نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید مجتبی صفدرنژاد ¹
• سید عبدالهادی دانشپور ²
• مصطفی بهزادفر ³

¹ دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

² گروه شهرسازی/ دانشکده معماری و شهرسازی/ دانشگاه علم و صنعت ایران

³ استاد گروه طراحی شهری دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

رودخانه‌ها، به‌واسطه عملکردهای متعدد، کیفیات متنوعی را برای انسان‌ها‌ و سکونتگاه‌هایشان همراه دارند و مستقیم و غیرمستقیم، بر کیفیت ‏زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارند؛ اما تغییر سبک زندگی جوامع، ناآگاهی از ابعاد رودخانه‌ها و نگرش و توسعه تک‌بعدی، آسیب‌های فراوانی به این ‏پدیده‌های طبیعی رسانده و موجب ناپایداری آن‌ها شده است. این پژوهش، در پی خاطرنشان ابعاد رودخانه‌ها، اهمیت حفاظت آن‌ها در حین توسعه‌، ‏ضرورت دیدگاه فراگیر در مواجهه با رودخانه و چگونگی استفاده از رودخانه‌ به‌عنوان محور مکان‌های عمومی در چارچوب طراحی شهری است. این ‏پژوهش توسعه‌ای- کاربردی، بر مبنای رویکرد کیفی متکی بر تجربه‌گرایی، به گردآوری داده‌های موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی ‏پرداخته و با انتخاب روش مطالعه میان موردی، از ابزارهای مشاهده و مصاحبه نیمه ساختاریافته در بازدیدهای میدانی رودخانه در شهرهای اردبیل، ‏اصفهان، اهواز و رشت بهره گرفته است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از تحلیل‌های کیفی (تلخیص، دسته‌بندی) در کنار تحلیل‌های کمّی آماری ‏استفاده‌شده و اعتبار نتایج، بر اساس اظهارنظر تضمین‌شده در موارد کیفی و بررسی آزمون اسمیرنف و ‏T‏ تک نمونه‌ای در تحلیل کمّی بررسی‌شده ‏است. پژوهش حاضر، نقش‌ها، ارزش‌ها و کیفیات رودخانه را، در قالب مؤلفه‌های نظام‌های مطالعاتی زیست‌محیطی/ اکولوژیکی، کالبدی/ فضایی، ‏عملکردی، اقتصادی، اجتماعی/ فرهنگی، ادراکی/ روانی و ... تدوین کرده و به مقایسه تطبیقی وضعیت آن‌ها در شهرهای ذکرشده پرداخته است. نتایج ‏پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به تنوع عملکردها، ارزش‌ها و نیز ابعاد رودخانه‌ها هرگونه توسعه مرتبط با آن‌ها، باید با دیدی جامع‌نگر انجام شود. ‏بعلاوه، توجه به آب، ویژگی‌ها و تأثیرات آن، به‌مثابه مهم‌ترین عامل تمایز مکان‌های عمومی رودخانه محور، باید با اتخاذ رویکردهای مناسبی ازجمله ‏درزمینهٔ فعالیت‌ها، در مکان سازی مبتنی بر رودخانه موردتوجه قرار گیرد. برخی کاربردهای پژوهش حاضر، عبارت‌اند از: یکپارچه‌سازی ‏برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت رودخانه‌ها، مکان سازی و بازآفرینی پایدار با محوریت رودخانه‌ها، بازنگری اسناد توسعه شهری، بازنگری قوانین مرتبط ‏و ... .‏

کلیدواژه‌ها

• طراحی شهری
• رودخانه
• مکان‌های عمومی
• رودخانه محوری

موضوعات

• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Functional explanation and identification of values of river‏ ‏‎ oriented public places from the ‎perspective of urban design (Case studies: Ardebil, Isfahan, Ahwaz, Rasht) ‎

نویسندگان [English]

• Seyed Mojtaba Safdarnejad ¹
• Seyed Abdolhadi Daneshpour ²
• Mostafa Behzadfar ³

¹ Iran university of Science & Technology/ Faculty of Architecture & Environmental Designing

² Urban development/ Faculty of Architecture & urban development/ Iran university od science & Technology

³ Professor of Urban design in faculty of Architecture and urban development in Iran university of science & Technology

چکیده [English]

Objectives: The rivers, through their various roles and functions, have various values and qualities ‎for humans and human habitats, and directly or indirectly, impact on the quality of life of human ‎beings. Lifestyle changes in societies, unawareness of rivers dimensions, and one-dimensional attitude ‎and development, have damaged these natural phenomena and made them unsustainable. This ‎research attempts to remind the dimensions and importance of rivers and their active protection ‎during development, the necessity of a comprehensive view of the river and how to use the river as ‎the main driver of public space in the framework of urban design to transform them into sustainable ‎space.‎
Findings: This Developmental-applied research has selected a Fusion Research approach and has ‎utilized library-based studies and field studies to collect data. This research, by selecting a case study ‎method, utilizes semi-structured observation and interviews in field studies of rivers in the cities of ‎Ardebil, Isfahan, Ahwaz and Rasht. To analyze the data, quantitative statistical analysis (descriptive and ‎inferential) were used along with qualitative analysis (tabulation, categorization, supply) and the ‎validity of the results is verified based on the guaranteed assurance in qualitative cases, as well as the ‎Krone-Bach Alpha in quantitative analysis. ‎
This research establishes the roles and functions/values and qualities of the river in the form of ‎constituent components and study disciplines of environmental/ecological, physical/spatial, functional, ‎economic, social/cultural, perceptual, psychological, legal, etc. and shows the field of studying in ‎various sciences.‎
Results: The results demonstrate that any river-related development should be conducted with a ‎comprehensive view of the dimensions of the river, and the use of the river as a public space requires ‎special conditions. Furthermore, paying attention to water and its impacts and its characteristics (the ‎river-based approach), as the most important factor in the distinction of the river-based public places, ‎should be considered in river-based planning by adopting approaches in the areas including activities ‎and functions. The applications of this research include urban design, integration of river planning and ‎management, river-based sustainable planning and sustainable regeneration of rivers.‎

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban design
• Riiver
• River orientation
• Public places