر شهروندان، متخصصان و هنرمندان

بهادر زمانی؛ فرانک کبیری؛ علیرضا خواجه احمد عطاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1399

چکیده

از آن‌جا که ایستگاه‌ های مترو در زمره فضاهای عمومی شهرها قرار می‌گیرند؛ جداره آن‌ها مشتمل بر آثار هنری عمومی به ویژه دیوارنگاره ها، بخشی از منظر شهری به حساب می‌آید. آثار هنری موجود درجداره می تواند با ایجاد سامانه ارتباطی میان اثر، هنرمند و مخاطب؛ زمینه ای برای تعامل بیشتر میان مردم و محیط فراهم آورد. بدین‌جهت، شناخت عوامل موثر ... بیشتر از آن‌جا که ایستگاه‌ های مترو در زمره فضاهای عمومی شهرها قرار می‌گیرند؛ جداره آن‌ها مشتمل بر آثار هنری عمومی به ویژه دیوارنگاره ها، بخشی از منظر شهری به حساب می‌آید. آثار هنری موجود درجداره می تواند با ایجاد سامانه ارتباطی میان اثر، هنرمند و مخاطب؛ زمینه ای برای تعامل بیشتر میان مردم و محیط فراهم آورد. بدین‌جهت، شناخت عوامل موثر بر ترجیحات بصری مخاطبان برای ایجاد مطلوبیت ادراکی- بصری ضرورت دارد. هدف از نگارش این مقاله، شناخت چگونگی تاثیر عناصر بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه متروی تئاتر شهر بر مطلوبیت ادراکی- بصری با تاکید بر بعد بصری جداره ایستگاه می‌باشد. مقاله حاضر به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که عناصر بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه متروی تئاتر شهر چگونه بر مقبولیت و مطلوبیت ادراکی- بصری جداره ایستگاه تاثیرگذارند؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش آمیخته و برای گردآوری داده ها از روش های مشاهده، مصاحبه و تکنیک ترجیح بصری استفاده شده است. از بین شهرهای گوناگون، به لحاظ موقعیت الگوفرستی، شهر تهران و از میان ایستگاه‌های مترو در این شهر، ایستگاه متروی تئاتر شهر به دلیل موقعیت مکانی و نزدیکی به خیابان ولی عصر، تئاتر شهر و پارک دانشجو انتخاب شد. از میان دیوارنگاره‌های این ایستگاه، 9 دیوارنگاره‌ مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که مطلوبیت ادراکی- بصری در هر سه گروه ناظران تعلیم‌نیافته (شهروندان)، ناظران تعلیم‌یافته (متخصصان هنرهای تجسمی) و خالقان آثار (هنرمندان) وجود داشته و نظر شهروندان و هنرمندان به یکدیگر نزدیک تر بوده است. در ارزیابی به عمل آمده، شهروندان از به کارگیری طرح‌های دارای بداعت، ریتم و تضادهای فرمی استقبال نموده و از نظر ایشان محل نصب دیوارنگاره‌ها به لحاظ میدان و زاویه دید و ارتباط با جداره‌ها مطلوب ولی نورپردازی آثار، نامطلوب ارزیابی شد. این موارد در نمونه های مورد مطالعه به عنوان عوامل اصلی مطلوبیت ادراکی-بصری با تاکید بر بعد بصری دیوارنگاره های ایستگاه شناخته شد.

مشاهده مقاله

معماری شهری

31. نقش سازماندهی فضایی بر افزایش اجتماع پذیری فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی (نمونه موردی: مجتمع‌های مسکونی شهر شیراز)

سارا محبی نژآد؛ خسرو موحد؛ علی اکبر حیدری؛ ملیحه تقی پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1399

چکیده

عوامل مختلفی بر میزان اجتماع پذیری یک محیط تاثیر گذار است. از جمله آنها می توان به عامل اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و.... اشاره نمود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش سازمان دهی فضایی بر افزایش اجتماع پذیری فضاهای باز مجتمع های مسکونی است. در همین ارتباط فضاهای باز بین مجتمع های مسکونی به عنوان بستر تحقیق انتخاب شدند و بر اساس آن چهار الگوی ... بیشتر عوامل مختلفی بر میزان اجتماع پذیری یک محیط تاثیر گذار است. از جمله آنها می توان به عامل اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و.... اشاره نمود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش سازمان دهی فضایی بر افزایش اجتماع پذیری فضاهای باز مجتمع های مسکونی است. در همین ارتباط فضاهای باز بین مجتمع های مسکونی به عنوان بستر تحقیق انتخاب شدند و بر اساس آن چهار الگوی فضای باز شامل الگوهای خطی، الگوی مجموعه ای و الگوی مرکزی تک عنصری و مختلط در چهار مجتمع مسکونی در شهر شیراز به عنوان نمونه موردی انتخاب شدند. ابزار تحلیل در این پژوهش تئوری نحو فضا است و با استفاده از روابط ریاضی و آنالیزهای نرم افزاری برگرفته از نرم افزار .Depthmap1 تجزیه و تحلیل های منطقی انجام گرفت. در این پژوهش مولفه های موثر در افزایش اجتماع پذیری بررسی و سپس شاخص های بررسی هر کدام از مولفه ها معرفی شده و در نهایت بوسیله ابزار مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. به منظور رسیدن به هدف پژوهش چارچوب نظری پژوهش انتخاب و نمونه های موردی بر این اساس مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که ساماندهی فضایی در مجتمع های مسکونی نقشی بارز را در افزایش یا کاهش اجتماع پذیری فضای باز یک مجتمع خواهد داشت. همچنین فضاهای باز با چیدمان مرکزی و مختلط بیشترین میزان اجتماع پذیری را بوجود می آورد. تحلیل هایی که با استفاده از نرم افزار انجام شد نشان داد که متاسفانه فضاهای طراحی شده موجود در فضای باز مجتمع های مسکونی به درستی جانمایی نشده اند و بایستی در روند طراحی آنها تجدید نظر شود. همچنین ایجاد فضایی نیمه خصوصی-نیمه عمومی در یک مجتمع می تواند باعث اجتماع پذیرتر شدن آن فضا شود. در نتایج این تحقیق تاثیر چیدمان بلوک ها در افزایش میزان اجتماع پذیری، مجتمع مسکونی کاملا مشهود است.همچنین میزان عمق فضایی، قرارگیری صحیح عملکردهای مختلف در فضای باز، جوابگویی به همه گروه های سنی از عوامل موثر در افزایش اجتماع پذیری فضای باز یک مجتمع مسکونی می باشد.

