نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا پورجعفر ¹
• سید مهدی خاتمی ²
• علی سلطانی ³
• فاطمه شمس ⁴

¹ استاد طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

² گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ استاد دانشگاه شیراز

⁴ پژوهشگر دکتری شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مفهوم محله سنتی به عنوان واحدی اجتماعی در محدوده ای جغرافیایی و در نقش نظام خوداتکا، شاید به قدمت عمر بشر باشد. برای هزاران سال، محله به مثابه میراث شهری و کالبدی قابل درک با حفظ گروه بندی های اجتماعی سازمان یافته و مکان محور و تمامیت شهری چند سطحی، اجتماع را از فروپاشی نجات داده است. به نظر می رسد در جوامع امروز، برای دستیابی به ارزش های فراموش شده شهری، بازتعریف محله جایگاه ویژه ای دارد و می‌تواند بنیادی‌ترین عنصر شهری و حلقه میانجی بین شهر و شهروندان به شمار رود. مطالعه حاضر در پاسخ به چیستی مفهومی و مکانی محله سنتی در ذیل پارادایم تفسیرگرایی و به لحاظ روش تحقیق براساس رویکرد کیفی انجام شده است. از آنجا که هدف درک تحولات مفهومی محله و نیل به نگاهی جامع از لایه های پیدا و پنهان ساحت اجتماعی محله سنتی بود، از مطالعات اسنادی آراء و اندیشه‌های نظریه پردازان در پایگاه های استنادی معتبر استفاده شد. پس از مرور نظام مند منابع، تحلیل مضمون داده‌های مستخرج از منابع داخلی و خارجی انجام و کدگذاری در 6 مرحله و به روش جزء به‌کل طراحی گردید و تا رسیدن به مرحله اشباع نظری ادامه یافت. یافته ها نشان می دهد که مضامین فراگیر ظرفیت های اجتماع‌های محلی با دربرگیرندگی مضامین سازمان دهنده دلبستگی اجتماعی و انسجام اجتماعی و همچنین اجتماع پذیری محله شامل تعهدات اجتماعی و خیر عمومی و توانمندسازی، مضامین اصلی هستی شناسی ساحت اجتماعی محله سنتی را شکل می دهند که با عملیاتی سازی نمودن هریک می توان در احیای محله‌های پریشان یا محدوده های فاقد هویت شهری مداخله نمود.

کلیدواژه‌ها

• محله
• هستی شناسی
• ساحت اجتماعی
• ظرفیت های اجتماعات محلی
• انسجام اجتماعی

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Rereading the ontology of urban contemporary neighborhoods based on the social aspect of the traditional neighborhood

نویسندگان [English]

• Mohamadreza Pourjafar ¹
• Seyed Mahdi Khatami ²
• ali soltani ³
• Fatemeh Shams ⁴

¹ Professor of Urban Design, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University

² Department of Urban Planning and Design, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

³ professor, shiraz university

⁴ Urbanism PhD Candidate, TMU, Tehran, Iran

چکیده [English]

The concept of a traditional neighborhood as a social unit within a geographical area and in the role of a self-reliance system is perhaps as old as human life. For thousands of years, the neighborhood as an understandable physical and urban heritage has saved the society from collapse by maintaining organized and place-oriented social groupings, and multi-level urban integrity. It seems that in today's societies, in order to achieve the forgotten urban values, redefining the neighborhood has a special place and can be considered the most fundamental urban element and a mediator between the city and the citizens. The present study was conducted in response to the conceptual and spatial nature of the traditional neighborhood and making it subjective, under the interpretive paradigm and in terms of the research method based on the qualitative approach. Since the goal was to understand the conceptual developments of the neighborhood and achieve a comprehensive view of the visible and hidden layers of the traditional neighborhood, documentary studies of the theorists' opinions and thoughts were used. After the systematic review of the sources, the content analysis of the data extracted from the sources was carried out and coding was carried out in 6 stages and was designed in a part-to-whole method and continued until reaching the theoretical saturation stage. The findings show that the overarching themes of the capacities of local communities, including the organizing themes of a) social attachment and b) social cohesion, as well as neighborhood sociability including c) social obligations and d) public good and empowerment, are the main themes of existence. They form the social field of the traditional neighborhood, and by making each of them operational, it is possible to intervene to revive troubled neighborhoods or areas without urban identity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Neighborhood
• ontology
• social space
• capacities of local communities
• social solidarity