نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• ارزو علیخانی

استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نقش ابزارهای دیجیتال در ارتقای مشارکت شهروندان در توسعه شهری پایدار، چارچوبی مبتنی بر نردبان مشارکت آرنشتاین ارائه کرده است که مشارکت الکترونیکی را از بی‌اطلاعی تا توانمندی تحلیل می‌کند. مسئله اصلی پژوهش، شناسایی چگونگی حرکت از مشارکت منفعل به همکاری فعال در فضای دیجیتال و رفع موانعی مانند نابرابری دیجیتال است. سؤال تحقیق این است که ابزارهای دیجیتال چگونه می‌توانند مشارکت شهروندان را در سطوح مختلف نردبان آرنشتاین تقویت کنند. با استفاده از روش مرور سیستماتیک و تحلیل محتوای کیفی، 23 ابزار دیجیتال در 5 سطح اصلی (اطلاع‌رسانی، مشاوره، مشارکت ضمنی، همکاری، توانمندی) و 8 گام فرعی بررسی شدند. داده‌ها از منابع علمی، وب‌سایت‌های پروژه‌ها و رسانه‌های اجتماعی جمع‌آوری و با فرایند تحلیل محتوا بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد که ابزارهای اطلاع‌رسانی آگاهی را افزایش می‌دهند، اما سطحی‌اند؛ ابزارهای مشاوره مشارکت را تسهیل می‌کنند، اما منفعل‌اند؛ ابزارهای مشارکت ضمنی اعتماد را تقویت می‌کنند؛ و ابزارهای همکاری و توانمندی شهروندان را به شرکای فعال تبدیل می‌کنند، اما به کنترل شهروندی نرسیده‌اند. محدودیت‌هایی مانند نابرابری دیجیتال، کمبود سواد دیجیتال و فقدان تعهد مدیریت شهری مانع توانمندی کامل شدند. این پژوهش پیشنهاد می‌دهد که آموزش سواد دیجیتال، طراحی ابزارهای تعاملی و تلفیق روش‌های دیجیتال و سنتی می‌توانند مشارکت را تقویت کنند. نتایج، چارچوبی نظری برای تحلیل مشارکت دیجیتال و راهکارهایی عملی برای سیاست‌گذاران ارائه می‌دهد تا با استفاده از فناوری، شهرهایی پایدارتر و مشارکتی‌تر بسازند. این مطالعه به غنای ادبیات مشارکت الکترونیکی افزوده و بر ضرورت رفع موانع اجتماعی و زیرساختی برای تحقق توانمندی شهروندان تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

• مشارکت الکترونیکی
• توسعه پایدار شهری
• نردبان آرنشتاین
• ابزارهای دیجیتال
• رسانه‌های اجتماعی
• توانمندسازی شهروندان

عنوان مقاله [English]

From Apathy to Empowerment: Reimagining Sustainable Urban Participation in the Digital Age

نویسنده [English]

• Arezoo Alikhani

Assistant Professor of Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

This study investigates the transformative potential of digital tools in enhancing citizen participation in sustainable urban development, proposing an analytical framework grounded in Arnstein’s ladder of participation to evaluate e-participation from unawareness to empowerment. The central challenge addressed is transitioning from passive engagement to active collaboration within digital environments while overcoming barriers such as digital inequality and limited technological access. The research question explores how digital tools can amplify citizen involvement across Arnstein’s participation levels. Employing a systematic literature review and qualitative content analysis, the study examines the application of digital tools across five primary levels—information provision, consultation, implicit participation, collaboration, and empowerment—and eight sub-levels. Data were gathered from academic literature, project websites, and social media platforms, with qualitative content analysis conducted using MAXQDA software to systematically code and categorize thematic patterns. Findings reveal that tools designed for information provision enhance awareness but remain superficial, while those facilitating consultation enable engagement yet often yield passive outcomes. Tools supporting implicit participation foster trust through responsiveness, and those promoting collaboration and empowerment transform citizens into active partners in urban governance. However, achieving full citizen control remains elusive due to persistent challenges, including digital divides, inadequate digital literacy, and insufficient commitment from urban authorities. The study advocates for comprehensive digital literacy programs, the development of interactive and user-centric platforms, and the integration of digital and traditional participation methods to bolster engagement. This research contributes a robust theoretical framework for analyzing digital participation and provides actionable recommendations for policymakers to foster inclusive, sustainable, and participatory urban environments. By enriching the discourse on e-participation, it underscores the critical need to address social, technological, and institutional barriers to empower citizens in shaping their urban futures.

کلیدواژه‌ها [English]

• E-participation
• Sustainable urban development
• Arnstein’s ladder
• Digital tools
• Social media
• Citizen empowerment