مشاهده مقاله

معماری شهری

32. تاثیر ویژگی‌های عمومی مکان‌های سوم بر تعاملات اجتماعی نمونه موردی: کافه‌های شهر تبریز.

فرناز دیبازر؛ سحر طوفان؛ سیروس جمالی؛ نیما ولیزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1399

چکیده

مکان‌های سوم نمونه‌ای موفق از مکان‌های عمومی هستند که به دلیل ویژگی‌های خاص خود نقش مهمی در کیفیت زندگی شهری دارند. تامین محیطی با توانایی شکل دهی و تقویت تعاملات اجتماعی یکی از نقش‌های مهم مکان‌ سوم است. هر چه جامعه تعاملات اجتماعی بیشتر و موثرتری داشته باشد سالمتر و پویاتر خواهد بود؛ لذا توجه به ایجاد و شکل دهی اصولی مکان‌های ... بیشتر مکان‌های سوم نمونه‌ای موفق از مکان‌های عمومی هستند که به دلیل ویژگی‌های خاص خود نقش مهمی در کیفیت زندگی شهری دارند. تامین محیطی با توانایی شکل دهی و تقویت تعاملات اجتماعی یکی از نقش‌های مهم مکان‌ سوم است. هر چه جامعه تعاملات اجتماعی بیشتر و موثرتری داشته باشد سالمتر و پویاتر خواهد بود؛ لذا توجه به ایجاد و شکل دهی اصولی مکان‌های سوم که کافه‌ها نمونه بارزی از آنها هستند ضروری به نظر می‌رسد. نمونه‌ها بر اساس نظر سنجی آنلاین انتخاب شده‌اند. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه، همبستگی است. شیوه جمع آوری اطلاعات مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و منابع آرشیوی می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی هشت ویژگی عمومی بیان شده برای مکان‌های سوم در نمونه‌های مطالعاتی و واکاوی تاثیر آنها بر تعاملات اجتماعی شکل گرفته در بستر مورد مطالعه است. ابتدا به کمک منابع آرشیوی، مشاهده و نقشه برداری رفتاری مکان ‌محور نمونه‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. سپس از مدل معادلات ساختاری و ابزار پرسشنامه طراحی شده در طیف لیکرت و براساس یافته‌های پژوهش استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهند حریمها‌ و فواصل در تعاملات اجتماعی تاثیرگذارند. ویژگی‌های مکان‌های سوم در کافه‌های مورد مطالعه وجود دارند و بر تعاملات اجتماعی اثر گذار هستند اما میزان ظهور آنها متفاوت است. چهار ویژگی گفتگو به عنوان فعالیت اصلی، جو صمیمی، دسترسی و امکان سکونت و مشتری ثابت به ترتیب بیشترین تاثیر را در تعاملات اجتماعی دارند. سایر ویژگی‌ها با اثرگذاری بر این چهار ویژگی به صورت غیرمستقیم در تعاملات اجتماعی شکل گرفته در کافه‌های مورد مطالعه نقش دارند.

مشاهده مقاله

معماری شهری

33. بررسی کیفیت نفوذپذیری ورودی‌ها بر میزان حضور پذیری در بازار (نمونه موردی: بازار سنتی شیراز)

علی اکبر حیدری؛ ملیحه تقی پور؛ مریم باقری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 آذر 1399

چکیده

حضورپذیری مردم در فضاهای عمومی یکی از مهمترین عوامل در ایجاد سرزندگی در چنین فضاهایی است. این موضوع به ویژه در بازارها و مراکز تجاری، یکی از مهمترین پارامترهایی است که باعث رونق اقتصادی و در نتیجه پاسخ‌ده بودن چنین فضاهایی در سطح شهرها می‌شود. از همین رو مجموعه عواملی که باعث ارتقا حضورپذیری طیف‌های مختلف جامعه در چنین فضاهایی می‌شود، ... بیشتر حضورپذیری مردم در فضاهای عمومی یکی از مهمترین عوامل در ایجاد سرزندگی در چنین فضاهایی است. این موضوع به ویژه در بازارها و مراکز تجاری، یکی از مهمترین پارامترهایی است که باعث رونق اقتصادی و در نتیجه پاسخ‌ده بودن چنین فضاهایی در سطح شهرها می‌شود. از همین رو مجموعه عواملی که باعث ارتقا حضورپذیری طیف‌های مختلف جامعه در چنین فضاهایی می‌شود، در طراحی چنین فضاهایی حائز اهمیت می‌باشند. از سویی در هر مجموعه معماری، ورودی آن به عنوان نقطه اصلی نفوذپذیری به آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به نحوی که کیفیت ورودی می‌تواند نشان‌دهنده شخصیت یک بنا و کارکرد فضایی درون آن باشد. بر همین اساس چنین به نظر می‌رسد که کیفیت ورودی در یک بنا می‌تواند تاثیر بسزایی در دعوت‌کنندگی و تمایل به حضورپذیری در آن فضا داشته باشد. با این توضیح، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال است که "کیفیت نفوذپذیری به یک بنا" چگونه می‌تواند باعث "افزایش تمایل به حضورپذیری" افراد در آن فضا شود؟ به منظور بررسی این موضوع، فضایی به عنوان بستر مکانی تحقیق انتخاب شد که اولا تنوع ورودی در آن زیاد باشد و در ثانی، حضورپذیری در آن مسئله‌ای حیاتی در تداوم کارکرد آن به شمار آید. بر همین اساس مجموعه بازار سنتی شیراز به عنوان نمونه موردی در تحقیق حاضر انتخاب گردید. روش تحقیق در این مقاله، ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی است که در بخش کمی با استفاده از مطالعات میدانی و نیز ابزارهای رایانه‌ای همچون نرم‌افزار Depthmap به تحلیل ساختار کالبدی فضا پرداخته و در بخش کیفی با استناد به مشاهدات میدانی و نیز مصاحبه با استفاده‌کنندگان از بازار، به تحلیل نتایج بخش کمی و نیز عوامل مؤثر بر این موضوع پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سه مؤلفه دسترسی‌پذیری، پیوستگی فضایی و کیفیت هم‌جواری‌ها، مهم‌ترین عوامل در ارتقا حضورپذیری در بازار هستند که در این ارتباط امکان رؤیت مجاری ورودی از بافت اطراف، میزان سازگاری و وابستگی میان کاربری‌های موجود در راسته‌های منتهی به ورودی‌ها، میزان تراکم و تنوع این کاربری‌ها و در نهایت ویژگی‌های هندسی و فضایی ورودی‌های بازار به‌عنوان مهم‌ترین عوامل مرتبط با کیفیت نفوذپذیری ورودی‌ها است که بر میزان حضور پذیری افراد در بازار تأثیرگذار هستند.

