جامعه شناسی شهری
محمدرضا ضمیری؛ مهین نسترن؛ محمود قلعه نویی
چکیده
سنجش و ارزیابی جدایی‌گزینی اجتماعی فضایی با ارتقای ابزارهای محاسباتی، جایگاهی برجسته در مطالعات شهری و اجتماعی پیدا کرده است. شهر بجنورد که پس از تقسیم استان خراسان در سال ۱۳۸۳ به عنوان مرکز استان خراسان شمالی برگزیده شد، در سال‌های اخیر رشد و گسترش سریع و پیش‌بینی نشده‌ای را تجربه کرده و جمعیت و مساحت آن به ترتیب دو برابر و سه برابر ...
بیشتر
سنجش و ارزیابی جدایی‌گزینی اجتماعی فضایی با ارتقای ابزارهای محاسباتی، جایگاهی برجسته در مطالعات شهری و اجتماعی پیدا کرده است. شهر بجنورد که پس از تقسیم استان خراسان در سال ۱۳۸۳ به عنوان مرکز استان خراسان شمالی برگزیده شد، در سال‌های اخیر رشد و گسترش سریع و پیش‌بینی نشده‌ای را تجربه کرده و جمعیت و مساحت آن به ترتیب دو برابر و سه برابر شده‌اند. بدین ترتیب شکل و شیوة توزیع جمعیت به ویژه خانواده‌هایی که در پی مهاجرت گسترده در این سال‌ها به فضای شهری بجنورد وارد شده‌اند در ارتباط با تنوع و تکثر قومی و فرهنگی موجود در سطح شهر بجنورد، اهمیت و ضرورت بیشتری پیدا می-کند.
پژوهش حاضر از نوع کاربردی و مبتنی بر روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و با هدف ارزیابی و تبیین وضعیت و روند جدایی-گزینی سکونتی گروه‌های قومی در سطح محله‌های شهر بجنورد انجام شده است. در این پژوهش با بهره گرفتن از داده‌های آماری جمعیت محله‌های شهری بجنورد، به محاسبه و اندازه‌گیری شاخص‌های نشانگر ابعاد مختلف جدایی‌گزینی سکونتی میان گروه‌های قومی در سال‌های پس از تأسیس استان خراسان شمالی می‌پردازد. به این منظور داده‌های گردآوری شده به کمک نرم‌افزارهای Geo-Segregation Analyzer و ArcGIS با هدف سنجش و تحلیل شاخص‌های دوگروهی و چندگروهی و شاخص‌های تمرکز و خوشه‌بندی (آنتروپی و ضریب محلی I موران) تحلیل شده و خروجی آنها در قالب نقشه و جدول ارائه می‌گردد. تحلیل و تبیین یافته‌های پژوهش نمایانگر آنست که در سال‌های پس از ارتقای شهر بجنورد به مرکزیت استان خراسان شمالی، شاخص‌های مختلف جدایی‌گزینی سکونتی میان قومیت‌ها و پیروان مذهب‌های متنوع ساکن در بجنورد رو به رشد و شدت گرفتن بوده است. به ویژه در خصوص قومیت ترکمن، روند رشد و تشدید شاخص‌های یاد شده به اندازه‌ای است که در صورت ادامه می‌تواند به بروز بحران جدایی‌گزینی کامل در محله‌های ترکمن‌نشین شهر بجنورد بینجامد.
