برنامه ریزی شهری
یعقوب ابدالی؛ سعید زنگنه شهرکی؛ حسین حاتمی نژاد؛ احمد پوراحمد؛ محمد سلمانی
چکیده
عملیاتی کردن مفهوم تابآوری در برابر بلایای شهری نقطه عطفی به منظور درک ویژگی‌هایی است که به تابآوری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی و تعاملات مورد نیاز برای ساخت و حفظ آن کمک می‌کند. درحالی‌که سنجش تابآوری در برابر بلایای شهری اخیراً توجه زیادی را به خود جلب کرده، تاکنون رویکرد بهینه‌ای برای عملیاتی کردن این مفهوم به وجود نیامده ...
بیشتر
عملیاتی کردن مفهوم تابآوری در برابر بلایای شهری نقطه عطفی به منظور درک ویژگی‌هایی است که به تابآوری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی و تعاملات مورد نیاز برای ساخت و حفظ آن کمک می‌کند. درحالی‌که سنجش تابآوری در برابر بلایای شهری اخیراً توجه زیادی را به خود جلب کرده، تاکنون رویکرد بهینه‌ای برای عملیاتی کردن این مفهوم به وجود نیامده است. بنابراین نیاز به انجام مطالعات تجربی بیشتری وجود دارد که چه چیزی تابآوری در برابر بلایا را تشکیل میدهد و نحوه سنجش آن چگونه است. شهر خرمآباد به دلیل قرار گرفتن در معرض روانابهای سطحی جاری شده از کوههای اطراف، آب‌گرفتگی‌ها، طغیان رودخانههایی که از مرکز شهر میگذرند و ویژگی ذاتی مکان قرارگیری در درهای منحصربهفرد، مستعد ریسکهای زیادی است. محققان پیش‌بینی می‌کنند که رویدادهای مرتبط با آب‌وهوا در آینده به دلیل تغییرات آب و هوایی، فراوانی و شدت آنها را افزایش میدهد. عواقب این رویدادها ( یعنی خسارات به زیرساخت‌ها و اموال ) و همچنین صدمات شخصی و تلفات جانی، احتمالاً افزایش خواهد یافت. در این پژوهش، سنجش تابآوری بر ویژگی‌ها و ظرفیتهای ذاتی شهر خرمآباد در زمینه وقوع سیلاب‌های ناگهانی از آب‌های سطحی یا ناشی از طغیان رودخانه‌ها متمرکز است. رویکرد اندازه‌گیری مبتنی بر ایجاد یک شاخص ترکیبی بر اساس شش بعد اجتماعی، اقتصادی، نهادی، زیرساختی، سرمایه اجتماعی و محیطی تابآوری جامعه در برابر سیل است. این پژوهش با توسعه یک روش تصمیمگیری چندمعیاره ترکیبی انجام گرفته است؛ مدل ترکیبی DANP برای اولویتبندی شاخصهای انتخابی و مدل TOPSIS به‌منظور رتبهبندی نواحی شهری خرمآباد بر اساس سطوح تابآوری آنها استفاده شده است. بیشتر داده‌های ارائه‌شده برای شاخص‌ها عمدتاً از مرکز آمار ایران به‌عنوان مرجع منحصربهفرد آمار رسمی کشور به‌دست‌آمده است. سایر داده‌های موردنیاز از منابع اطلاعاتی در دسترس عموم شهرداری خرمآباد، سازمان مدیریت و پیشگیری از بلایای طبیعی، نوسازی و تجهیز مدارس ایران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران بازیابی شده است. نتایج نشان میدهد که ناحیه 23 تاب‌آورترین ناحیه در شهر خرمآباد است، درحالی‌که نواحی 1، 4، 7، 13 و 17 دارای کمترین سطح تابآوری هستند. چنین ارزیابی‌هایی مبتنی بر مکان فرصت و ابزاری برای ردیابی عملکرد جامعه در طول زمان را در اختیار تصمیم‌گیرندگان قرار می‌دهند تا تفکر تابآوری را در توسعه شهری و برنامه‌ریزی شهری تاب‌آور ادغام نمایند.
