نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه علم و صنعت ایران
2 دانشگاه هنر تهران
3 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
4 دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
چکیده
تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبک‌ها و چه به دلیل سرعت در ساختوساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه‌های شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان می‌دهد، اهداف زیبایی‌شناسانه و زیست‌محیطی، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند. بنابراین بدنه شهری به عنوان مصداقی از منظر خرد شهری از این قاعده مستثنی نیست. هدف از پژوهش حاضر توجه به ویژگی‌های خاص شهر قشم، با تأکید بر ابعاد زیباییشناسی و زیست‌محیطی و شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه‌های شهری خیابان ولی‌عصر (عج) در شهر قشم به عنوان شاخص‌ترین خیابان این شهر می‌باشد. پژوهش یاد شده به روش «تحلیلی _کاربردی» است و در حوزه مطالعات میدانی، «روش پیمایشی» با ابزار گردآوری داده به صورت «مشاهده» و «پرسشنامه متخصصان و استفاده‌کنندگان» می‌باشد که در قالب مطالعه‌ای کاربردی، به بررسی شاخص‌های پراکندگی داده‌های مورد بررسی می‌پردازد. یافته‌ها در بعد زیباییشناسی از دیدگاه مردم و متخصصان نشان داده‌است، شاخص‌های تناسبات، تمیزی، تعادل و نظم در بعد عینی و دلبستگی به مکان، با معنا بودن، آرامش، خوانایی و جذابیت در بعد ذهنی در اولویت ارزشیابی زیبایی نما قرار دارند. همچنین در بعد زیست‌محیطی از دیدگاه متخصصان، شاخص‌هایی همچون مقاومت مصالح در برابر رطوبت، فضای سبز به منظور ایجاد آسایش حرارتی، مصالح مقاوم در برابر دما و دیوار سبز و اکسیژن‌ساز، برای طراحی بدنه‌های شهری در اولویت قرار دارند. در نتیجه با توجه به شناخت اولویت‌ها در ابعاد زیباییشناسی و زیست‌محیطی می‌توان یک منظر شهری مطلوب را پدید آورد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Identification of factors influencing urban facade's design with an emphasis on aesthetics and ecological dimensions Case study: Valiasr (a.s.) Street –Free Region of Qeshm
نویسندگان [English]
- m kh 1
- m m 2
- f j 3
- k a 4
چکیده [English]
Outward-oriented architecture has a short history in Iran and the history of establishment of outward-oriented buildings placed next to one another in the margin of a phenomenon called street is even shorter. Urban facades are considered as the most influential elements affecting the quality of urban spaces, the modification of which can enhance the aesthetic qualities of the city. In recent decades, developments whether in materials, variety of styles or acceleration in construction have resulted in addressing the issue of façade and reorganization of urban facades. A review into the objectives of the study shows that the urban landscape aesthetic and environmental goals are essential in realizing the desired landscape. Therefore, urban facades as an example of urban micro perspective are not an exception to this rule. The goal of the present research is to address special characteristics of Qeshm city with an emphasis on aesthetical and ecological dimensions and identifying effective factors in the design of urban facades in Vali-e Asr Street in Qeshm as the most prominent street of that city. Looking at the landscape and urban facades of Qeshm Island as well as other cities and metropolises which meet the functional characteristics at national and international levels, it is evident that these urban facades are not in good aesthetical and ecological conditions. This emphasizes the importance and necessity of the present research. It should be noted that method used in the aforesaid research is an analytical-applied one. A surveying method was used in field studies. Data collection was based on field observations and a questionnaire survey of experts and users examining data dispersion indices of the data under study. The questionnaires were randomly (with an in-depth interview) distributed among different segments of the island at different hours. Finally, the obtained data was analyzed using SPSS-20 software. Findings regarding the the viewpoints of people and experts of the aesthetical dimension are presented. The index includes the following criteria as evaluation priorities in aesthetic (façade) beauty: proportions, cleanliness, balance and order in aesthetical dimension and attachment to place, meaningfulness, serenity, legibility and mental attraction in subjective dimension. From an ecological view, indices such as material resistance against moisture, green space to provide heat comfort, resistant materials against heat and green and oxygen generator walls are priorities in the design of urban facades according to experts. In conclusion, understanding priorities in the aesthetical and ecological points of view, a desirable urban perspective can be created. It can be stated in a general survey that it is important to address ecological and aesthetical dimensions in the design of urban facades.
کلیدواژه‌ها [English]
- Urban landscape
- Urban Facades
- identity
- Aesthetical Dimensions
- Ecological Dimensions
- Qeshm Island
- احمدی، بابک (1375)، حقیقت و زیبایی، انتشارات مرکز، تهران.
- ارجمندفر، مسعود (1388)، بررسی مقایسه‌ای‌ترجیحات محیطی مردم وگروه‌های مؤثر در حوزه نماهای مسکونی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
- امینزاده، بهناز (1389)، ارزیابی زیبایی و هویت مکان، فصلنامه هویت شهر، سال پنجم، شماره 7، صفحات 3-14.
- انصاری، مجتبی و همکاران (1388)، بازشناسی انگاره های نظام بصری در محلات بافت فرسوده شهری، نمونه‌موردی: محله عباسی تهران، نامه معماری و شهرسازی، شماره 2، صفحات 71-91.