مشاهده مقاله

پایداری شهری

34. بررسی نقش هندسه و نوع فضای باز شهری بر آسایش حرارتی و کیفیت محیطی (مطالعه موردی بافت تاریخی کاشان).

کارن فتاحی؛ نازنین نصر اللهی؛ مریم انصاری منش؛ جمال خداکرمی؛ علی عمرانی پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 دی 1399

چکیده

وجود فضای باز در میان ساختمان ها نقش مهمی در حضور پذیری، ایجاد امنیت و تعاملات اجتماعی ساکنین دارد. رعایت هندسه و تناسبات، موقعیت قرار گیری و محیط پیرامون در ایجاد جذابیت فضای باز برای انسان تاثیر بسیاری دارد. بر هم زدن تناسبات بین مقیاس فضا و ساختمان های پیرامون می تواند اثرات منفی بر احساسات انسان نسبت به فضا بگذارد. هدف پژوهش حاضر ... بیشتر وجود فضای باز در میان ساختمان ها نقش مهمی در حضور پذیری، ایجاد امنیت و تعاملات اجتماعی ساکنین دارد. رعایت هندسه و تناسبات، موقعیت قرار گیری و محیط پیرامون در ایجاد جذابیت فضای باز برای انسان تاثیر بسیاری دارد. بر هم زدن تناسبات بین مقیاس فضا و ساختمان های پیرامون می تواند اثرات منفی بر احساسات انسان نسبت به فضا بگذارد. هدف پژوهش حاضر بررسی فضاهای باز بافت تاریخی کاشان از نظر شکل، هندسه و نوع فضای باز و اثر آن بر وضعیت حرارتی، احساس امنیت و رضایت از کیفیت محیطی این فضاها می باشد. در این خصوص تعداد 17سایت پر تردد از این بافت به مدت 18روز از ابتدای شهریور97، در دو دسته بندی فضای باز معابر عمومی و حیاط مرکزی(داخل ساختمان) به عنوان نمونه موردی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. پس از انجام مطالعات کتابخانه‌ای، حضور فیزیکی در بافت و انجام مطالعات میدانی(مشاهده و ثبت اطلاعات سایت ها) همزمان با پاسخ تعداد 788 نفر از ساکنان و گردشگران به پرسشنامه‌ها(وضعیت حرارتی و محیطی)، پارامترهای اقلیمی(دما، رطوبت، سرعت جریان هوا، دمای تابشی، مقدار co و co2)ثبت گردید. سپس نرخ لباس و متابولیسم افراد با نرم‌افزار Deltalog10 محاسبه و پس از گردآوری وتجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم‌افزار Spss24، محدوده آسایش حرارتی پاسخ دهندگان با نرم‌افزار Ray Man مشخص گردید. سپس برای مشخص شدن ارتباط مستقیم و غیر مستقیم متغیرها و تحلیل نتایج، از مدلیابی معادلات ساختاری بر پایه روش حداکثر درستنمایی در Amos استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد هندسه منظم فضای باز به صورت مستقیم بر احساس امنیت، رضایت از بافت و ساختمان های پیرامون فضای باز و آسایش حرارتی و به صورت غیر مستقیم بر رضایت از شکل و هندسه فضای باز و سازگاری حرارتی اثر مثبت و معنا داری دارد. همچنین متغیر نوع فضای باز حیاط مرکزی به صورت مستقیم بر همه متغیرها و به صورت غیر مستقیم بر متغیرهای رضایت از شکل و هندسه فضای باز، بافت و ساختمان های پیرامون فضای باز، آسایش حرارتی و سازگاری حرارتی اثرگذار است. نکته جالب در تحلیل و تفسیر مسیر مدل، نقش کلیدی و مهم متغیر احساس امنیت در بروز ارتباط غیر مستقیم میان متغیرها است.

مشاهده مقاله

مدیریت شهری

35. تحلیل عوامل موثر بر قابلیت پذیرش عمومی طرح های قیمت گذاری ترافیک "نمونه موردی: طرح ترافیک تهران (سال 98 و 1397 )"

سارا وثوقی؛ بهناز امین زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 دی 1399

چکیده

چکیدهدر بسیاری از کلان شهرهای جهان برای کاهش آثار استفاده روزافزون از اتومبیل از جمله ترافیک و آلودگی هوا طرح‌های قیمت‌گذاری ترافیک به عنوان یک راهبرد به اجرا گذاشته می‌شود. به زعم مطالعات صورت گرفته "قابلیت پذیرش عمومی" طرح‌های قیمت‌گذاری ترافیک نقش مهمی در موفقیت اجرای این طرح‌ها دارد. با توجه به تاکید محققان بر این که عوامل ... بیشتر چکیدهدر بسیاری از کلان شهرهای جهان برای کاهش آثار استفاده روزافزون از اتومبیل از جمله ترافیک و آلودگی هوا طرح‌های قیمت‌گذاری ترافیک به عنوان یک راهبرد به اجرا گذاشته می‌شود. به زعم مطالعات صورت گرفته "قابلیت پذیرش عمومی" طرح‌های قیمت‌گذاری ترافیک نقش مهمی در موفقیت اجرای این طرح‌ها دارد. با توجه به تاکید محققان بر این که عوامل موثر بر قابلیت پذیرش عمومی طرح‌های قیمت گذاری ترافیک و درجه اهمیت آن‌ها در هر زمینه و کشوری با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن کشور متفاوت است و با توجه به معدود بودن مطالعات در این زمینه در ایران این مقاله با به کارگیری روش تحلیل محتوای مبتنی بر اینترنت عوامل موثر بر قابلیت پذیرش عمومی در طرح اخیر ترافیک تهران (98- 1397) را بررسی و آن را از ابعاد مختلف تحلیل کرده است. بدین منظور نظرات شهروندان (حدود 350 نظر) ارائه شده در ذیل اخبار اطلاع رسانی در ارتباط با طرح ترافیک تهران در رسانه های خبری آنلاین در بازه های زمانی مشخص گردآوری و بر مبنای عوامل موثر بر قابلیت پذیرش عمومی استخراج شده از ادبیات نظری کدگذاری و تحلیل گردید. یافته‌ها حاکی از آن است شش عامل ادراکی شامل اعتماد، عدالت، میزان تاثیرگذاری، تحمیل شدگی، پیچیدگی طرح و باور به تخصیص درآمد‌های حاصل از طرح آنگونه که مطرح شده بر قابلیت پذیرش عمومی طرح ترافیک تهران موثر بوده اند. از میان این عوامل از نظر شهروندان پایین بودن "اعتماد" و "عدالت" دو عاملی است که به ترتیب تاثیر به سزایی درکاهش قابلیت پذیرش عمومی داشته است. همچنین با گذشت زمان و اجرای این طرح در دو سال متمادی عامل ادارک شده "تاثیرگذاری" نقش مهمتری درکاهش قابلیت پذیرش عمومی طرح ترافیک تهران در سال 1398 داشته است. کلید واژه: قیمت‌گذاری ترافیک، قابلیت پذیرش عمومی، طرح ترافیک تهران، اعتماد، عدالت، میزان تاثیرگذاری

