مفهوم اجتماع [محلی] در نظریه های جامعه‌شناسی شهری: ملاحظات کاربست نظریه ها در برنامه‌ریزی شهری

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه هنر تهران

2 استاد شهرسازی دانشگاه هنر تهران

3 استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا

چکیده

در پارادایم جدید برنامه‌ریزی شهری، اجتماع جایگاهی کلیدی در طرح‌ها و برنامه‌های شهری دارد. از این‌ رو، از اوایل دهه 1380، پژوهش‌های متعددی در ایران با موضوع چگونگی کاربرد اجتماع در برنامه‌ریزی شهری انجام شده و برنامه‌های شهری گوناگونی با تکیه بر مفهوم اجتماع تهیه شده است. اگرچه برخی مطالعات و برنامه‌ها، محله را معادل اجتماع در نظر می‌گیرند، برخی دیگر معتقدند اساساً مفهومی معادل اجتماع در ایران وجود نداشته و مفاهیم اجتماع در جامعه‌شناسی شهری غرب را بدون در‌ نظر‌ گرفتن ملاحظات مرتبط با زمینه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کاربست این مفاهیم به کار گرفته‌اند. همین امر باعث شده تلقی یکسانی از اجتماع در میان برنامه‌ریزان شهری وجود نداشته باشد و برنامه‌های تدوین‌ شده بر مبنای مفاهیم غربی اجتماع، در عمل موفقیت لازم را به دست نیاورند. از این‌ رو، پیش از به کارگیری اجتماع در نظام برنامه‌ریزی ایران، با توجه به تعدد مفاهیم اجتماع در جامعه‌شناسی غرب، لازم است مشخص شود که کدام مفهوم از اجتماع برای کاربست در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران مناسب است؟ با این حال، پرداختن به این پرسش نیازمند پاسخگویی به سه پرسش بنیادین دیگر است: (1) مفهوم اجتماع در نظریات جامعه‌شناسی شهری چیست و هر یک از این نظریات برای کاربست در چه شرایطی مناسب است؟ (2) مفهوم اجتماع در پارادایم جدید برنامه‌ریزی شهری چیست و ریشه در کدام یک از نظریات جامعه‌شناسی شهری دارد؟ و (3) پیشینه اجتماع در ایران چیست و در حال حاضر اجتماع چه مفهومی در ایران دارد؟ پژوهش حاضر سعی دارد با بهره‌گیری از مرور روایتی نظریات اجتماع و بررسی تطبیقیِ کشف مغایرت به روش کیفی به پرسش نخست پاسخ دهد. به این منظور، نظریات بنیادین اجتماع با استفاده از مطالعات اسنادی مرور شده‌اند. سپس شباهت‌ها و تفاوت‌های نظریات با یکدیگر با استفاده از بررسی تطبیقی شناسایی و ریشه این شباهت‌ها و تفاوت‌ها با بهره‌گیری از تحلیل محتوای کیفی، تبیین شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بهره‌گیری از نظریات گوناگون اجتماع نیازمند در نظر گرفتن همزمان سه عامل است: (1)زمینه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شهر یا محله هدف، (2) نظریه برنامه‌ریزی شهری ملاک پژوهش یا تدوین برنامه و (3) هدف از انجام مطالعه یا تدوین برنامه.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The concept of community in Urban Sociology theories and its application in urban planning

نویسندگان [English]

  • Zahra Azad 1
  • Parvin Partovi 2
  • Susan Bastani 3
1 PhD Candidate of Urban Planning at Tehran University of Art
2 Professor of Urban Planning at Tehran University of Art
3 Professor of Sociology at Alzahra University

کلیدواژه‌ها [English]

  • Community
  • Community Theories Genealogy
  • Community in Urban Planning
  • Community in Sociological Approaches

