نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شهاب عباس زاده ¹
• سودا تمری ²

¹ عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه حکیم سبزواری

² دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

با شروع انقلاب صنعتی،اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضاهای پیاده‌محور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیت فضایی عرصه‌های عمومی شهر ، فضاهای باز شهری و پیاده‌راه‌ها کاسته شده است؛ عرصه‌هایی که خود به عنوان بستر و خاستگاه، نقش محوری در ارتقای سطح تماس‌ها،ارتباطات و تعاملات اجتماعی بین شهروندان ایفا می‌کنند.در این راستا عدم توجه به مقیاس انسانی و نادیده گرفته شدن نیازهای عابرین پیاده از معضلات پیش ِ رو می‌باشد، به طوری که کمبود و نبود کیفیت در پیاده‌راه‌ها منجر به تضعیف حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان شده است. بنابراین ضرورت شناخت مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کیفیت این فضاها به منظور پاسخگویی به نیازهای شهروندان در راستای ارتقای حضور و سطح  تعاملات اجتماعی ایشان، بیش از پیش مهم جلوه می‌نماید. کلانشهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نبوده و غلبه فضاهای سواره بر مسیرهای پیاده، عرصه را بر حضور شهروندان در فضاهای شهری تنگ نموده است.  مطالعه حاضر به بررسی نمونه‌هایی از فضاهای پیاده در این کلانشهر پرداخته  است. متد پژوهش از نوع متد ترکیبی  می‌باشد که در آن با مطالعه مبانی نظری پژوهش در قسمت کیفی،چارچوب مبانی نظری تحقیق  (شامل مؤلفه‌های تأثیر‌گذار بر کیفیات پیاده‌راه‌ها) استخراج شده است.در ادامه در بخش کمی که برای اعتبار‌دهی  پژوهش و نتایج حاصله از بخش کیفی مورد استفاده قرار گرفته، به مطالعه موردی محورهای تربیت و ولی‌عصر کلانشهر تبریز پرداخته شده است. درنهایت در قسمت گردآوری داده‌ها،پژوهش حاضر از تکنیک پرسشنامه در باب تدقیق رابطه کیفیت فضایی پیاده‌راه‌ها و میزان رضایتمندی شهروندان از این فضاها سود جسته است. برای انتخاب نمونه آماری از فرمول کوکران و نرم‌افزار (G*POWER)  و انجام تحلیل‌های استنباطی و توصیفی آماری مطالعه حاضر از نرم‌افزار SPSS بهره برده است. نتایج حاصل از این پژوهش، نشانگر این مدعاست که مؤلفه‌های سرزندگی، خوانایی، ایمنی و امنیتو نفوذپذیری که از مؤلفه‌های اصلی کیفیت فضاهای شهری محسوب می‌شوند، ارتباط معنی‌داری با سطح تعاملات اجتماعی و میزان حضور شهروندان در فضاهای شهری پیاده‌محور کلانشهر تبریز دارند.

کلیدواژه‌ها

• پیاده راه ها
• کیفیات فضایی
• تعاملات اجتماعی شهروندان
• کلانشهر تبریز

موضوعات

• جامعه شناسی شهری
• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Analysis of Factors Affecting the Improvement of Pedestrian Walkway Spatial Quality and Pedestrian-oriented Spaces, in order to Increase the Social Interactions Level of People (The case study: Tarbiat & Valiasr axis, Tabriz metropolitan)

نویسندگان [English]

• Shahab Abbaszadeh ¹
• Sevda Tamry ²

¹ .

² .

چکیده [English]

With the onset of industry revolution, automobile invention and development of cities, the pedestrian and pedestrian-oriented spaces and urban spaces role priority gradually faded and the quality of urban public spaces, urban open spaces, and the pedestrian walkways decreased. Lack of pedestrian-oriented spaces and current low quality pedestrian spaces affect citizens' social interactions in contemporary metropolitans. Pedestrianism is a part of daily journey and activity of citizens in metropolitans, however, pedestrians' need and security is ignored in current cities. In doing so, majority of current urban spaces in our cities are defined as road way, where the presence of automobile is preferred on designs of high-quality and appropriate pedestrian-oriented spaces. Nevertheless, these spaces play an essential role in increasing contacts and citizens’ social interaction level. In this regard, ignoring human scale and the pedestrians' needs are the problems ahead. Lack of quality in pedestrian-oriented open spaces has led to poor citizens’ presence and social interactions. Hence, identifying factors affecting the quality of mentioned spaces for meeting citizens’ needs and increasing the presence and social interaction level is more important than before. Tabriz metropolitan is not an exception either. Having more roadway spaces compared with pedestrian-oriented way has made the life difficult for the citizens. By conducting rigorous literature review, the study derived influential factors forming theoretical framework of the research (including factors affecting urban pedestrian-oriented spatial quality: vitality, legibility, security, and permeability factors). Research utilized mixed-method approach, where aforementioned influential factors extracted from literature review, formed the qualitative part of the study. In the quantitative part used as the validity of the research, Tarbiat & Valiasr axes in Tabriz metropolitan were studied and evaluated. In other words, the study examined the verification of extracted theoretical framework from literature review, through conducting a survey in quantitative part. In this regard, a questionnaire was used to gather the data about pedestrian-oriented spatial quality and citizens’ satisfaction of the mentioned spaces. G*POWER software and Cochran sampling technique were used to calculate the sample size of the study. Ultimately, using SPSS software the data were analyzed through descriptive and inferential statistical methods. This study indicated that vitality, legibility, and permeability factors, the main factors of urban spaces qualities, play an important role in Tabrizian citizens’ satisfaction of pedestrian-oriented spaces. The finding of this research can be utilized for designing more sociable and friendly atmosphere pedestrian-oriented spaces, where citizens' social interactions are concentrated.

کلیدواژه‌ها [English]

• Pedestrian-oriented Spaces
• spatial quality
• Citizens’ Social Interactions
• Tabriz Metropolitan