نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی

2 مرمت و احیاء بناها و بافت‌های تاریخی

چکیده

بافت تاریخی و با ارزش محله‌ عودلاجان به دلیل فرسودگی مفرط در کالبد و ساختار و کمبود تأسیسات و تجهیزات زیرساختی و امکانات رفاهی در پاسخ‌گویی به نیازهای امروزی شهروندان ضعیف عمل می‌کند. به همین دلیل جمعیت بومی ساکن در این بافت‌ کم‌کم به محلات دیگر شهر که دارای رفاه بیشتری می‌باشند، مهاجرت می‌کنند و مهاجران جدید که اغلب از اقشار کم‌درآمد اجتماع هستند، جایگزین آنها می‌شوند. در نتیجه در پی چنین رخدادی، بی‌ثباتی اجتماعی و فرهنگی در بافت حاکم می‌شود و با گذشت زمان افزایش می‌یابد. در بافت‌ محله‌ عودلاجان تجانس و همگونی فرهنگی وجود ندارد و نظام همسایگی و همبستگی اجتماعی به‌ دلیل افت هویت و اصالت، بسیار ضعیف شده است. با مهاجرت ساکنان اصیل و قدیمی از این بافت تاریخی رفته‌رفته ارزش‌ها، خاطرات جمعی، هویت و حس تعلق‌خاطر افراد در این بافت‌ها رو به افول می‌گذارد و با فرسودگی فضاها و ایجاد مخروبه‌ها، مکان‌هایی مناسب برای آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌شود. با بررسی مکرر محله‌ عودلاجان و وجود مشکلاتی از قبیل فرسودگی زیاد بافت، خروج ساکنان اصیل، تغییر کاربری واحدهای مسکونی به کاربری‌های ناسازگار، کمبود امکانات رفاهی و خدمات زیرساختی شهری، ضعف در شبکه‌ ارتباطی و معابر و وجود آسیب‌های اجتماعی فراوان، بهسازی و نوسازی محله برای افزایش پایداری در آن امری ضروری و مهم می‌باشد. در این تحقیق اطلاعات لازم از طریق مشاهده، تصویربرداری، تهیه‌ نقشه‌های مورد نیاز و پرسشگری از ساکنان محله جمع‌آوری شد و برای تحلیل آن بر‌اساس اطلاعات کمی و کیفی و با استفاده از تکنیک «SWOT» در چارچوب عوامل درون محله‌ای(نقاط ضعف و قوت) و برون محله‌ای(تهدیدها و فرصت‏ها) عنوان شد تا راهبردهای پایداری کالبدی _ اجتماعی در محلات تاریخی و محله‌ مورد بررسی استخراج شوند. یافته‌های به دست آمده حاکی از آن است که تأثیر عوامل بیرونی در عدم پایداری محله‌ عودلاجان بیشتر از عوامل درونی محله می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Corporal-social sustainability guidelines in historic sites, case study:Oodlaajaan parish (Tehran(

نویسندگان [English]

  • h k 1
  • n d 2

چکیده [English]

