نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن فیضی ¹
• علی اسدپور ²

¹ دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

² دانش آموخته دکتری معماری منظر دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

مهاجرت، تفاوت، جابجایی دائمی و رشد سریع جمعیت در تهران مانع از شکل‌گیری روابط اجتماعی در محلات آن شده است. این در حالی است که کنش‌های متقابل اجتماعی می‌توانند به عنوان یکی از مؤلفه‌های سازنده سرمایه اجتماعی شهر، نقش مهمی در بازآفرینی شهری به مثابه رویکردی مداخله‌گر در مرمت شهری تلقی گردند. موضوع بازآفرینی شهری با توجه به ماهیت و راهبرد‌های آن می‌تواند تنها پاسخ مناسب پیش‌ ِروی برنامه‌ریزان شهری در تهران معاصر باشد. در این میان بازآفرینی منظر میادین شهر تهران می‌تواند به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم در ارتقای میزان تعاملات اجتماعی رودرروی شهروندان دانسته شود. در این نوشتار از راهبرد کیفی در رویکردی استنتاجی استفاده شده و از مورد پژوهشی، در بررسی 10 نمونه از میادین شهر بهره گرفته شده است. از آنجا که تعاملات اجتماعی دارای مؤلفه‌های زمانی _ مکانی هستند، عوامل محیطی مؤثر در شکل‌گیری آنها مورد مداقه قرار گرفته و مؤلفه‌های عینی (طبیعی و کالبدی) و  ذهنی (خاطرات و روابط انسانی) منظر این نواحی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نتیجه مجموعه‌ای از راهبردها و راهکارهای اصلاح منظر این میادین شامل ساماندهی عناصر طبیعی و مبلمان شهری میادین، ساماندهی جریان پیاده و سواره، ایجاد و تقویت فعالیت‌های انتخابی و در نهایت احیا و تداوم جریان خاطرات میادین پیشنهاد شده است. اصول بازآفرینی منظر میادین شهری حاصل از این پژوهش، در قالب نموداری شامل تحلیل مؤلفه‌های طبیعی، انسان ساخت و انسانی می‌باشد که هر مؤلفه به تبیین راهبردهای طبیعی، انسان ساخت و اجتماعی با هدف ارتقای تعاملات اجتماعی منتهی می‌شود. ترکیب همزمان هر سه راهبرد، مجموعه اصول بازآفرینی هر میدان را متناسب با ویژگی‌های اجتماعی، کالبدی، تاریخی و طبیعی آن شکل خواهد داد.       

کلیدواژه‌ها

• بازآفرینی شهری
• منظر
• میادین تاریخی
• تعاملات اجتماعی
• تهران

موضوعات

• جامعه شناسی شهری
• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Landscape Regeneration Process of Tehran Urban Squares Based on Increasing Citizens Social Interactions

نویسندگان [English]

• m f ¹
• a a ²

چکیده [English]

Abstract   Immigration, differences, permanent displacement and rapid population growth in Tehran are some barriers of social interactions in its neighborhoods. While the social interactions is one of the main parameters in formation social capital of the city, the role of citizens social interactions are neglected in urban regenerations as an interventional approaches in urban restoration methods. The urban regeneration with regards to its essence and strategies could be the only way for urban planners in contemporary Tehran. In this issue, landscape regeneration of Tehran public squares could be known as a key factor in increasing citizens social interactions. In this research, a qualitative method with inductive approach has been applied. Besides, 10 squares of the Tehran have been analyzed as case studies. Four factors defied for choosing these ten squares which categorized as a) having historical backgrounds, b) Participation in social and cultural transformations, c) having sufficient dimensions and proportions, d) the presence of the square in the citizens mind. According to these four factors the case studies have been chosen which named Azadi, Engelab, HassanAbad, Toupkhaneh, Vali-e-Asre, Ferdowsi, Vanak, Imam Hussein, RahAhan and Ghazvin. As, social interactions have time-place factors, environmental factors that effect on it has been studied by analyzing objective elements (physical and natural) and subjective elements (memories and human relations) of landscape of the case studies. According to the results or this survey the three square that received the most points, selected for further study with SWOT matrix. Each square have been visited by the authors and by field survey the points and matrix have been extracted. Aerial photos help the authors to have a similar approach in analyzing the landscape factors, too. Results of this part of the research, shows that most of the central green spaces of the squares used only for its greenery and no activity or social interactions could be seen in these areas. Besides, absence or lack of urban furniture especially awning or any kinds of shelters, are one of the most weakness parts of the case studies. Rapid urban traffic flow with absence of safe connection pedestrians’ ways to the central part of the squares are the next noticeable factor which have a great roll in decreasing the social activity. In conclusion, some strategies of landscape correction of the squares have been established: organizing natural elements and urban furniture, organizing pedestrian and vehicle flows, increasing selective functions and regenerating squares memories of the past and the present or future. Process of landscape regeneration of urban squares has been recognized as a diagram consists of analyzing natural, artificial and human factors. The natural factor consists of vegetations pattern, water quality, vista elements. The artificial factors, included, buildings and functions. While the humanity factors are based on citizens’ behavior pattern and memories in social and individual scale. By, discovering each factor patterns, strategies of regeneration based on increasing social interactions of citizens could be defined in combination. Each square has its own regeneration strategy based on its social, historical, natural and environmental condition.

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Urban Regeneration
• Landscape
• Historical Squares
• social interactions
• Tehran