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

36. مدل توسعه گردشگری فرهنگی در استان کردستان

مهدی کروبی؛ محمدتقی تقوی فرد؛ سوران احمدی زاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 دی 1399

چکیده

گردشگری از بزرگترین، وسیع ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد جهان است که منبع مهم افزایش درآمد، اشتغال و سرمایه در بسیاری از کشورهاست. توسعه گردشگری به عنوان پدیده فرهنگی، موجب می شود که فرصت کافی برای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید بر این مبنا، آنان می توانند یکدیگر را بهتر درک کرده، به فرهنگ هم بیشتر احترام بگذارند. ... بیشتر گردشگری از بزرگترین، وسیع ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد جهان است که منبع مهم افزایش درآمد، اشتغال و سرمایه در بسیاری از کشورهاست. توسعه گردشگری به عنوان پدیده فرهنگی، موجب می شود که فرصت کافی برای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید بر این مبنا، آنان می توانند یکدیگر را بهتر درک کرده، به فرهنگ هم بیشتر احترام بگذارند. هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدل توسعه گردشگری فرهنگی در استان کردستان می باشد. پژوهش حاضر با توجه به هدف آن از نوع توسعه ای -کاربردی و از نوع پژوهش توصیفی پیمایشی می باشد. با توجه به اینکه در پژوهش حاضر امکان استفاده از نتایج در برنامه جذب گردشگر فرهنگی وجود دارد، پژوهشی کاربردی می باشد. روش پژوهش مورد استفاده، روش پژوهش آمیخته (کیفی و کمی) می باشد. ابتدا محقق اقدام به شناسایی عوامل اثر گذار بر توسعه گردشگری فرهنگی استان کردستان با استفاده از از روش مصاحبه های نیمه ساختار یافته از طریق نظرخواهی از اساتید و مدیران و استفاده از اطلاعات پژوهش که از طریق پرسشنامه های موجود در زمینه گردشگری فرهنگی بر اساس تحقیقات گذشته، مبانی نظری و مطالعات کتابخانه ای، بررسی نتایج و عوامل شناسایی شده در زمینه گردشگری فرهنگی می پردازد. جامعه آماری در هر دو بخش نظری و کاربردی شامل؛ الف) کلیه اعضای هیات علمی دانشگاه ها شامل: اساتید مدیریت گردشگری استان کردستان و همچنین اساتید دانشگاه های استان های همجوار که در زمینه گردشگری فرهنگی حداقل یک مقاله پژوهشی با رتبه علمی (علمی- پژوهشی، علمی – ترویجی، ISI و ISC) داشتند و در این زمینه صاحب نظر بودند. ب) مدیران گردشگری و کارشناسان و صاحبنظران بازاریابی ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان های استان کردستان، ج) مدیران آژانس های گردشگری استان کردستان و د) گردشگران فرهنگی می باشد. در مرحله اول گردآوری داده ها از طریق مصاحبه کیفی و مرحله دوم با روش کمی و پرسشنامه ای صورت گرفت و در بخش کمی ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه کتبی انجام ‌شد. سپس با استفاده از مفاهیم مشترک به مقوله ها می رسیم که تعداد آن ها 8 مولفه پتانسیل شهری، شهروندان، تأثیر شهرهای مرزی، مدیریت رویدادها، گرایش به سایر مقاصد گردشگری، اقتصاد گردشگری، مدیریت دولتی و تبلیغات می باشد. نتایج پژوهش حکایت از وضعیت مطلوب پتانسیل شهری، شهروندان، تأثیر شهرهای مرزی، مدیریت رویدادها، گرایش به سایر مقاصد گردشگری، اقتصاد گردشگری داشت. ولی مدیریت دولتی و تبلیغات در استان کردستان وضعیت مطلوبی نداشت.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

37. گونه شناسی فضاهای دانش- بنیان

مصطفی دهقانی؛ غلامرضا حقیقت نائینی؛ اسفندیار زبردست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 دی 1399

