نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نجمه سادات مصطفوی ¹
• پروین پرتوی ²
• زهرا اسدالهی ³

¹ دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، ایران

² استاد گروه شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، ایران

³ گروه شیلات و محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

مناطق شهری به عنوان سیستم‌های انسانی- محیطی، برای پایداری و رفاه به اکوسیستم (بوم‌نظام)‌های طبیعی متکی می-باشند، از این رو، گنجاندن خدمات بوم‌نظام در برنامه‌ریزی برای ارتقای توسعه پایدار شهری ضروری است. اراک شهری صنعتی با تعدد بحران‌های محیط‌زیستی همچنان براساس سیستم برنامه‌ریزی جامع در قالب طرح‌های جامع و تفصیلی مدیریت می‌شود که نیازمند رویکردی مبتنی بر بوم‌شناسی در زمینه توسعه شهری است. با وجود علاقه فزاینده به مفهوم خدمات بوم‌نظام در تحقیقات، شکاف‌های دانش قابل‌توجهی در مورد ادغام آن در برنامه‌ریزی وجود دارد. این مقاله به دنبال پر کردن این شکاف از طریق بررسی کاربرد فعلی و بالقوه خدمات بوم‌نظام در برنامه‌های توسعه شهری است. برای پاسخگویی به این هدف، از روش تحلیل محتوا با رویکرد جهت‌دار (روش قیاسی متکی بر نظریه) استفاده و میزان پرداختن به 19 خدمت بوم‌نظام، در سه مؤلفه طرح (پایگاه اطلاعات، چشم انداز/اهداف و اقدامات) در طرح توسعه و عمران شهر اراک بررسی شد. نتایج حاکی از پذیرش مفهوم خدمات بوم‌نظام در بخش‌هایی از سند توسعه مورد مطالعه بود، با این حال، سند مذکور فاقد دیدگاه کل‌نگر در مورد بوم‌شناسی شهری و مزایای آن است. در سه مؤلفه مورد بررسی، 607 بار به صورت ضمنی (312بار- 4/51درصد) و صریح (295بار- 6/48درصد) به این خدمات اشاره شده که بیشترین توجه در مؤلفه پایگاه‌داده (358بار- 59درصد) صورت گرفته است. اختلاف امتیاز خدمات فرهنگی (400) با خدمات تأمینی (274)، تنظیمی (198) و حمایتی (30) در این تحلیل می‌تواند بیانگر این مطلب باشد که خدمات فرهنگی از شمول بیشتری در مقایسه با سایر خدمات در طرح جامع کلانشهر اراک برخوردار است. عدم پیوستگی در پرداختن به هر یک از خدمات و یا مفاهیم ذکر شده در سه مؤلفه نشان می‌دهد که ارتباط معناداری بین مطالعات در بخش شناخت و تحلیل، هدف‌گذاری و ترسیم چشم‌انداز و در آخر ارائه طرح‌های پیشنهادی و نگارش ضوابط و مقررات وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

• اراک
• تحلیل محتوا
• تأمینی
• تنظیمی
• حمایتی
• فرهنگی
• طرح جامع شهر

موضوعات

• محیط زیست شهری

عنوان مقاله [English]

Ecosystem services in urban development plans of Arak: Facts and necessities

نویسندگان [English]

• najme sadat mostafavi ¹
• parvin partovi ²
• Zhara Asadolahi ³

¹ Ph. D candidate urban planning department, faculty of architecture and urban planning of Art, Tehran, Iran

² Professor of urban planning, Tehran Art University, Tehran, Iran

³ Department of Environment and Fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Lorestan University, Khorram Abad, Iran

چکیده [English]

As human-environmental systems, urban areas rely on natural ecosystems for sustainability and well-being, hence, it is necessary to include ecosystem services (ES) in planning to promote sustainable urban development. Arak as an industrial city with multiple environmental crises are still managed based on the comprehensive planning system in the form of master and detailed plans, which requires an ecological approach in urban development. Despite the growing interest in ES in research, there are significant knowledge gaps regarding its integration into urban planning. This paper seeks to fill this gap by examining the current and potential use of ESs in urban development plans. In order to respond to this goal, content analysis method was used with a directional approach (deductive method based on theory) and the extent of addressing 19 ESs was investigated in three components of the plan (information base, vision/objectives and actions) in Arak development and construction plan. The results indicated the uptake of ESs concept in parts of the mentioned development document; however, this document lacks a holistic view of urban ecology and its benefits. In the three examined components, these services were mentioned 607 times implicitly (312 times - 51.4%) and explicitly (295 times - 48.6%), which received the most attention in the information base component (358 times - 59%). In this analysis, the difference in the score of cultural services (400) with provisioning (274), regulating (198) and supporting (30) services can indicate that cultural services are more inclusive compared to other services in Arak metropolis plan. The lack of consistency in dealing with each of the services or concepts mentioned in the three components shows that there is not a significant relationship between the studies in the collection data and information, analysis, formulation of goal and vision, and plan preparation, rules and regulations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Arak
• content analysis
• provisioning
• regulating
• supporting
• cultural
• urban master plans