نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بهاره بهرا ¹
• مجتبی رفیعیان ²

¹ دانشگاه تربیت مدرس

² دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

توجه به موضوع مدیریت تعارضات در پیشینه مطالعات حوزه شهرسازی سابقه‌ای تقریباً به‌قدمت این رشته دارد و در دهه‌های اخیر مکاتب مختلف شهرسازی به این موضوع توجه نشان داده‌اند. نگاه جدی به این موضوع مشخصاً از دهه 70 شروع می‌شود و به‌تدریج با گسترش اندیشه برنامه‌ریزی مشارکتی در دهه 80 رشد چشمگیری پیدا می‌کند. این درحالی است که تفکرات ارائه‌شده در خصوص درک تعارضات در برنامه‌ریزی تاکنون، بطور عموم مجموعه‌ای نامنسجم و گاه متضاد بر اساس مبانی فکری ـ فلسفی متنوع و متشت ای است. با توجه به تحول تاریخی تعامل نظریه برنامه‌ریزی با موضوع تعارض، هدف این پژوهش، توصیف و فهم ماهیت تعارض و در ادامه مدیریت تعارضات در بستر اندیشه وتفکر برنامه‌ریزی شهری و تلاش درجهت طبقه‌بندی دیدگاه‌ها بر اساس رویکردهای نظری ـ فلسفی و زمینه‌ای غالب است. روش‌شناسی، مبتنی بر شیوه فراتحلیل و تحلیل محتوای کیفی است و از مرور سیستماتیک منابع چاپ‌شده در پایگاه داده اسکوپوس و گوگل اسکالر، در قالب چارچوب پریزما برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شده‌است. مطابق این چارچوب، به تحلیل محتوای 183 منبع به زبان انگلیسی پرداخته شد. بر این اساس رویکردهای پیرامون ماهیت و مفهوم تعارضات در برنامه‌ریزی شهری را می‌توان طبق هدف مطالعات و پاسخگویی به سه سؤال چیستی و چرایی تعارضات و چگونگی مدیریت آن، شامل رهیافت‌های «موقعیت‌مند» ، «مدیریتی» ، «نظریه‌ای» دانست. رهیافت موقعیت‌مند شامل تعارضات در حوزه‌های «الگوهای فضایی‌ ـ مکانی شهر» ، «کاربری و مالکیت اراضی» ، «فضاهای شهری» ، «توسعه و حفاظت» و «پروژه‌های بزرگ‌مقیاس»، رهیافت مدیریتی شامل «فرایند تصمیم‌گیری» ، «تکنیک‌های مدیریت تعارض» ، «ارزیابی تأثیرها» و «تحلیل و طراحی نهادی» و رهیافت نظریه‌ای شامل «نقش نظریه برنامه‌ریزی» ، «نقش نهادهای قدرت» و «نقش برنامه‌ریز» در فهم مسئله تعارض می‌باشد. رهیافت‌های مدیریتی و نظریه‌ای بر اساس سیر تاریخی ماهیت تعارضات در حوزه نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری، در سه پارادایم تحول یافته است. نتایج نشان می‌دهد، نگاه به مفهوم ماهیت و مدیریت تعارضات، در قالب سه پارادایم «اثبات‌گرا» با اعتقاد به اجماع هدایت‌شده، «پسااثبات‌گرا» با اعتقاد به پایان تعارضات ازطریق اجماع مبتنی‌بر اخلاق گفتمان و «انتقادی» با تأکید بر هژمونی حاصل از اجماع‌سازی و بازتولید همیشگی تعارضات در برنامه‌ریزی قابل‌شناسایی و ساختاربندی است. بدین ترتیب باوجود پیشینه‌های ایدئولوژیک و رویکردهای مختلف به موضوع تعارض، یک چرخش سیاسی در این حوزه در نظریه و عمل برنامه‌ریزی شهری شناسایی می‌شود. درنتیجه برنامه‌ریزان باید از تنزل اقداماتشان به‌طور سنتی به یک بعد تنظیمی، فراتر رفته و به مفهوم‌سازی مجدد سیاست شهری و دگرگونی بعد فیزیکی و نمادین فضا کمک نمایند.

کلیدواژه‌ها

• ماهیت تعارضات
• تعارض منافع
• مدیریت تعارضات
• نظریه برنامه‌ریزی شهری

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Evolution of the nature of conflict and conflict management in urban planning: A systematic review

نویسندگان [English]

• Bahare Bahra ¹
• Mojtaba Rafieian ²

¹ Tarbiat modares unoversity

² Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Background: The subject of the nature and management of conflicts in the literature of urban planning has a history almost as old as this discipline, and in recent decades, various schools of urban planning have reacted to this issue. The serious discussion about this issue started in the 70s and with the popularization of participatory planning in the 80s, it has grown significantly and has been discussed in the world literature. The positions presented so far regarding the understanding of conflicts in planning are an incoherent and sometimes opposite set based on various theoretical-philosophical bases. In order to obtain a criterion for understanding conflict and conflict management in urban planning, according to the historical development of the engagement of planning theory with conflicts, this study has classified the viewpoints based on the prevailing theoretical-philosophical and contextual approaches. Filling this gap requires an answer to the question that each of the presented views of conflicts in planning is based on what theoretical or contextual approach?

Objectives: Description and understanding of conflict and conflict management in the context of urban planning and classification of this issue based on the evolution of planning theories over time.

Method: The methodology is based on meta-analysis and qualitative content analysis, and a systematic review in the Scopus and Google Scholar database and in the PRISMA framework was used to collect data. According to this framework, the content analysis of 183 English sources was done.

Result: The positions surrounding conflicts in urban planning can be considered as "managerial", "theoretical" and "situational" approaches. The situated approach includes conflicts in the fields of "spatial-locational patterns of the city", "land use and ownership", "urban development and regeneration", "Urban spaces" and "large-scale projects". The managerial approach includes "decision-making process", "conflict management techniques", "impact assessment" and "institutional analysis and design" and the theoretical approach includes "the role of planning theory", "the role of power institutions" and "the role of the planner" in understanding the problem of conflict. Management and theoretical approaches based on the historical course of understanding conflicts in the field of urban planning theories can be recognized in three paradigms: "positivist" with the belief in guided consensus, "post-positivist" with the belief in the end of conflicts through consensus based on discourse ethics and "critical" By emphasizing the hegemony resulting from consensus building and the constant reproduction of conflicts in planning.

Conclusion: Despite the ideological backgrounds and different approaches to the conflict, a political turn in this field is understood in the theory and practice of urban planning. Therefore, in this field, planners should go beyond the traditional relegation of their actions to a regulatory dimension and help to reconceptualize urban policy and transform the physical and symbolic dimensions of space.

کلیدواژه‌ها [English]

• Nature of conflict
• Conflict of interest
• Conflict management
• Urban Planning theory