چکیده

امروزه با توجه به ضرورت استفاده از راه‌حل‌های نوآورانه موثر، باز و مشارکتی و بهره‌برداری از قابلیت‌های ICT جهت ایجاد زندگی پایدار در شهرها، به تدریج انواع مختلفی از مفاهیم تحت عنوان فضاهای دانش- بنیان با اهداف و کارکردهای گوناگون شکل گرفته است. درک ابعاد، ویژگی‌ها و تمایز این مفاهیم، موجب کمک به سیاستگذاران شهری در انتخاب راهبردها ... بیشتر امروزه با توجه به ضرورت استفاده از راه‌حل‌های نوآورانه موثر، باز و مشارکتی و بهره‌برداری از قابلیت‌های ICT جهت ایجاد زندگی پایدار در شهرها، به تدریج انواع مختلفی از مفاهیم تحت عنوان فضاهای دانش- بنیان با اهداف و کارکردهای گوناگون شکل گرفته است. درک ابعاد، ویژگی‌ها و تمایز این مفاهیم، موجب کمک به سیاستگذاران شهری در انتخاب راهبردها و سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها از طریق جلوگیری از اغتشاش ذهنی و بروز تناقض‌های درونی و التقاط‌های نامنسجم این مفاهیم می‌شود. تاکنون گونه‌بندی-های مختلفی از فضاهای دانش- بنیان ارائه شده است ولی بررسی تطبیقی یکپارچه‌ای برای تمامی مفاهیم فضاهای دانش- بنیان که تصویری روشن و جامع و درکی عمیق و منسجم از این فضاها را ارائه نماید انجام نشده است. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد فراترکیب و در چارچوب مرور نظام‌مند کیفی و با هدفی توصیفی- اکتشافی، به بررسی تطبیقی مفاهیم فضاهای دانش- بنیان بر اساس شش مؤلفه‌ی گفتمان توسعه، نوع دانش مورد نیاز برای توسعه، مکان‌مندی، کنشگران اصلی، الگوی مدیریت و دوره تاریخی پرداخته است. همچنین گونه‌شناسی فضاهای دانش- بنیان، برای بدست دادن درکی بهتر، بر اساس دو مولفه مکان‌مندی و نوع دانش مورد نیاز برای توسعه صورت گرفته است که بر اساس آن، چهار گونه فضای دانش 1- مبتنی بر فناوری- غیرمکان‌مند؛ 2- مبتنی بر فناوری- مکان‌مند؛ 3- مبتنی بر دانش- غیرمکان‌مند؛ و 4- مبتنی بر دانش- مکان‌مند قابل شناسایی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اکنون، مفاهیمی چون شهر هوشمند و شهر دانش (به‌دلیل شمول معنایی) تا حدود زیادی جایگزین مفاهیمی مانند شهر دیجیتال و شهر مجازی شده‌اند. مفهوم شهر دانش نیز به عنوان چتری برای سایر مفاهیم همچون مکان دانش، شهر یادگیری و شهر هوشمند تلقی شده است. همچنین فضاهای دانش- بنیان با گذشت زمان با تغییرات پارادیمی همچون گذار به تاکید بر مفهوم وسیع‌تر دانش، مشارکت فعالانه شهروندان در ایجاد، توسعه و مدیریت فضاهای دانش- بنیان، حکمروایی شبکه‌ای مبتنی بر تعامل طیف وسیعی از کنشگران، نگاه نرم‌افزاری و مبتنی بر سرمایه‌های فکری غیرملموس و نظام نوآوری دانش، ظرفیت‌سازی تعامل شهروندان برای یادگیری بلندمدت و تاثیرگذاری سیاسی و فرهنگی مواجه بوده است. این روندها و تغییرات پارادایمی بیانگر نوعی همگرایی مفهومی ویژگی‌ها و مؤلفه‌های فضاهای دانش- بنیان است. علاوه بر این، گونه‌شناسی این فضاها بر اساس دو مولفه مکان‌مندی و نوع دانش مورد نیاز برای توسعه، به-دلیل نقش شاخص این مولفه‌ها برای تمایز انواع فضاهای دانش- بنیان، درک عمیق و گویاتری از این فضاها بدست می‌دهند.

مشاهده مقاله

طراحی شهری

38. بررسی تاثیر نشانه های شهری بر مسیریابی کودکان نمونه موردی محله سجاد مشهد

شیما عابدی؛ ساناز سعیدی مفرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 بهمن 1399

چکیده

مسیریابی توانایی شناسایی موقعیت مکانی و رسیدن به مقصد، حرکت در محیط های فضایی است.این موضوع در خصوص کودکان که معمولا استقلال و تجربه کافی در جابه جایی در محیط های شهری را ندارد بسیار حائز اهمیت می باشد.این پژوهش با هدف بررسی تاثیر نشانه های شهری بر مسیریابی کودکان در فضای شهری تدوین گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی و پیمایشی ... بیشتر مسیریابی توانایی شناسایی موقعیت مکانی و رسیدن به مقصد، حرکت در محیط های فضایی است.این موضوع در خصوص کودکان که معمولا استقلال و تجربه کافی در جابه جایی در محیط های شهری را ندارد بسیار حائز اهمیت می باشد.این پژوهش با هدف بررسی تاثیر نشانه های شهری بر مسیریابی کودکان در فضای شهری تدوین گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی و پیمایشی است. روش نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی با استفاده از فرمول کوکران و تکمیل پرسشنامه توسط 106 نفر از کودکانی که در بازه‌ی سنی 12-8 سال می‌باشند انجام گردیده است. در تحلیل داده‌ها در جهت ارزیابی تأثیر نقش نشانه ها در مسیریابی کودکان پس از جمع‌آوری داده‌ها، اطلاعات حاصل با روش‌ تحلیل عاملی تاییدی و با استفاده از نرم افزار Amos مورد تحلیل قرارگرفتند. همچنین جهت تحلیل داده‌های کیفی به بررسی نقاشی‌های کودکان پرداخته‌شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تفاوت در گروه‌های سنی کودکان باعث تفاوت در میزان تاثیر گذاری نشانه ها در مسیریابی کودکان می گردد. همچنین عناصر کالبدی و نشانه ها در فضاهای شهری در مسیریابی کودکان در محدوده مطالعاتی پژوهش بسیار تاثیر گذار است. از جمله ویژگی های اشاره شده کودکان 8 ساله در فرآیند مسیریابی می توان به فضای سبز و فرم ابنیه اشاره نمود. کودکان 9-10ساله به فرم کالبدی و تمایز ساختمانها در فرآیند مسیریابی توجه دارند. کودکان10-12ساله به ساختمانهایی اشاره دارند که در آنها تنوع رنگی بیشتر و ساختمانهایی که فرم معماری متمایز تری نسبت به سایر ساختمانها دارند. کودکان 10-12ساله از معابر و ساختمانهای شاخص در مسیریابی استفاده می نمایند. بررسی های صورت گرفته تاثیر کالبد متمایز در رفتار مسیریابی کودکان را نشان می دهد.

مشاهده مقاله

شهر اسلامی-ایرانی

39. تبیین رفتار آکوستیکی و کیفیت منظر صوتی راسته های بازار تبریز مبتنی بر ارزیابی های عینی و ذهنی

عباس غفاری؛ مرتضی میرغلامی؛ بیتا شفائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 بهمن 1399

