نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهسا شعله ¹
• علیرضا صادقی ¹
• پیمان نجفی ²
• زهرا خاکسار ³

¹ استادیار طراحی شهری، بخش شهرسازی، دانشکده هنرومعماری، دانشگاه شیراز.

² دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده هنرومعماری، دانشگاه شیراز.

³ دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشکده هنرومعماری، دانشگاه شیراز.

چکیده

روش مشاهده رفتاری، رویکردی نوین در طراحی محیطی و تحلیل قلمروهای همگانی و روشی برای فهم روابط متقابل افراد و فضاست. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده‌راه احمدی شیراز با استفاده از روش مشاهده رفتاری است. در این راستا دریافت مؤلفه یا مؤلفه‌های اصلی طراحی محیطی در ارتقای کالبدی و رفتاری قلمروهای همگانی شهر شیراز مطرح می‌شود. سئوال اصلی پژوهش حاضر آن است که روش مشاهده رفتاری، چگونه می‌تواند به برنامه‎‌ریزی و طراحی قلمروهای همگانی در شهرها کمک نماید؟ بدین منظور کاربست این روش در نمونه پیاده‌راه احمدی شیراز که زمانی نقطه آغازین یکی از محورهای اصلی بافت تاریخی این شهر بوده و به مرور دچار تغییر و دگردیسی شده، صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش مطالعه پیمایشی انجام شده و در طی آن، تجزیه و تحلیل کیفیت‌های کالبدی_محیطی،الگوهای فعالیتی و مؤلفه‌های رفتاری از طریق برداشت کالبدی و مشاهده طبیعی و مشارکتی انجام شده است. ابزارهای این روش، ثبت مکان فعالیت ایستگاهی در ایجاد مراکز فعالیتی، شمارش فعالیت برای حضور متوازن گروه­های مختلف جمعیتی، ثبت مکان توقف افراد برای یافتن انگیزه مانایی و توزیع متوازن فعالیت‌ها می‌باشد و از تکنیک ردگیری برای بهبود کیفیت آن بخش‌هایی از قلمروهای همگانی که کیفیت محیطی پایینی داشته‌اند، استفاده شده است. برای اعتبارسنجی یافته‌های این پژوهش، از راهبرد پیمایشی به منظور تطبیق یافته‌ها با نقطه نظرات 50 نفر از استفاده‌کنندگان فضا استفاده شده است. نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهد، پیاده راه احمدی شیراز در ساعات میانی روز (14 تا 17) با شکستگی حجم فعالیت ایستگاهی و کاهش الگوهای رفتاری روبه‌رو است و بیشترین حجم تردد (76 درصد) و نقاط مکث (78 درصد) در بخش‌های سایه‌دار پیاده‌راه ثبت شده است. از طرف دیگر، با برهم نهاد نقشه‌های سایه‌اندازی، حجم تردد و فعالیت‌های ایستگاهی بر روی یکدیگر، به نظر می‌رسد آسایش اقلیمی از مؤلفه‌های اصلی استفاده از قلمروهای همگانی در شهر شیراز است. از این‌ رو می‌توان ادعا نمود، روش مشاهده رفتاری، الگویی کارآمد برای سنجش و تحلیل قلمروهای همگانی است که می‌توان از آن در توسعه و باززنده‌سازی‌ آتی قلمروهای همگانی بهره جست.

کلیدواژه‌ها

• قلمرو همگانی
• روش مشاهده رفتاری
• الگوی فعالیتی_رفتاری
• پیاده راه احمدی شیراز

موضوعات

• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluating Urban Public Realms Based on the Observation and Analysis of Behavioral and Activity Patterns (Case Study: Ahmadi Pedestrian in Shiraz)

نویسندگان [English]

• mahsa sholeh ¹
• Alireza Sadeghi ¹
• Peyman Najafi ²
• Zahra Khaksar ³

¹ Assistant Professor of Urban Design, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University.

² Master's student in Urban Design, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University.

³ Master's student in Urban Design, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University.

چکیده [English]

This paper intends to evaluate individual’s activity patterns in urban public realms. The nature of the public realm reflects our everyday life, civic culture and social discourses. In order to have a more popular and vibrant public realm, an attractive and safe environment, which meets the needs of its users, should be provided. In recent years, this issue has been an attractive topic not only for psychologists and sociologists but also for urban planners and all those involved in designing urban environments. In this regard, this study tries to analyze behavioural patterns and social activities in an urban public realm (Ahmadi Pedestrian Walkway) using Behavioral Observation method. This method leads to a systematic study of the behavioural patterns of individuals in the surrounding environment. In other words, the Behaviour Observation method is a novel way of recording and understanding the importance of public life in an urban environment. The aim of behaviour observation method is to determine how and by whom these public realms would be used and what facilities should be provided for the space users. Therefore, in this study, the physical-environmental qualities, activity patterns, and behavioural components are investigated through a field survey as well as natural and participatory observation. The tools of this methodology are recording the location of stationary activities, recording the stopping places, activity counting and tracking technique. To validate the findings of the study, a survey strategy was utilized to adapt the findings of the study to the viewpoints of 50 space users. The results revealed that Ahmadi Pedestrian Walkway in the middle hours of the day (14:00 to 17:00) encountered a fracture of stationary activity level and reduction of activity patterns. The highest pedestrian trace volume (76%) and stopping point (78%) were recorded in the shaded parts of the sidewalk. Also, evaluating the shadow maps, stationary activity maps, and pedestrian trace volumes, it seemed that the shading and climatic comfort had a correlation with behavioural patterns and social activities in Ahmadi Pedestrian Walkway.
In conclusion, it can be argued that climatic comfort plays a crucial role in the vitality of urban public realms in Shiraz. Also, Behavioural Observation method is an effective way for measuring and analyzing behavioural patterns and social activities. Therefore, it can be considered in future ecological interventions of urban public realms.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Public Realm
• Behavioural Observation Method
• Behavioral-Activity Pattern
• Shiraz Ahmadi Pedestrian Area