جامعه شناسی شهری
سارا فرهپور؛ سینا رزاقی اصل
چکیده
فضاهای شهری بهویژه در بافتهای تاریخی، تحولی را از سر گذراندهاند که حاصل فرایندهای معنازدایی و ارائه صورتبندیهای جدید از بافتهای ناکارآمد شهری است. فرایندی که به افول کیفیت و بهتبع آن دگرگونی زندگی روزمرة ساکنین در این بافتها میانجامد. از آن روی که فضاهای سینماتیک بهعنوان یک فضای برساخته، به بهترین نحو، منطق سرشتنمای ...
بیشتر
فضاهای شهری بهویژه در بافتهای تاریخی، تحولی را از سر گذراندهاند که حاصل فرایندهای معنازدایی و ارائه صورتبندیهای جدید از بافتهای ناکارآمد شهری است. فرایندی که به افول کیفیت و بهتبع آن دگرگونی زندگی روزمرة ساکنین در این بافتها میانجامد. از آن روی که فضاهای سینماتیک بهعنوان یک فضای برساخته، به بهترین نحو، منطق سرشتنمای زندگی روزمرة شهری را منعکس میکنند، نگاه به فضاهای شهری از دریچة سینما، شاید رهیافتی باشد که شیوة نوینی از مواجهه با فضا و تاریخ را ممکن میکند. از اینرو شناسایی و طبقهبندی مضامین شهری و الگوهای غالب زیست روزمرة ساکنین بافت تاریخی تهران، از خلال دادههای تصویری و روایی فیلمهای سینمای ایران هدف اصلی پژوهش است. نوشتار حاضر از روش تحلیل مضمون بهره میبرد و میکوشد تا نگرشی نوین نسبت به تحولات فضایی در محدوده تاریخی تهران اتخاذ نماید. برای این منظور تعداد 30 اثر سینمایی داستانی از سینمای ایران بین سالهای 1398- 1343 بهعنوان حجم نمونه انتخاب شدند. بر اساس یافتههای پژوهش، سینمای ایران تصویری واجد معنا از ارتباط میان سیر تحول فضاهای شهری و الگوهای زیست روزمرة ساکنین بافت تاریخی تهران، ارائه مینماید. این الگوها در قالب پنج مضمون با عناوین استحالة شهری، تحولات بافت اجتماعی محلات تاریخی تهران، گشتن و کاویدن در شهر، زندگی جمعی در خانة کاروانسراگونه و مقاومت در متن زندگی روزمرة محلات تاریخی تهران صورتبندی میگردد. به نظر میرسد که تصویر بازنماییشده از زندگی روزمرة ساکنین این محدوده در فیلمهای سینمای ایران، با عبور از دهههای 70 و 80 بهشدت دچار خدشه شده و فضاهایی که روزگاری بهعنوان جایگاه تعاملات روزمره و شکلگیری کنش و دادخواهی بازتاب مییافتند، امروزه با تزریق معنای جدید به درون بافت و دستکاری تصویر ذهنی شهروندان از این محدوده، به فضاهایی ناامن و جداافتاده از جریان زندگی شهر بدل شدهاند.