چکیده

منظر صوتی حوزه‌ای از مطالعات شهری است که به کیفیت صدای شنیده‌شده در فضاهای شهری می‌پردازد و متاثر از شاخصه‌های متعددی است. یکی از این شاخصه‌ها رفتار آکوستیکی فضا می‌باشد که وابسته به ویژگی‌های محیطی فضاست. تراز فشار صوت و زمان واخنش دو مؤلفه‌ای هستند که روشن‌کننده رفتار آکوستیکی فضاها می‌باشند. کیفیت ادراکی مناظر صوتی نیز با ... بیشتر منظر صوتی حوزه‌ای از مطالعات شهری است که به کیفیت صدای شنیده‌شده در فضاهای شهری می‌پردازد و متاثر از شاخصه‌های متعددی است. یکی از این شاخصه‌ها رفتار آکوستیکی فضا می‌باشد که وابسته به ویژگی‌های محیطی فضاست. تراز فشار صوت و زمان واخنش دو مؤلفه‌ای هستند که روشن‌کننده رفتار آکوستیکی فضاها می‌باشند. کیفیت ادراکی مناظر صوتی نیز با ارزیابی‌های ذهنی انجام مشخص می‌گردد. چگونگی اثرگذاری ویژگی‌های محیطی در رفتار آکوستیکی راسته‌بازارهای بازار تبریز و تأثیر آن در کیفیت مناظر صوتی راسته‌بازارها، مسئله‌ای است که پژوهش پیش رو به آن می‌پردازد. در این تحقیق با اتخاذ روش کمی-کیفی بر اساس ارزیابی‌های عینی، رفتار آکوستیکی راسته‌بازارها و عوامل مؤثر بر آن مشخص شده و با ارزیابی‌های ذهنی، مطلوبیت مناظر صوتی راسته‌بازارها روشن شده است. ارزیابی‌های عینی بر مبنای اندازه‌گیری تراز فشار صوت و زمان واخنش و ارزیابی‌‌ ذهنی بر اساس پرسشنامه توصیفی منظر صوتی انجام پذیرفته است. نتایج نشان داد فضاهایی مانند راسته‌بازارها که در طول آن‌ها فرم کالبدی و مصالح یکسان است، رفتار آکوستیکی ثابتی بروز می‌دهند. در صورتی که این تجانس با تغییرات کالبدی از قبیل تغییر در محور فضا و الحاق فضایی به مثابه کاواک همراه باشد، رفتار آکوستیکی و صدای شنیده‌شده دستخوش تغییر می‌گردد. همچنین با کاهش شدت صدا، آسایش صوتی الزاماً افزایش پیدا نمی‌کند. حتی در فضاهای آرام شهری که تراز فشار صوت پائین است، با بروز پدیده اختلاف تراز فشار صوت، آرامش و کیفیت منظر صوتی افت پیدا می‌کند. در واقع تبعیت صرف از مقادیر استاندارد برای آرامش صوتی کافی نیست. مقادیر تراز فشار صوت و زمان واخنش که نشان‌دهنده رفتار آکوستیکی فضا هستند، می‌توانند به‌نحوی در ارزیابی افراد از منظر صوتی دخیل باشند، ولی به تنهایی نمی‌توانند مبنای سنجش کیفیت منظر صوتی باشند. ویژگی‌ها و کیفیات محیطی فضاها از قبیل نورپردازی، میزان ازدحام و جذابیت کالاهای عرضه‌شده در راسته‌بازار تأثیر مستقیم در خوشایندی منظر صوتی دارد.

مشاهده مقاله

منظر شهری

40. ساخت، هنجاریابی، اعتبارسنجی مقیاس امنیت محیطی پارک های شهری مبتنی بر ترجیح کاربران (نمونه موردی: پارک ملت تهران)

سودابه قلی پور؛ جمال الدین مهدی نژاد؛ بهرام صالح صدق پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 بهمن 1399

چکیده

یکی از معضلات جوامع امروزی، احساس ترس و عدم احساس امنیت در محیط‌های شهری و بالتبع در پارک ها می باشد. لذا پارک‌های شهری نیازمند طراحی آگاهانه‌ای هستند که رضایت مخاطب را به همراه داشته باشد و در برنامه ریزی و طراحی آن ها توجه به ویژگی های مخاطب نیز لازم است و این مهم می تواند با مشارکت و همفکری کاربران به دست آید و افزایش امنیت محیطی ... بیشتر یکی از معضلات جوامع امروزی، احساس ترس و عدم احساس امنیت در محیط‌های شهری و بالتبع در پارک ها می باشد. لذا پارک‌های شهری نیازمند طراحی آگاهانه‌ای هستند که رضایت مخاطب را به همراه داشته باشد و در برنامه ریزی و طراحی آن ها توجه به ویژگی های مخاطب نیز لازم است و این مهم می تواند با مشارکت و همفکری کاربران به دست آید و افزایش امنیت محیطی به عنوان یکی از مهم ترین اصول کیفیت بخشی به محیط اگر بر پایه ترجیح کاربران باشد، می تواند به بهبود فضاها کمک کند. درواقع شناخت درک و دریافت مردم از شیوه های طراحی منظر و توجه به ترجیح و خواسته‌های کاربران به طراحان منظر در طراحی این فضاها کمک می کند. از آن جا که تفاوت در ویژگی های هر مکان از جنبه زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی می تواند احساس امنیت یا ترس متفاوتی را به شهروندان القا کند، در این پژوهش از یک پارک بزرگ در تهران (پارک ملت) به عنوان نمونه مورد مطالعه استفاده شده است. هدف پژوهش حاضر ساخت، هنجاریابی و اعتبارسنجی مقیاس امنیت در پارک های شهری از دیدگاه کاربران می‌باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از نوع تحلیل عاملی اکتشافی می‌باشد. برای ساخت گویه‌های مرتبط با امنیت از طریق مصاحبه با متخصصان و کاربران، کدگذاری باز و محوری و براساس مبانی‌نظری، پرسشنامه ای در حیطه ی امنیت تنظیم شده‌است. روایی محتوایی از طریق اجرای مقدماتی و مصاحبه باز با کاربران و تایید متخصصان انجام گرفته‌ و پایایی آن در مرحله مقدماتی با هماهنگی درونی سوالات و آلفای کرونباخ سنجیده شده است. پرسشنامه در مرحله نهایی در بین 250 کاربر در پارک ملت تهران توزیع شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که پرسشنامه از اعتبار و هنجاریابی برخوردار است و با وارد کردن داده های به‌دست آمده در نرم افزارSPSS 22 و به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، 8 عامل تبیین کننده در ترجیح کاربران به‌دست آمده که عبارتند از: طراحی عناصر مصنوع، کنترل و نظارت پذیری، طراحی کاشت، خوانایی، دسترسی پذیری فیزیکی، زیبایی‌شناسی، الگوهای فعالیت و اندازه و وسعت فضا. در بین عامل های هشت گانه، عامل طراحی عناصر مصنوع بیشترین سهم و عامل اندازه و وسعت فضا کمترین سهم را در توضیح واریانس دارند. شاخص های مطرح شده این پژوهش می تواند در بهبود عملکرد طراحان، مجریان و مدیران شهری در پیاده سازی الگوهای مناسب برای طراحی پارک های شهری ایمن که منطبق بر ترجیحات کاربران باشد، مورد توجه قرار گیرد.