مراجع

  • Azad Armaki, T. (2007). Sociological theories, Tehran: Sorush Publication. [in Persian]
  • Bastani, S. (2008). Network Social Capital in Ten Neighborhoods of Tehran The Place of Local Ties in Social Networks, Motaleat Ejtemaee Iran Journal, No. 4, Winter. [in Persian]
  • Bradshaw, T. K. (2008). The Post-Place Community : Contributions to the Debate about the Definition of Community. Journal of the Community Development Society, 39(1), 5–16.
  • Bradshaw, T. K. (2013). The Post-Place Community Contributions to the Debate about the Definition of Community. In M. A. Brennan, J. C. Bridger, & T. R. Alter (Eds.), theory, practice and community development (pp. 11–24). New York: Routledge.
  • Castells, M. (2001). The Rise of the Network Society. Tehran; Tarh-e-No Publication. [in Persian]
  • Cohen, A. (2010). The Symbolic Construction of Community, Tehran; Daneshkade-ye Seda va Sima Publication. [in Persian]
  • Delanty, G. (2003). Community. London & New York: Routledge.
  • Dempwolf, S., & Lyles, W. (2012). The Uses of Social Network Analysis in Planning : A Review of the Literature. Journal of Planning Literature, 27(1), 3–21.
  • Duffy, K., & Hutchinson, J. O. (1997). Urban Policy and the turn to Community. The Town Planning Review, 68(3), 347–362.
  • Ebrahimabadi, H. (2014). A Study Of the Relationship Between Information Technology and Changes in Culture and Social Relationships,  Iranian Journal of Cultural Research, No, 4, Winter. [in Persian].
  • Fernback, J., & Thompson, B. (1995). Virtual Communities: Abort, Retry, Failure? In International Communication Association. Albuquerque, New Mexico.
  • Friedland, L. A. (2001). Communication, Community, and Democracy: Toward a Theory of the Communicatively Integrated Community. Communication Research, 28(4), 358–391.
  • Lyon, L. (2012). the community in urban society (second Edi). United States of America: Waveland Press.
  • Manson, A. (2001). Community, solidarity and belonging: levels of community significance. International Journal of Intercultural Relations, 25(4), 462–466.
  • Niakouei, A. (2008). The Problems of Communitarian Politics Unity and Conflicts, Siyasat Journal, No. 4. Winter. [in Persian]
  • Papoli Yazdi, H. & Saghai, M. (2002). Tradition, Modernisim A Review of an Article: Geography is the Study of the Inter relationship Among Man (Culture) Technology, Management, and the Environment, Tahghighat Goghrafiai Journal, No. 2-3, Summer-Fall. [in Persian]
  • Pappenheim, F. (2008). ‫The alienation of modern man ; an interpretation based on Marx and Tonnies, Tehran; Agah Publication. [in Persian]
  • Piran, P. (2004). Wrong Assumptions of Scintific Concepts, Vaghaye Etefaghiye Journal. [in Persian]
  • Piselli, F. (2007). Communities, Places, and Social Networks. American Behavioral Scientist, 50(7), 867–878.
  • Rainie, L. and Wellman, B.(2012). Networked: The New Social Operating System, MIT Press.
  • Rheingold, H. (1993). The virtual community: Homesteading on the electronic frontier. MA: Addison-Wesley.
  • Ritzer, G. (2007). Contemporary Sociological Theory and its Classical Roots : the Basics, Tehran; Sales Publication. [in Persian]
  • Saghatoleslami, A. (2012). The concept of neighborhood in Iranian Contemporary Cities, Tehran; Sokhan Gostar Publication. [in Persian]
  • Talen, E. (2000). The Problem with Community in Planning. Journal of Planning Literature, 15(2), 171-183.
  • Tonnies, F. (2001). Community and Civil Society. (J. HARRIS, Ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Turner, V. W. (1991). The ritual process: structure and anti-structure. Cornell University Press.
  • Webber, M. (2011), Nonplace Urban Realm, in Issucs on Cities and City Planning by M. Mozayeni, Tehran; University of Tehran Publication. [in Persian]
  • Wellman, B. (1979). The Community Question : The Intimate Networks of East Yorkers. American Journal of Sociology, 84(5), 1201–1231.
  • Wellman, B. (1982). Studyng Personal Communities, Centre for Urban and Community Studies University of Toronto.
  • Wellman, B., & Leighton, B. (1979). Networks, Neighborhoods, and Communities Approaches to the Study of the Community Question. Urban Affairs Review, 14(3), 363–390.
  • Wellman, B. (1988). structural Analysis: from method and metaphor to theory and substance. In B. Wellman, P. J. Carrington, & A. Hall (Eds.), Social Structures: A Network Approach (pp. 19–61). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Wellman, B., & Wetherell, C. (1996). Social Network Analysis of Historical Communities: Some Questions from the Present for the Past. The History of the Family An International Quarterly, 1(1), 97–121.
  • Wirth, L. (1938). Urbanism Way of Life. The American Journal of Sociology, 44(1), 1813–1815. 
فصلنامه مطالعات شهری

دوره 9، شماره 35
تابستان 1399
صفحه 87-100

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار