نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسار دانش پایه
• فرح حبیب

گروه شهرسازی،دانشکده هنر،معماری و شهرسازی،واحد نجف اباد،دانشگاه ازاد اسلامی،نجف اباد،ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با مطالعه حس مکان و مفاهیم مرتبط با آن، به تبیین معیارهای اصلی در ارتقای حس مکان در توسعه جدید شهرها پرداخته است. در چارچوب هدف یاد شده و براساس مبانی نظری، 10 معیار اصلی شامل غنای بصری، تناسبات بصری، کیفیت کالبدی فضایی، خوانایی، قابلیت ادراک مکان، هویت و شخصیت، قابلیت دسترسی، انعطاف­پذیری، آسایش و دعوت کننده و جذاب بودن مکان، در زمینه شکل­گیری و تشخیص حس مکان از نقطه نظر ساکنان توسعه جدید شهری تدوین شد. بررسی و تبیین بیشتر این 10 معیار، به واسطه 42 زیرمعیار با استناد به انجام تحلیل عاملی مورد توجه قرار گرفته است. به منظور عملیاتی شدن چارچوب نظری تدوین شده، مطالعه موردی شامل شهرک­های دهکده المپیک، چشمه، پیکانشهر و امید از منطقه 22 شهرداری تهران، به عنوان بزرگترین توسعه شهری جدید متصل به تهران و همچنین محله حکیمیه از منطقه 4 شهرداری تهران به عنوان یکی دیگر از توسعه­های نسبتاً جدید تهران انتخاب شدند که با استفاده از روش آلفای کرونباخ حجم نمونه در مجموع 1070 نفر تعیین شده است. همچنین از روش­های آماری مدلسازی معادلات ساختاری، برآورد حداکثر درست نمایی، آزمون همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون خطی چندگانه برای تعیین ماهیت رابطه میان انگاره حس مکان و معیارهای ده گانه فوق استفاده شده است. در نهایت امکان طرح مدل 10 عاملی در زمینه مطالعه و سنجش حس مکان در پهنه­های توسعه جدید شهری فراهم شده که کفایت برازندگی این مدل به واسطه شاخص­های مختلف نشان می­دهد، الگوی مورد نظر از نظر هماهنگی داده­ها با ساختار عاملی آن، از برازندگی قابل قبولی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• مکان
• حس مکان
• توسعه جدید شهری
• شهر تهران

موضوعات

• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

The main factors affecting the formation of a sense of place in the new urban development zones (Case Study: Region No.22 & Region No.4 of Tehran Municipality)

نویسندگان [English]

• nesar daneshpayeh
• F H

چکیده [English]

The sense of place is a comprehensive and complex concept of human emotions about the environment that is created by human adaption to and use of place. It is also one of the important concepts in improving the quality of human environment and formation of the communicational bases of environmental users. This research explores the concept of sense of place through investigating different schools of study in the field and developing the principles and concepts in the theoretical framework. The research is looking for answers to this question: What are the criteria for explaining the process of creating a sense of place in the new developments in Tehran and what is their role, position and how do they communicate with each other? This research is a descriptive-analytical survey. The data was collected through documentary and library studies along with distributing questionnaires and doing interviews with professors teaching architecture and urban planning, as well as interviews with residents of the studied towns, the Cheshmeh and Dehkadeh – Olympic towns in District No. 22 of Tehran – and the Hakimyeh town in District No. 4 of Tehran. Samples were collected using simple random sampling. The criteria used for sampling included the lack of significant and fundamental changes, the evolution and stability of neighborhoods over time after their formation, proper access, and the information and statistics required for the selected research. In this regard, the ten main criteria, including visual richness, visual proportions, physical-spatial quality, legibility, perceptability, identity, accessibility, flexibility, comfort,  place invitation in three physical, perceptual and functional aspects as well as meaning, the relationship and influence of each of the factors on locating a sense of place were investigated. In relation to each of the ten criteria, 4, 5, 8, 4, 4, 3, 2, 4, 2, 4, 3, 2, 4, 2, 4, 3, 2, 4, 2, and 4 variables were measured. The statistical methods of structural equation modeling, confirmatory factor analysis, maximum likelihood estimation, Pearson correlation test, and multiple linear regression were used to explain the nature of the relationship between the sense of place and the variables. Finally, it is possible to plan a 10-factor model for studying and measuring the sense of place in urban new development areas. The adequacy of this model due to its different indices shows that the model has an acceptable fitness in terms of data coordination with its functional structure. Based on the findings of the research, all three main physical, functional and perceptual components had a significant relationship with the dependent variable of sense of place. Visual richness, spatial quality and visual proportions had the most causal effect on the sense of place, which shows the higher effect of physical components on the sense of place from the viewpoint of the citizens, as compared with perceptual and functional variables. In conclusion, the creation of sense of place in new urban areas is based on the interaction between the residents and residence, and thus the person and place as well as the process of the creation of a sense of place is related to the physical, functional and perceptual dimensions of physical environment.

کلیدواژه‌ها [English]

• Place
• Sense of Place
• Urban New Development
• Tehran