نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی دهقانی
• غلامرضا حقیقت نائینی ¹
• اسفندیار زبردست ²

¹ دانشگاه هنر تهران

² استاد شهرسازی، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

امروزه با توجه به ضرورت استفاده از راه‌حل‌های نوآورانه موثر، باز و مشارکتی و بهره‌برداری از قابلیت‌های ICT جهت ایجاد زندگی پایدار در شهرها، به تدریج انواع مختلفی از مفاهیم تحت عنوان فضاهای دانش- بنیان با اهداف و کارکردهای گوناگون شکل گرفته است. درک ابعاد، ویژگی‌ها و تمایز این مفاهیم، موجب کمک به سیاستگذاران شهری در انتخاب راهبردها و سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها از طریق جلوگیری از اغتشاش ذهنی و بروز تناقض‌های درونی و التقاط‌های نامنسجم این مفاهیم می‌شود. تاکنون گونه‌بندی-های مختلفی از فضاهای دانش- بنیان ارائه شده است ولی بررسی تطبیقی یکپارچه‌ای برای تمامی مفاهیم فضاهای دانش- بنیان که تصویری روشن و جامع و درکی عمیق و منسجم از این فضاها را ارائه نماید انجام نشده است. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد فراترکیب و در چارچوب مرور نظام‌مند کیفی و با هدفی توصیفی- اکتشافی، به بررسی تطبیقی مفاهیم فضاهای دانش- بنیان بر اساس شش مؤلفه‌ی گفتمان توسعه، نوع دانش مورد نیاز برای توسعه، مکان‌مندی، کنشگران اصلی، الگوی مدیریت و دوره تاریخی پرداخته است. همچنین گونه‌شناسی فضاهای دانش- بنیان، برای بدست دادن درکی بهتر، بر اساس دو مولفه مکان‌مندی و نوع دانش مورد نیاز برای توسعه صورت گرفته است که بر اساس آن، چهار گونه فضای دانش 1- مبتنی بر فناوری- غیرمکان‌مند؛ 2- مبتنی بر فناوری- مکان‌مند؛ 3- مبتنی بر دانش- غیرمکان‌مند؛ و 4- مبتنی بر دانش- مکان‌مند قابل شناسایی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اکنون، مفاهیمی چون شهر هوشمند و شهر دانش (به‌دلیل شمول معنایی) تا حدود زیادی جایگزین مفاهیمی مانند شهر دیجیتال و شهر مجازی شده‌اند. مفهوم شهر دانش نیز به عنوان چتری برای سایر مفاهیم همچون مکان دانش، شهر یادگیری و شهر هوشمند تلقی شده است. همچنین فضاهای دانش- بنیان با گذشت زمان با تغییرات پارادیمی همچون گذار به تاکید بر مفهوم وسیع‌تر دانش، مشارکت فعالانه شهروندان در ایجاد، توسعه و مدیریت فضاهای دانش- بنیان، حکمروایی شبکه‌ای مبتنی بر تعامل طیف وسیعی از کنشگران، نگاه نرم‌افزاری و مبتنی بر سرمایه‌های فکری غیرملموس و نظام نوآوری دانش، ظرفیت‌سازی تعامل شهروندان برای یادگیری بلندمدت و تاثیرگذاری سیاسی و فرهنگی مواجه بوده است. این روندها و تغییرات پارادایمی بیانگر نوعی همگرایی مفهومی ویژگی‌ها و مؤلفه‌های فضاهای دانش- بنیان است. علاوه بر این، گونه‌شناسی این فضاها بر اساس دو مولفه مکان‌مندی و نوع دانش مورد نیاز برای توسعه، به-دلیل نقش شاخص این مولفه‌ها برای تمایز انواع فضاهای دانش- بنیان، درک عمیق و گویاتری از این فضاها بدست می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

• گونه شناسی
• فضاهای دانش- بنیان
• توسعه شهری دانش- بنیان
• شهر دانش
• فراترکیب

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Typology of Knowledge-Based Spaces

نویسندگان [English]

• Mostafa Dehghani
• Gholamreza Haghighat Naeini ¹
• Esfandiar Zebardast ²

¹ Art University

² tehran university

چکیده [English]

Today, due to the need to use effective, open and participatory innovative solutions and use ICT capabilities to create sustainable life in cities and respond to the wants and needs of citizens, Gradually, different types of concepts have been formed under the title of knowledge-based spaces with different goals and functions. Understanding the dimensions, characteristics and differentiation of these concepts will help policymakers and city managers in choosing strategies and policies and investing in these areas by preventing mental confusion and the emergence of internal contradictions and incoherent eclecticism of these concepts. So far, different types of knowledge-based spaces have been presented, but no integrated comparative study has been performed for all concepts of knowledge-based spaces that provide a clear and comprehensive picture and a deep and coherent understanding of these spaces.
In this regard, the present study has been conducted with a meta synthesis approach and in the framework of a systematic qualitative review with a descriptive-exploratory purpose. This study comparatively examines the concepts of knowledge-based spaces based on the six components of development discourse,, the type of knowledge required for development, location, key stakeholders, management model and historical period. Also, the typology of knowledge-based spaces is based on two components of spatiality and the type of knowledge required for development. According to it, four types of knowledge spaces such as 1- technology based-non spatial; 2- technology based- spatial; 3- knowledge Based – non spatial; And 4- Knowledge based - spatial. Research findings show that now, concepts such as smart city and knowledge city (due to semantic inclusion) have largely replaced concepts such as digital city and virtual city, and in policy-making and planning knowledge-based spaces more Are used. The concept of knowledge city has also been considered as an umbrella for other concepts such as knowledge place, learning city and smart city.
Also, the findings of the comparative study of knowledge-based spaces based on the seven components show that knowledge-based spaces have faced paradigm changes over time; Such as the transition from focusing on the limited concept of science and technology to emphasizing the broader social concept of knowledge, the transition from the discourse of economic development to sustainable and integrated development in various economic, social, environmental and institutional dimensions, the transition from passive role of citizens to active participation In creating, developing and managing knowledge-based spaces, transitioning from government and centralized management of a limited number of stakeholders with specific guidelines and frameworks to governing networks based on the interaction of a wide range of stakeholders, transition from a hardware and capital-based perspective. Tangible networks and infrastructure networks from a software perspective based on intangible intellectual capital and knowledge innovation system, transition from management and planning model to increase livability standards and complexity management to grounding and capacity building Citizen engagement for long-term learning and political and cultural influence. These trends and paradigm shifts represent a kind of conceptual convergence of the features and components of knowledge-based spaces. In addition, the results of the typology of knowledge-based spaces show that the typology of these spaces is based on two components of location and type of knowledge required for development, due to the significant role of these components in differentiating different types of knowledge spaces. - Gain a deeper and more expressive understanding of these spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

• Typology
• Knowledge-based spaces
• knowledge-based urban development
• knowledge city
• meta-synthesis