نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• یاسر شهبازی ¹
• آزیتا بلالی اسکویی ²
• الهام شهابی ³

¹ استادیار سازه های هوشمند و تکنولوژی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

² دانشگاه هنر اسلامی تبریز

³ دانشجو

چکیده

انسان‌ها به همان اندازه که ماحصل محیط اجتماعی هستند، ساخته‌ی محیط فیزیکی نیز به‌شمار می‌روند. از دیدگاه روانشناسی– اجتماعی، چهار مفهوم خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، پایه و اساس رفتارهای فردی و اجتماعی انسان در رابطه با محیط است. در همین راستا، مفاهیم فوق که برگرفته از علم پروکسمیک (Proxemics) می‌باشند، پایه‌ایی برای تحقیق در مورد رفتار محیطی انسان معرفی شده‌اند. در این مقاله، به مفهوم قلمرو به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار درآسایش روانی افراد و لازمه شکل‌گیری آن در فضاهای همگانی پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش، بیان اهمیت طراحی همساز با روان انسان بخصوص در فضاهای انسان ساز (فضاهای همگانی) در قالب سنجش مفهوم قلمرو می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کمی و روش توصیفی-تحلیلی بوده و از دستگاه GPS برای موقعیت‌سنجی 372 نفر از مخاطبان در شرایط یکسان در بستر پل‌طبیعت استفاده ‌شده است. نظر به هدف پژوهش، شناسایی محدوده‌های مطلوب جهت تأمین قلمرو مکانی افراد که در فضاهای مکث تعبیر می‌یابد، متغیر ثابت زمان در نظرگرفته شد تا با تغیر هر 5 ثانیه، مختصات مکانی افراد ثبت شود. داده‌های استخراج شده از GPS با فرمت .gpx توسط نرم افزار  Garmin Base Camp مورد تحلیل قرارگرفته و سپس با ارزیابی محدوده‌های مطلوب، شاخص‌های شکل‌گیری قلمرو همگانی بازنگری و تبیین شده است. فضاهای شهری اعم‌ از پیاده‌راه‌ها که تأکید بر مکث و سکون انسان دارد، باید فاکتورهایی چون عرصه‌بندی مطلوب، ساختار فضایی مناسب، نظم، آسایش‌فیزیکی، امنیت انعطاف‌پذیری، خوانایی، تعامل و مشارکت‌مردمی، هویت و ارزش‌های فرهنگی را جهت تحقق قلمرو همگانی مطلوب دارا باشند. نتایج تطبیق‌سنجی محدوده‌های مطلوب و طرح موجود حاکی از آنست که %33 از فضاهای مطلوب شناسایی شده در این پژوهش، فاقد تمهیدات اولیه برای تداعی قلمرو مکانی در طراحی هستند. همچنین، 53% از محدوده های تعریف شده برای مکث در طرح، فاقد کیفیت قلمرو مکانی مطلوب مخاطبان می‌باشند. 

کلیدواژه‌ها

• روان شناسی محیطی
• قلمرو همگانی مطلوب
• فضای مکث
• پل طبیعت
• موقعیت‌یابی GPS

موضوعات

• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluation of desirable public territory ( A case study for attendants in Tabi'at bridge)

نویسندگان [English]

• yaser shahbazi ¹
• Azita Balali Oskui ²
• elham shahabi ³

² Islamic Art University Of Tabriz

چکیده [English]

Flexibility index was added in the functional dimension as an effective factor for realizing the origin of desirability and promoting the creation of territorial perception. Flexibility refers to flexible furniture design and the flexible use of space in the form of both socialization and desocialization. Culture is one of the most influential factors in determining territories, and differences in cultures demand the diversity and flexibility of territories. For example, within the scope of A and C, geometry provides flexibility in socialization and desocialization space. Face-to-face communication is possible in social organizations, and the distance between sitting spaces is within socio-advisory intervals. Organizing desocialization brings about social interaction. These practices should also be used in the design of public spaces. In public or semi-public places, spaces are sometimes considered as community-friendly places for people’s visits and sometimes  as vacant spaces. According to John Lang, it should not be assumed that face-to-face relationship reduces the presence of people in social spaces. For such behaviors, there should be a previous inclination, and the territory should be in places acceptable to the people. Urban spaces should emphasize human pauses and must include factors such as good artistic design, proper spatial structure, hierarchy, physical comfort, flexibility of security, readability, engagement and popular participation, identity and cultural values for the realization of a universally desirable place.
The Tabi’at Bridge, as the largest pedestrian overpass built in Tehran, Iran, was selected as the case study in this research to evaluate the desirable territory in public urban spaces. The 270-metre bridge connects two public parks – Taleghani Park and Abo-Atash Park – by spanning Modarres Expressway, one of the main highways in northern Tehran. The word tabi’at means “nature” in Persian. Construction of the bridge over a large highway was described as a big challenge, with platforms and temporary tunnels built to ensure that nothing fell onto the road below. The results of data analysis showed that providing security, particularly in the form of social monitoring and territory control is important for women. They also ask for the tangibility of territorial boundaries with men and the proper definition of the territories through design factors. Women also want more flexible spaces than men. Men demand wider and more arrogant walkways than women in the territories. Although the slogan of the project was “Nature Bridge is a place to stay” (Diba Project Designer, 2014), 33% of the desirable spaces identified in this study were deprived of the first means of establishing a territorial position in design process (A, D, I). Also, 53% of the spaces designated for pause lack a proper quality and only reduce the physical fatigue resulting from human factors such as age. This is while the precondition of a pause space is a territorial space. This highlights the importance of low-priority issues such as providing spatial indicators of territory which are absent even in well-designed architectural and urban plans.

کلیدواژه‌ها [English]

• Environmental Physiology
• Desirable Public Territory
• Pause Space
• Tabi’at Bridge