نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• هاجر اسدپور ¹
• محمود قلعه نویی ²
• آرمین بهرامیان ³

¹ پژوهشگر دکتری شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان

² استاد گروه شهرسازی و عضو هیئت علمی /دانشگاه هنر اصفهان

³ استادیار گروه معماری و عضو هیئت علمی /دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

کم‌توجهی به جنبه‌های بصری مناظر شهری تاریخی منجر شده تا تصاویری مخدوش و ناخوانا از مناظر در ذهن شهروندان ثبت شود؛ بنابراین به فرآیندی برای مدیریت بصری مطلوب مناظر شهری تاریخی نیاز است تا مراحل آن با در نظر داشتن قابلیت‌های مناظر شهری به‌طور کامل طی شود. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین فرآیند مدیریت بصری مناظر شهری تاریخی مبتنی بر قابلیت‌های محیطی در نمونه موردمطالعه انجام‌شده است. دلیل انتخاب محدوده زندیه شیراز تغییرات این بخش در فرآیندهای توسعه و ساماندهی‌های اخیر است. در پاسخ به پرسش‌های پژوهش که فرآیند مدیریت بصری چه مراحلی دارد و در چه وضعیتی قرار دارد؟ و میزان قابلیت‌های محیطی در محدوده چقدر است؟ پس از مطالعات کتابخانه‌ای و شناسایی قابلیت‌های محیط، با استفاده از تکنیک «شبکه تصویری» محدوده موردمطالعه شبکه‌بندی گردید. در گام بعد در قالب پرسشنامه تصویری از متخصصین خواسته شد تا به هر قابلیت در این محدوده متناسب با تصاویر و شناخت قبلی امتیاز داده شود. علاوه بر این وضعیت مراحل مختلف فرآیند مدیریت بصری در شیراز نیز ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که «چالش‌های طراحی و برنامه‌ریزی»، «چالش‌های مدیریتی» و «چالش‌های مرتبط با شناخت بستر» سه دسته مشکلات وضعیت فعلی بافت تاریخی شهری شیراز هستند. در فرآیند مدیریت بصری، مراحل «تدوین اهداف حفاظت بصری» و «ساماندهی منظر» از کمترین میزان برخوردار است و دارای اولویت برای اقدام است. در انتها فرآیند مدیریت بصری مناظر شهری تاریخی قابل کاربست در بافت تاریخی شیراز تبیین گردید و با تأکید بر مرحله چهارچوب‌گذاری و قابلیت‌های محیطی مشخص شد که پهنه شماره 5 محدوده زندیه (محدوده مجاور مسجد و حمام وکیل) تمامی قابلیت‌ها را در حد مطلوب دارد و پهنه شماره 2 (محدوده دیوان‌خانه) از سایر بخش‌ها امتیاز کمتری را به خود اختصاص داده که نیازمند رسیدگی بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت بصری
• منظر شهری تاریخی
• چهارچوب گذاری
• قابلیت محیط
• محدوده زندیه شیراز

موضوعات

• منظر شهری

عنوان مقاله [English]

Explaining the Visual Management Process of the Historical Urban Landscape with an Emphasis on Environmental Affordances (Case Study: Zandiyeh Area of Shiraz)

نویسندگان [English]

• hajar Asadpour ¹
• Mahmoud Ghalehnoee ²
• Armin Bahramian ³

¹ Ph.D. Candidate in Urbanism, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture & Urbanism, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran

² Department of Urban Planning, Faculty of Architecture & Urbanism, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.

³ Associate professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture & Urbanism, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The visual aspects of historical urban landscapes are often overlooked, which leads to distorted and unclear images of landscapes that are recorded in the minds of citizens. To optimally manage the visual aspects of historical urban landscapes, it is necessary to take into consideration the affordances of the urban landscapes. A recent research study was conducted to explain the process of visual management of historical urban landscapes based on environmental affordances in the studied sample. The Zandiyeh area of Shiraz was chosen for the study due to the changes it has undergone in recent development and organization processes. The research aimed to answer two questions: what are the steps of the visual management process, and what is their status? What is the level of environmental affordances in the area? After conducting library studies and identifying the affordances of the environment, the studied area was networked using the "Photo Grid" technique. Experts were then asked to rate each affordance in this area based on images and their previous knowledge, using an image-based questionnaire. Additionally, various steps of the visual management process in Shiraz were evaluated. The results showed that the current situation of the historical urban fabric of Shiraz is plagued with three categories of problems: "Design and Planning Challenges," "Management Challenges," and "Challenges related to Understanding the Context." In the visual management process, the steps of "Developing Visual Protection Goals" and "Landscape Organization" are the least prioritized for action.

The research determined the visual management process in historical urban landscapes, which can be used in the Shiraz historical tissue. By emphasizing the step of framing and environmental affordances, it was determined that Zone No. 5 of the Zandiyeh area (the area adjacent to Vakil mosque and bathhouse) has all the affordances at the optimal level, while Zone No. 2 (Divankhaneh area) received a lower score than other parts, which requires more attention.

کلیدواژه‌ها [English]

• Visual Management
• Historical Urban Landscape
• Framing
• Environmental Affordances
• Zandiyeh Area of Shiraz