مشاهده مقاله

اسکان غیر رسمی

41. ارزیابی کالبد سکونتگاه‌های خودانگیخته در پیوند با ساختار زندگی ساکنین (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های پهنه شمالی شهر تبریز)

مریم سلیمانی؛ مینو قره بگلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 بهمن 1399

چکیده

یکی از عوامل تعیین‌کننده در سکونتگاه‌های خودانگیخته مناطق حاشیه‌نشین، الگوهای رفتاری در جریان زندگی ساکنین و فعالیت‌های روزمره وابسته به آن است که بر شکل سکونت تاثیرگذار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر واکاوی و شناسایی الگوی کالبدی سکونتگاه-های خودانگیخته و راهبردهای برساخت آن در پیوند با شیوه زندگی ساکنین مناطق حاشیه‌نشین پهنه شمالی ... بیشتر یکی از عوامل تعیین‌کننده در سکونتگاه‌های خودانگیخته مناطق حاشیه‌نشین، الگوهای رفتاری در جریان زندگی ساکنین و فعالیت‌های روزمره وابسته به آن است که بر شکل سکونت تاثیرگذار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر واکاوی و شناسایی الگوی کالبدی سکونتگاه-های خودانگیخته و راهبردهای برساخت آن در پیوند با شیوه زندگی ساکنین مناطق حاشیه‌نشین پهنه شمالی شهر تبریز است. رویکرد مدنظر این پژوهش کیفی بوده و با روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شده است. در این پژوهش برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری هدفمند با بیشترین تنوع و برای گردآوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته، مشاهده و برداشت‌های پلانی استفاده شده است. در نمونۀ پژوهش، 40 نفر از ساکنین این مناطق مشارکت داشته‌اند و تعداد 30 نمونه از خانه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ساماندهی فضاها و الگوی کالبدی سکونتگاه‌های خودانگیخته در رابطه با سه ساختار مشروع، معنا و سلطه بیشتر تابع ساختارهای مشروع و معنایی بوده است. در این روند ویژگی‌های زندگی ساکنین و سیستم شکل‌گیری کالبدی محیط در رابطه با این ساختارها بر مولفه‌های محیطی چون حضورپذیری کودکان و ایجاد قرارگاه اجتماعی در محله، انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری کالبد، بسط‌پذیری کالبدی در سکونت گسترده (اشاره به همزیستی نسل ها)، ادغام‌پذیری فضای زیستی و کار، افزایش زیست‌پذیری فضای باز و توجه به محرمیت و ارزش‌های مذهبی(حجاب، مراسمات و ...) اشاره داشته اند. این مقولات از جمله موارد ضروری است که می‌بایست در طراحی و بهسازی مناطق حاشیه‌نشین بدان اهتمام داشت تا بتوان کالبد را در همسویی با شکل زندگی ساکنین قرار داد؛ فرایندی که منجر به پایداری و انس با مکان نیز خواهد شد.

مشاهده مقاله

برنامه ریزی شهری

42. ارزیابی پیامدهای محیط زیستی مجتمع های تجاری بزرگ در کلانشهرها با استفاده از ماتریس RIAM و برنامه EMP، مورد مطالعه مرکز تجاری ارگ

سروش خلیلی؛ جمیله توکلی نیا؛ نغمه مبرقعی دینان؛ حمید سلطانی نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اسفند 1399

چکیده

در چند دهه اخیر تغییرات فضایی ناشی از گسترش کاربری های تجاری در شهرها، نقش برنامه ریزی فضایی را در شهر دو چندان کرده است. اگر مراکز بزرگ خرید در مکان های مناسب شهر مکان یابی و احداث نشوند، مشکلات متعدد محیط زیستی را ایجاد خواهند کرد. ارگ تجاری تجریش یکی از مجتمع های تجاری شهر تهران است که در محیطی جغرافیایی به نام باغ گیاهی احداث گردیده ... بیشتر در چند دهه اخیر تغییرات فضایی ناشی از گسترش کاربری های تجاری در شهرها، نقش برنامه ریزی فضایی را در شهر دو چندان کرده است. اگر مراکز بزرگ خرید در مکان های مناسب شهر مکان یابی و احداث نشوند، مشکلات متعدد محیط زیستی را ایجاد خواهند کرد. ارگ تجاری تجریش یکی از مجتمع های تجاری شهر تهران است که در محیطی جغرافیایی به نام باغ گیاهی احداث گردیده است. احداث این مجتمع با قطع درختان تنومند و قدیمی باغ همراه بوده است. در مقاله پیش رو هدف ارزیابی اثرات محیط زیستی ناشی از احداث مجتمع های تجاری بزرگ در کلانشهرهای کشور و همچنین ارائه برنامه ای مدون برای مدیریت و پایش آنها با تأکید بر ارگ تجریش است. این پژوهش به روش توصیفی و با کاربست مدل های ارزیابی محیطی انجام شده است. از تکنیک ارزیابی پیامدهای محیط زیستی (EIA) با روش ماتریس سریع پاستاکیا (RIAM) بهره گرفته شده است و در نهایت برنامه مدیریت محیط زیست (EMP) نیز به منظور کاهش آثار سوء بر محیط تدوین شده است. از نتایج ماتریس RIAM و مجموع امتیازات بدست آمده در چهار محیط فیزیکی- شیمیایی، بیولوژیکی- اکولوژیکی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- فنی با عدد 737- ، چنین استنباط می شود که اثرات منفی (30 اثر) دارای چیرگی بر اثرات مثبت (11 اثر) بوده است. پس از تحلیل و بررسی تفصیلی هر یک از چهار محیط تحت تأثیر مشخص شد که محدوده –D (در بین کلاس ها از +E تا –E) با بازه امتیاز محیط زیستی "36- تا 71-"، دارای بیشترین تعداد اثر سوء می باشد که نشان دهنده شدت پیامدهای منفی به وجود آمده ناشی از احداث مرکز تجاری ارگ در تجریش است؛ افزون بر آن محیط فیزیکی- شیمیایی دارای بیشترین تعداد مؤلفه منفی در بین سایر محیط ها می باشد. به عنوان نتیجه نهایی با استناد به تمامی تحقیقات صورت گرفته به این مهم دست یافته ایم که ساخت ارگ تجاری در محل باغ گیاهی با اصول محیط زیست هماهنگ نبوده و از شاخص های توسعه پایدار پیروی نکرده است. به بیان دیگر بستر مجتمع ارگ و محل استقرار آن دارای توان اکولوژیکی و اجتماعی- اقتصادی لازم نبوده است؛ فلذا اقداماتی کاهشی برای این پیامدها در حوزه های آلودگی هوا، صدا، آب، پسماند، صرفه جویی در انرژی، محیط بیولوژیکی، محیط اجتماعی- اقتصادی و همچنین خدمات آتش سوزی در قالب برنامه EMP و مختص مرحله بهره برداری ارگ تجاری ارائه شده است.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	9
تعداد شماره‌ها	36
تعداد مقالات	321
تعداد نویسندگان	650
تعداد مشاهده مقاله	509,144
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	1,443,390
نسبت مشاهده بر مقاله	1586.12
نسبت دریافت فایل بر مقاله	4496.54
------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	3,375
تعداد مقالات رد شده	2,490
درصد عدم پذیرش	74
تعداد مقالات پذیرفته شده	307
درصد پذیرش	9
تعداد پایگاه های نمایه شده	12
تعداد داوران	238