The historic and valuable fabric of Oudlajaan district is not meeting the daily needs of its residents due to excessive deterioration of building structures and lack of adequate infrastructure and welfare facilities. For this reason, the indigenous population of this region gradually immigrate to the places with better facilities and new lower-income immigrants from other parts replace them. This causes social and cultural instability in the fabric which will only increase over time. There is no cultural harmony in the fabric of Oudlajaan district and neighborhood areas. Social harmony has been significantly weakened because of loss of its identity and originality. Immigration of native people from this historic region has led to a reduction in social values, nostalgia and a sense of belonging of people to the fabric of the city. Abandoned areas in Oudlajaan district have turned into places for anti-social activities. Renovation and rehabilitation of the district is needed because of the various problems of the old fabric of the city, departure of native people, change from efficient residential buildings to less efficient ones, inadequate welfare facilities and infrastructure, poor communication network facilities, lack of sufficient roads, and abundant social problems; all of which affect the stability of the area. In this research, information was collected by means of observation, photography, required map preparation, and interviews with the residents. The quantitative and qualitative information were analyzed by SWOT technique in the framework of intra-regional factors (weak and strong links) and inter regional factors (threats and opportunities).  After identifying weaknesses, strengths, opportunities and threats, they were evaluated as a whole to acquire guidelines and methods for restoring historic structures. Graphing the sum total of weak points, strength points, opportunities, and threats  coefficients showed that external causes and the outer environment have an impact on the durability of Oudlajaan district rather than internal and inner factors. In this regard, the adapted strategies could be utilized to increase and enhance the functional-corporal durability of Oudlajan district.
The adaptive guidelines are:
-Compilation of plans for renewal and restoration of valuable and historic places to prevent the deterioration of building structures and increase the physical and structural durability of buildings.
-Functional change in historic and valuable buildings to lodging and cultural activities to prevent old building from becoming warehouses and workshops.
-Revitalization and strengthening of the district and its valuable buildings and cultural spaces, lowering the amount of work undertaken in restoration and preparation processes by the Iranian Cultural Heritage Organization.
-Inviting investors to contribute by reinforcing investments via bonuses for the renovation of deteriorated districts.
-Invite residents to participate in renewal and remediation plans. 
an internal and inner factors. In this regard, the adapted strategies could be utilized to increase and enhance the functional-corporal durability of Oudlajan district.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oudlajaan district
  • corporal and social sustainability
  • sustainability guidelines
  •  ابریشمی، فرشاد (1389)، تهران روزگاران قدیم، انتشارات خانه تاریخ و تصویر ابریشمی، چاپ اول، تهران.
  • برق جلوه، شهیندخت (1380)، ساختار کالبدی مراکز کالبدی ایران، مجله صفه، شماره 33، سال 11.
  • اصغری،سید محمد (1390)، مفهوم، مبانی شاخص‌های اصلی عدالت اجتماعی از منظر انقلاب اسلامی، کتاب دوم نشست.
  •  اندیشه‌های راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تهران، دبیرخانه نشست اندیشه‌های راهبردی.
  •  تیس‌اونسن، توماس (1387)، گونه‌شناسی فضا در شهرسازی، ترجمه مهشید شکوهی، انتشارات دانشگاه هنر، تهران.
  •  توکلی، جمیله و استادی‌سیسی، منصور (1388)، تحلیل پایداری محله‌های کلانشهر تهران با تأکید بر عملکرد شورا­یاری‌ها (نمونه‌های موردی محله‌های اوین، درکه و ولنجک)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره70.
  •  سلطان‌زاده، حسین (1390)، تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی در ایران از دوره‌ باستان تا 1355هـ.ش. ، انتشارات چهارطاق، چاپ اول، تهران.
  •  سلطان‌زاده، حسین (1370)، فضاهای شهری در بافت­های تاریخی ایران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
  •  سی.جی.بارو (1376). توسعه پایدار، مفهوم ارزش و عمل، ترجمه علی بدری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 44.
  •  شارع‌پور، محمود (1391)، جامعه شناسی شهری، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، تهران.
  • شکوئی، حسین (1369)، جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر، انتشارات دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، تهران.
  •  شماعی، علی و پوراحمد، احمد (1390)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علوم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران.
  • طرح جامع تهران(1385)، مهندسین مشاور بوم سازان.
  • عدل، شهریار و اورکاد، برنار (1375)، انتشارات سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، انجمن ایران‌شناسی فرانسه.
  • فارابی، ابونصرمحمدبن محمد (1354)، اندیشه‌های اهل مدینه‌ فاضله، ترجمه سید جعفر سجادی، انتشارات شورای عالی فرهنگ و هنر ادان، تهران.
  • کارمونا، متیو و همکاران (1391)، مکان­های عمومی،فضاهای شهری: ابعاد گوناگون طراحی شهری، مترجمان: فریبا قرایی، مهشید شکوهی، زهرا اهری، اسماعیل صالحی، انتشارات دانشگاه هنر تهران.
  • کلانتری‌خلیل‌آباد،حسین(1385)، فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی،فرهنگ و مطالعات اجتماعی، تهران.
  • محمودیان،علی‌اکبر (1384)، نگاهی به تهران از آغاز تاکنون، ناشر: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، تهران. مهندسین مشاور باوند (1389). طرح منظر شهری محله عودلاجان منطقه 12 تهران.
  • مؤسسه سیمای جوان (1386)، طرح ساختاری سازمان‌دهی و توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران، شهرداری تهران. نبوی، سیدعباس (1390)، جایگاه مبانی و راهبردهای عدالت اجتماعی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، کتاب دوم نشست اندیشه‌های راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت(عدالت)، تهران، دبیرخانه نشست اندیشه‌های راهبردی.
  • نوروزی، فیض‌الله و بختیاری، مهناز (1388)، مشارکت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه راهبرد، شماره 53، سال 18.
  • فدایی، سمیه و کرم‌پور، کتایون. (1385)،  بررسی سیر تحولات بافت و تأثیر آن بر خاطره­زدایی از بافت­های کهن (نمونه موردی محله عودلاجان تهران)، فصلنامه باغ نظر، سال سوم، شماره ششم.
  • . Coomer, 1999, Quest for a Sustainable Society, Oxford, Pergamon.
  •  Colantonio, Andrea.(2009), Measuring Socially Sustainable Urban Regeneration in Europe, Oxford Institute for Sustainable Development (OISD).
  •  DFID(Department For International Development).)2002(, Indicators for socially sustainable development.
  • Giddens, Anthony.(1990), Sociology, NewYork: Plity press.
  •  Rapoport, Amos.(1977), Human Aspects of Urban From, NewYork: Pergamon press www.quickmba.com/strategy/swot