نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه فردوسی
2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
امروزه تغییرات عمده‌ای در دانش شهرسازی معاصر شکل گرفته و شهرسازی از علوم طبیعی و مهندسی به سمت یک دانش میان رشته‌ای با تاکید بر علوم اجتماعی و انسانی گرائیده است و طرح‌های توسعه شهری با تاکید هرچه بیش‌تر بر جلب مشارکت عمومی، خصوصی و مردمی در دست تهیه است. در نظریات فعلی، میزان مشارکت آن‌قدر زیاد شده است که برنامه‌ریز در نقش تسهیلگر و وکیل مردم، آن‌ها را با حقوق خود آشنا می‌کند. پژوهش پیش رو با هدف مطالعه موانع و چالش‌ها و عوامل موثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های کوچک مقیاس (واحد همسایگی) در شهر مشهد با تاکید بر مشارکت مردمی، با رویکرد کیفی و روش داده مبنا از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته انجام شده است. جامعه آماری شامل سه گروه از ذی‌نفعانِ (مردم، مدیریت شهری و تیم‌های تسهیلگر) این پروژه ها (موسوم به محله ما) بوده است. نمونه گیری به روش نظری و تا مرحله اشباع ادامه داشت. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی (از نوع تحلیل مضمون) و با رویکرد تلخیصی و نرم‌افزار MAXQDA نسخه 2018، صورت گرفت. با استفاده از تکنیک کدگذاری باز و محوری، مفاهیم اساسی در تحقق‌پذیری پروژه‌های هدف مشخص شدند. نتایج نشان داد مدیریت شهری، تسهیلگران و مردم به عنوان سه رکن اساسی در فرایند تحقق‌پذیری پروژه، در هریک از گام‌های فرایند طراحی از نیازسنجی تا ارزیابی پس از اجرا مسائلی را ایجاد می‌کنند. در مرحله پیش از اجرا، تغییر رویکردهای طراحی و برنامه‌ریزی با تغییر در بدنه مدیریت شهری و عدم توانمندی تسهیلگران در ارائه طرحی تحقق‌پذیر به شهرداری و همچنین ذهنیت منفی مردم نسبت به ارگان‌های دولتی چالش‌هایی را به همراه دارد. در مرحله اجرا، مدیریت شهری با عدم تخصیص اعتبارات کافی و فقدان همکاری موثر بین سازمانی منجر به عدم اجرای نیازهای واقعی مردم و به تبع آن افزایش نارضایتی آنان می‌گردد. کیفیت مشارکت واقعی و مسئولانه شهروندان و شفاف‌سازی نحوه رسیدن به گزینه‌ها و اولویت‌بندی در تناسب با نیازهای مردم توسط تیم تسهیلگر از چالش‌های این گام است که پس از اجرای طرح به دلیل ناملموس‌بودن نتایج زودبازده، می‌تواند منجر به بی‌نتیجه بودن آن از نظر مردم گردد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Model of improving the implementation of small-scale participatory projects (case study: Mashhad Municipality's Mahalle Ma project)
نویسندگان [English]
- Iman Ghalandarian 1
- Golbarg Ghaemmaghami Farahani 2
1 assistant professor of urbanism
2 Master Student of Urban Design, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]
Today, major changes have taken place in the knowledge of contemporary urban planning, and urban planning has shifted from natural sciences and engineering to an interdisciplinary knowledge with an emphasis on social and human sciences, and urban development plans are being prepared with increasing emphasis on attracting public and private participation. In current theories, the amount of participation has increased so much that the planner, in the role of facilitator and agent of people, acquaints them with their rights. This paper aims to identify the obstacles and challenges and factors affecting the implementation of small-scale participatory projects (neighborhood unit) in Mashhad, with a qualitative approach and data-based method through semi-structured interviews. The Statistical Society included three groups of stakeholders (people, urban management and facilitators) of these projects (called Mahalle Ma project). Sampling by theoretical method continued until the saturation stage. Data analysis was done using the qualitative content analysis method (type of thematic analysis) with Summative approach and MAXQDA 2018. By using the open and axial coding technique, the basic concepts of the implementation of target projects were identified. The results showed that urban management, facilitators and people as the three main stakeholders in the project implementation process create issues in each step of the design process from needs assessment to post-implementation evaluation. In the pre-implementation phase, changing in design and planning approaches by changing the urban management body and the inability of the facilitators to present a feasible plan to the municipality, as well as the negative mindset of the people towards the government bodies, creates challenges. In the implementation stage, insufficient credits allocation by urban management and lack of effective inter-organizational cooperation leads to non-implementation of the real needs of citizens and their dissatisfaction. The quality of the real and responsible participation of the citizens and the clarification of how to reach the alternatives and prioritization in accordance with the needs of the people by the facilitator team is one of the challenges of this step, which after the implementation of the plan, due to the intangible short term results, can lead to its ineffectiveness from the people's point of view.
کلیدواژه‌ها [English]
- implementation
- participation
- small-scale participatory projects
- Mahalle Ma project
- Mashhad
)