نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسیم لیلی‌ئیون ¹
• احمد دانائی نیا ²

¹ دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان

² عضو هیأت علمی گروه معماری/ دانشکده معماری و هنر/ دانشگاه کاشان گروه مرمت، دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

شاکله شکل‌گیری و توسعه هسته تاریخی شهر اصفهان مبتنی بر نظام مادی‌ها است. مادی‌ها در مقیاس کلان بر پیکره‌بندی و انتظام فضاهای شهری و در مقیاس خرد، بر استقرار واحدهای مسکونی اثر مستقیم داشته‌اند. این عنصر طی تغییراتی که عمدتاً پس از دهه ۴۰ ه.ش به وقوع پیوسته، به‌تدریج تبدیل به مانع توسعه فضاهای شهری- محلی گردیده است. هدف پژوهش حاضر تبیین شاخصه‌ انعطاف-پذیری مادی‌ و اثرگذاری آن بر پیکره‌بندی مسکن است تا از این طریق، ضرورت هم‌پیوندی مجدد معماری مسکن با این عنصر حیاتی آشکار گردد. پژوهش تلفیقی از روش کمی و کیفی است و در حوزه روش‌شناسی مبتنی بر مشاهده و تحلیل است. داده‌ها در دو مرحله مطالعات کتابخانه‌ای و برداشت‌های میدانی به‌دست‌آمده و باهدف یافتن الگوی مسکن و نحوه انتظام واحدهای مسکونی، نتایج مبتنی بر دو روش استنباطی و تحلیل محتوا، استخراج ‌شده است. اطلاعات پایه از طریق عکس‌های هوایی دهه 40 ه.ش استخراج و به کمک نرم‌افزار Autocad، GIS و Depthmap تحلیل‌شده است. یافته‌ها بیانگر شکل‌گیری نظام پیکره‌بندی مسکن بر پایه چهار شاخص الگوی ساخت، مساحت، نسبت فضای پر به فضای خالی و یکپارچگی و انسجام فضایی است. سازگارترین الگوی ساخت مسکن، الگوی یک‌جبهه ساخت و تمام‌ساخت و پس‌ازآن الگوهای Uشکل و Lشکل می‌باشد. در رابطه با شاخص مساحت، عرصه‌های مسکونی با مساحت ۲00-500 مترمربع و پس‌ازآن ۵۰۰-۱۰۰۰ مترمربع و در شاخص نسبت پر به فضای خالی، عرصه‌هایی با مقادیر (7/0-96/0)، دارای بیشترین میزان انعطاف‌پذیری هستند. در رابطه با شاخص یکپارچگی و انسجام فضایی نیز حداکثر میزان شاخص به محور مادی‌ها، گذرهای متصل به مادی و گذرهای متصل به خیابان‌های اصلی حاشیه محله را شامل می شود. نتیجه نشان می دهد که معماری مادی در پیوند کامل با شهر و محله، مهمترین الگوی طبیعی است که در شکل‌گیری واحدهای مسکونی و ایجاد هم‌پیوندی در همه نقاط محله، اثرگذار است. به منظور ایجاد و یا تقویت این الگو، طراحی مسکن مبتنی بر چهار شاخصه برشمرده شده، نقش آفرین است. در مقابل، عدم توجه به این شاخصه ها، تأثیرات منفی فراوانی را بر پیکره‌بندی مسکن و نظام محله ها به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• اصفهان
• مادی
• طراحی مسکن
• پیکره‌بندی
• انعطاف‌پذیری

موضوعات

• بازآفرینی و تجدید حیات بافت تاریخی

عنوان مقاله [English]

The flexibility indicators of Madies (water channel) on the housing configuration system in Isfahan city

نویسندگان [English]

• Nasim Leilieyoun ¹
• Ahmad Danaeinia ²

¹ Faculty of Architecture and Art, University of Kashan

² member of Scientific board,Architecture group,Architecture and Art faculty, University of Kashan Department of Restoration, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan

چکیده [English]

The formation and development framework of the historical core of Isfahan is based on the system of (water channels) called "Madi". On a macro scale, Madi has had a direct impact on the configuration and organization of urban spaces, and on a micro scale, it has influenced the settlement of residential units. This element, during changes that primarily occurred after the 1960s, has gradually become a barrier to the development of urban-local spaces. The aim of this research is to clarify the characteristics of Madi flexibility and its impact on the housing configuration, thereby revealing the necessity of re-linking housing architecture with this vital element. The research combines quantitative and qualitative methods and is based on observation and analysis methodologies. Data were collected in two phases: library studies and field surveys, aimed at finding the housing pattern and how residential units are organized, with results extracted based on two methods of inference and content analysis. Basic information was obtained through aerial photographs from the 1960s and analyzed using software such as AutoCAD, GIS, and Depthmap. The findings indicate that the housing configuration system is shaped based on four indices: building pattern, area, the ratio of built space to open space, and spatial integrity and coherence. The most compatible housing construction pattern is the single-row construction and fully constructed, followed by U-shaped and L-shaped patterns. Regarding the area index, residential plots with an area of 200-500 square meters and subsequently 500-1000 square meters, and in the index of built-to-open space ratio, areas with values between 0.70-0.96 have the highest flexibility. As for the index of spatial integrity and coherence, the maximum index includes the axis of Madi, passages connected to Madi, and passages connected to the main streets bordering the neighborhood. The results show that Madi architecture is in complete connection with the city and the neighborhood, representing the most important natural pattern influencing the formation of residential units and creating interconnection throughout the neighborhood. In order to create or strengthen this pattern, housing design based on the four enumerated indices plays a significant role. Conversely, neglecting these indices will have numerous negative effects on the housing configuration and the system of neighborhoods.

کلیدواژه‌ها [English]

• Isfahan
• Madi
• housing design
• configuration
• flexibility