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 9 (1398-1399)

دوره 8 (1397-1398)

دوره 7 (1396-1397)

دوره 6 (1395-1396)

دوره 5 (1394-1395)

دوره 4 (1393-1394)

دوره 3 (1392-1393)

دوره 2 (1391-1392)

دوره 1 (1390-1391)

1. ابزارهای مسیریابی گردشگران با میزان آشنایی متفاوت با محیط

چکیده

2. گونه شناسی گردشگران خارجی بازار قدیمی تهران با تحلیل خوشه ای دو مرحله ای: نگرشی برای برنامه ریزی شهری

چکیده

3. پهنه بندی خطر سیلاب ‏در شهر سنندج با استفاده از مدل‌های ترکیبی شاخص آماری و تابع شواهد قطعی

چکیده

4. مدلسازی تخصیص کاربری‌های شهری با رویکرد عدالت فضایی بر اساس روش‌‌های بهینه‌سازی چند هدفه

چکیده

5. بررسی تأثیر ابعاد سلامت بر انتخاب مسکن استیجاری در بین شهروندان شهر شیراز

چکیده

6. تحلیل ساختار تاب آوری نهادی برای گذار از مدیریت بحران به مدیریت شهری تاب آور در برابر زلزله( نمونه موردی: شهر قزوین)

چکیده

7. سنجش الگوی رفتاری عرضه و تقاضای گردشگری مبتنی بر تحولات نظام سرمایه‌داری (مورد مطالعه: شهر کرج و روستاهای پیرامونی)

چکیده

8. ابعاد و راهبردهای شهر شاد در محله های مشهد (مطالعه موردی: محله طبرسی و محله فارغ‌التحصیلان)

چکیده

9. ارزیابی مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولان و افراد کم‌توان جسمی- حرکتی (مطالعه موردی شهر اردبیل)

چکیده

10. ارزیابی کیفیت طرح های توسعه و عمران شهرهای میانی و بزرگ در ایران

چکیده

1. ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارکهای شهری (نمونه‌ موردی: پارک مردم همدان)

چکیده

2. سرمایه اجتماعی و پایداری شهری (مورد مطالعه: شهر گرگان)

چکیده

3. بررسی و تحلیل مؤلفه های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده راه ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز

چکیده

4. شناسایی عوامل موثر بر طراحی بدنه‌های شهری با تأکید بر ابعاد زیبائی‌شناسی و زیست‌محیطی (نمونه‌ی‌‌ موردی: خیابان ولی‌عصر(عج)- شهر قشم)

چکیده

5. بهسازی کالبدی_ محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر خرم‌آباد)

چکیده

1. طراحی شهری: از بازبینی فرایند تا تحقق محصول به سوی رویکرد تدریجی فرایند طراحی شهری

چکیده

2. تبیین عملکردی و شناسایی ارزش‌های مکان‌های عمومی‎ ‎رودخانه محور از ‏منظر طراحی شهری

چکیده

3. شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری در شهرداری با روش نظریه زمینه‌ای

چکیده

4. شناسایی عوامل مؤثربر فرآیند تنظیم مجدد زمین در بافت‌های فرسوده شهری (نمونه موردی: شهر شیراز)

چکیده

5. ارزیابی اثرات پس از اجرای پروژه‌های محرک توسعه در سطح محله‌های شهری: نمونه مطالعاتی، محله گودال مصلی، شهر یزد

چکیده

6. تبیین مدل ارتباطی دیدهای شهری و مطلوبیتِ پاسخ های احساسی شهروندان در سنندج با رویکرد نظریه زمینه ای

چکیده

7. تاثیر خرد اقلیم های شهری بر آسایش محیطی در فضای باز عمومی( نمونه موردی: میدان شهدا شهر مشهد)

چکیده

8. ارزیابی منظر میدان های شهری با استفاده از " تکنیک تحلیل منظر سایمون بل" (نمونه مورد مطالعه : میدان امام خمینی قم)

چکیده

9. تبیین رابطه بین مولفه های موثر برکیفیت فضای باز جمعی در ارتقاء اجتماع پذیری محیط

چکیده

10. تأثیر الگوهای مرفولوژی شهری سنتی و نوین بر جریان باد و اثرات متقابل آن با رویکرد انرژی کارا (مورد پژوهی: شهراصفهان)

چکیده

11. تأثیر هندسه بلوک های شهری در میزان آسایش حرارتی فضای باز در اقلیم سرد ایران (مطالعه موردی: شهر همدان)

چکیده

12. تحلیلی بر ارتباط بین کیفیت کالبدی محیط‌های شهری و استرس درک شده شهروندان، (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)

چکیده

13. شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های کیفیت محیطی در پهنه‌های ساحلی

چکیده

14. بررسی اثر زمینه‌گرایی بر تاب‌آوری فضایی در بازار تاریخی تبریز با تمرکز بر قابلیت-های فضایی

چکیده

15. رنسانس خیابانی، تبیینی بر بازخوانی حیات اجتماعیِ بخش مرکزی شهر زنجان

چکیده

16. ارزیابی نقش کیفیت معماری در ارتقا کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی از دیدگاه سلامت ساکنین

چکیده

17. رویکرد مسکن اندک‌افزا به مثابه سیاست ارتقای مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی؛ مورد پژوهی شهر چابهار

چکیده

18. تحلیل سویه های مفهوم مشارکت در فرآیند طراحی فضاهای عمومی

چکیده

19. تحلیل ارتباطات ذی‌نفعان در پروژه تقاطع با روگذرهای غیرهم‌سطح در شهر ارومیه با استفاده از ماتریس علاقه-قدرت و تحلیل شبکه اجتماعی

چکیده

20. ارزیابی تاثیر ضوابط شهرسازی برآسایش حرارتی فضاهای باز با تاکید بر جریان باد از طریق شبیه سازی پیچک های بزرگ نمونه موردی: الگوهای مسکونی ردیفی شهر اصفهان