منظر شهری
نازیلا رشیدپور؛ محسن حبیبی؛ منوچهر طبیبیان
چکیده
کلانشهر به مثابه فضای اجتماعی و تولید فرهنگی مدرنیته و اقتصاد سرمایه‌داری برای انتقال معانی مرجح فضایی آکنده از محتوا و معنای رمزگذاری شده است که برای رمزگشایی فارغ از روش‌های متداول پوزیتویستی نیازمند تجربه پدیدارشناسانه و خوانش نشانه‌شناسانه مناظر ذهنی آگاهانه و ناآگاهانه‌ای است که توسط قدرت، گفتمان حاکم و ایدئولوژی مسلط ...
بیشتر
کلانشهر به مثابه فضای اجتماعی و تولید فرهنگی مدرنیته و اقتصاد سرمایه‌داری برای انتقال معانی مرجح فضایی آکنده از محتوا و معنای رمزگذاری شده است که برای رمزگشایی فارغ از روش‌های متداول پوزیتویستی نیازمند تجربه پدیدارشناسانه و خوانش نشانه‌شناسانه مناظر ذهنی آگاهانه و ناآگاهانه‌ای است که توسط قدرت، گفتمان حاکم و ایدئولوژی مسلط شکل گرفته است. فهم تصویر ذهنی عموم از شهری که درآن ساکن هستند می‌تواند در نمایش واقعیات مغفول مانده‌ی اجتماعی موثر افتد. پوشش‌های رسانه‌ای، تولیدات فرهنگی، تصورات کلیشه‌ای و قالبی و ... به عنوان مهمترین مولفه‌های برسازنده منظر ذهنی عموم از شهری که در آن زندگی می‌کنند و در مقام بستری بدیع برای بازخوانی رابطه کالبد و روح و روان شهر مدرن می‌تواند در تشخیص ابعاد غیرمادی، نمادین و روان‌شناختی شکل‌گیری شهرها نقش مهمی ایفا کند. خوانش شهر از خلال مناظر ذهنی دستیابی به تصویر بازنمایی شده از شهر است که چون عینکی بر چشم شناسنده شهر می‌تواند در نحوه تجربه شهر حتی قبل از تجربه بصری نیز اثرگذار باشد. در این پژوهش با فرض شهر به مثابه متن با هدف تبیین زبان پنهان کلانشهر مدرن تهران بر اساس امر بازنمایی شده، از روش تحلیل محتوای کیفی و کمی استفاده شد و برای مطالعه انضمامی شهر از طریق روایت‌های رسمی، نحوه بازنمایی شهر در آثار سینمایی منتخب سال 1395 مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به یافته‌ها می‌توان ادعا نمود امکان تجربه کلانشهر تهران از طریق فیلم‌های سینمایی مقدور نبوده و فیلم‌های ساخته شده در تهران در شناساندن فضای کالبدی شهر در معنای بالزاکی و حتی زولایی نیز موفق عمل نکرده‌اند و تهران مدرن فارغ از نگاهی تمامیت‌نگر که جنبه‌های سلبی و ایجابی مدرنیته را همزمان دربرگیرد، به عنوان مکان روابط رو به اضمحلال و آکنده از دوگانه‌های کلیشه‌ای ضمن نمایش جنبه‌های اغواگر مدرنیته به محملی برای بروز تیره‌و‌تارترین سویه‌های مدرنیته و حیات ذهنی گونه کلانشهری چون بی‌هویتی، فقدان عاطفی، خیانت، ازخودبیگانگی و دروغ تبدیل شده است.
