نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا حقی ¹
• محمدسعید ایزدی ²
• ابراهیم مولوی ³

¹ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، همدان، ایران

² استادیار گروه معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان

³ استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

از جمله جنبش‌های نوین در حوزه حمل‌ونقل شهری که با هدف ارتقای جایگاه عابران پیاده در سطح شهر و کاهش تسلط اتومبیل مطرح شده است، سیاست‌های پیاده‌مداری و پیاده‌راه‌سازی هستند. در این میان نوع طراحی‌های اتومبیل‌محور در دهه‌های گذشته، منجر به وابستگی شدید مردم به وسایل نقلیه شخصی شده است که تغییر این سبک جا‌بجایی به الگوهای پیاده‌محور را با دشواری مواجه ساخته است. از همین رو، در پژوهش حاضر با هدف گزینش سیاست مناسب برای کاهش تسلط اتومبیل در بافت مرکزی شهر همدان سعی شده است تا با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌ مراتبی به مقایسه دو سیاست پیاده‌مداری (تقلیل تردد خودروهای شخصی) و پیاده‌راه‌سازی (حذف کامل خودروهای شخصی) در داخل رینگ مرکزی شهر همدان پرداخته شود. معیارها و شاخص‌های ارزیابی این دو سیاست از منابع داخلی و خارجی استخراج شده و با توجه به شرایط وضع موجود محدوده با روش دلفی (30 کارشناس) مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد تأثیرگذارترین معیارها در سنجش ظرفیت پیاده‌گستری یک محدوده به ترتیب شامل «ساختار شبکه حمل‌ونقل»، «وضعیت ترافیک»، «شرایط اجتماعی»، «کاربری و فعالیت»، «ساختار کالبدی»، «شرایط طبیعی»، «ملاحظات اقتصادی» و «سیما و منظر» است که بررسی این معیارها در نمونه مطالعه، بیانگر برتری سیاست پیاده‌مداری نسبت به سیاست پیاده‌راه‌سازی است. در حقیقت این پژوهش نشان می‌دهد به سبب تأثیر منفی عواملی همچون شرایط طبیعی، ملاحظات اقتصادی، ساختار کالبدی و ... بر پیاده‌روی عابران در مرکز شهر همدان، نمی‌توان اقدام به حذف کامل خودروهای سواری از داخل بافت مرکزی شهر نمود. از همین رو، تلاش برای تقویت پیاده‌مداری در بافت مرکزی شهر از طریق کاهش وابستگی مردم به استفاده از وسایل نقلیه شخصی و نیز انتقال ترافیک عبوری از داخل بافت به رینگ پیرامونی، می‌تواند به نحو مؤثری میان تردد سواره و پیاده تعادل ایجاد کند و به رضایت عمومی بینجامد. بنابراین پیشنهاد می‌شود ضمن حفظ امکان دسترسی خودروهای شخصی تا مرکز بافت (میدان امام)، صرفاً با تبدیل میدان امام به یک فضای پیاده ارتباط خیابان‌های شعاعی داخل رینگ مرکزی قطع شده تا از این طریق سهم قابل توجهی از ترافیک غیرضروری (عبوری) داخل محدوده به رینگ پیرامونی منتقل شود.

کلیدواژه‌ها

• پیاده راه
• پیاده مداری
• حمل و نقل شهری
• مرکز شهر
• بافت تاریخی

موضوعات

• حمل و نقل شهری

عنوان مقاله [English]

Assessment and comparison of two policies: pedestrianization and walkability in CBDs (Case Study: Hamedan CBD)

نویسندگان [English]

• m h ¹
• m i ²
• e m ³

چکیده [English]

Nowadays physical expansion of cities has led to citizens` dependency on private and public vehicles for moving in cities to meet their needs, which is more obvious in larger cities. This issue of major urban areas being seen as specializing in providing goods and services has resulted in land use segregation (zoning) and inevitable of use of automobiles . In addition to causing ecological problems, increasing urban management expenditure and fossil fuel consumption, such a process has a negative effect on citizens` quality of life . With the dominance of vehicles over cities, pedestrian movements will gradually wane which in turn will  trigger the physical and social deterioration in urban fabrics. In the last three decades, severe reactions have been shown toward use of automobiles and decline in walking as the result of increasing city problems like pollution, transportation difficulties, road insecurity , deterioration of historic centers, decreasing city space and service accessibility quality, disable people’s mobility problems, emotional pressures, and decrease in visual values . Increasing environmental quality and regenerating historic-cultural characteristics  of CBDs are of major concern to urban centers managers and decreasing vehicle use  and giving back urban spaces to pedestrians are also of considerable interest. However, different physical, economic, social and other factors lead to a high dependency on automobiles which makes it hard to change the situation. Hence, in pedestrianization it is important to consider each city’s circumstances individually and balance maintained between the shifting of pedestrians and drivers. Amongst modern movements in city transportation which emphasize value of pedestrians and the lowering of automobile supremacy is pedestrianization and pedestrian street construction. This survey has decided to select an appropriate policy for decreasing automobile movement in Hamedan CBD. Hamedan’s central fabric is still operating as a service pole for all citizens despite city growth and suffering from heavy traffic and and socio-economic trades especially because of its radiant and monocentric structure.  This survey was carried out using analytic-descriptive method, common library studies and field observation. The main criteria for pedestrian oriented environmental designs and pedestrian street construction were derived from Persian and foreign literature review. After that, these indicators were evaluated in Hamedan CBD. To compare the two policies, (pedestrianization and walkability) AHP (analytical hierarchy process) was used and to weigh the criteria and sub criteria, Delphi method (30 experts opinions were considered upon the topic) was employed. Results show that the most effective criteria in evaluating pedestrianization capacity of an area are, in order, orderly as follows: transportation network structure, traffic and social conditions, land use and activity, physical structure, natural environment, economic considerations and landscape. Analyzing these criteria in Hamedan CBD proves supremacy of pedestrianization over pedestrian street construction. This survey shows that because of the negative effects on the natural environment, economic conditions and physical structure of the city, it is impossible to eliminate automobiles from Hamedan CBD completely. . Hence pedestrianization is feasible by means of lowering dependency on private automobiles as well as transferring traffic to bypasses in the city periphery which can maintain balance between pedestrians and drivers and public opinion gained. Therefore, it is recommended to keep vehicle accessibility to CBD and Imam Square (main historic square with various activities, buildings and major roads surrounding it) while converting the square itself into a walkable place which will disconnect radial streets in the central fabric of the city and shift traffic to peripheral roads. 

کلیدواژه‌ها [English]

• pedestrianization
• Walkability
• Urban Transportation
• CBD
• Historic Fabric