- بهلولی فسخودی، محسن (1388)، منتقدان واقعی معیار قضاوت زیباییشناسی از دیدگاه هیوم، فصلنامه دانشگاه قم، سال 10، شماره 4، صفحههای 157-176.
- پاکزاد، جهانشاه (1382)، پدیدارشناسی نماهای مسکونی و سیر تکوین توقعات از آن، هنرهای زیبا، شماره14.
- پاکزاد، جهانشاه (1386 )، مجموعه مقالات در باب طراحی شهری، انتشارات شهیدی.
- توسلی، محمود (1367)، اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
- حبیب، فرح (1385)، طراحی منظر شهر در گذر تاریخ، فصلنامه شهرسازی و معماری آبادی، سال شانزدهم، شماره 53، شماره هجدهم، دوره جدید.
- حسینی، سیدباقر. علی الحسابی مهران، نسبی فاطمه (1390)، تحلیل محیط شهری از رویکرد کیفیت بصری (نمونه‌موردی: قابلیت دید در بافت قدیم شهر بوشهر)، مجله هویت شهر، شماره 8 بهار و تابستان 1390.
- دانشپور، عبدالهادی و ساره فخاری (1391)، شناسایی معیارهای زیباییشناسی در فضاهای کهن شهری ایران، فصلنامه نماد گلستان، صفحههای 28-32.
- رضازاده، راضیه (1385)، اصول و معیارهای ساماندهی و ضوابط و مقررات سیمای شهری در ساختوساز، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
- صفامنش، کامران (1373)، طرح بهسازی خیابان‌ها لالهزار، سازمان زیباسازی شهر تهران.
- کالن،گوردن (1382)،گزیده منظر شهری ،ترجمه منوچهر طبیبیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران .
- گلکار، کورش (1379) ، مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی‌شهری، نشریه علمی ـ پژوهشی صفه، شماره 32، صص 65-38.
- گلکار، کورش (1382)، از تولد تا بلوغ طراحی‌شهری، نشریه علمی ـ پژوهشی صفه، شماره 36، صص 23-8..
- گلکار، کورش (1387)، محیط بصری شهر _سیر تحول از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار، مجله علوم محیطی، سال ششم، شماره2.
- لینچ، کوین (1373)، طرح شهر و نما و ظاهر شهر، مقالاتی در باب شهر و شهرسازی، ترجمه مزینی، دانشگاه تهران.
- محمودی، امیر سعید (1385)، تبیین عوامل مؤثر بر ساماندهی سیمای شهری: تدوین و پیش‌نویس ضوابط هماهنگسازی سیمای شهری در شهرهای دو منطقه کویری و خزری از شش منطقه اقلیمی کشور، مجلدات اول و یازدهم، طرح پژوهشی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.
- مقررات ملی ساختمان ( 1388)، مبحث نوزدهم، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، دفتر ترویج مقررات ملی ساختمان (وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان، نشر توسعه ایران، چاپ نهم.
- مقررات ملی ساختمان (1388)، مبحث نوزدهم، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، دفتر ترویج مقررات ملی ساختمان (وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان، نشر توسعه ایران، چاپ نهم.
- منصوری، سید امیر (1384)، درآمدی بر زیباییشناسی باغ ایرانی، فصلنامه باغ نظر، شماره 3، صفحات 58-63.
- مهندسین مشاور شهرساز و معمار فرنهاد (1391)، تدوین راهنما و ضوابط بهسازی و نوسازی نمای خیابان؛ نمونه موردی: خیابان بهار (منطقه 7 شهرداری تهران)، شهرداری منطقه‌ی 7 تهران.
- نقی‌زاده، محمد (1381)، زیبایی شناسی، فرم و فضای معماری و شهر، مجموعه مقالات گردهمایی زیباییشناسی کاربردی، مرکز مطالعات و تحقیقات هنر وزارت ارشاد اسلامی، تهران.
- یوسفیان، جواد (1379)، نگاهی به مفهوم زیباییشناسی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه علامه طباطبایی، صفحات 135-178.
- Crow,Thomas .Brown,Terry .Young, Raymond De(2006), The Riverside and Berwyn experience:Contrasts in landscape structure, perceptions of the urban landscape, and their effects on people , Landscape and Urban Planning ,Vol 75,p: 282.
- Gibberd, F., (1955), Town Design, London: Architectural Press.
- Halprin, L. (1966), Freeways, New York, Reinhold.
- Kaplan. R. and Kaplan. S. (1991), The experience of nature: A psychological perspective, Cambridge University Cambridge, UK.
- Kaplan. S. (1987), Aesthetics, affect and cognition: environmental preferences from an evolutionary perspective, Environment and Behavior 19.
- Krier, Leon (1992), Architecture & Urban Design, Academy Editions.
- Nohl, Werner (2001), Sustainable landscape use and aesthetic perception preliminary reflections on future landscape aesthetics, landscape and urban planning journal, No. 54, Pp. 223-237.
- Sitte, C. (1945), The Art of Building Cities, Translated by Charles T. Stewart, New York: Van Nostrand Reinhold.
)