نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد شاهیوندی. ¹
• شیرین اسلامی ²

¹ عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان

² گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

امروزه فقدان مضمون مکان و حس‌مکان از مهمترین مسائل پیشِ‌روی شهرهای معاصر بوده و چالش بسیاری از متخصصان شهری است. این مفهوم، برآیندی از احساسات و ادراکات آدمی نسبت به محیط پیرامونش است و مهم‌ترین عاملی است که موجب شکل‌گیری رابطه‌ی خاص بین فرد- محیط و تبدیل یک فضا به مکانی ویژه با خصوصیات و ادراکات حسی- رفتاری می‌گردد. مقاله حاضر در نظر دارد تا به شناسایی شاخص‌های تأثیر‌گذار و سنجش حس‌مکان در توسعه‌های جدید شهری بپردازد؛ به این منظور شهرک قدس واقع در شهر قم به عنوان نمونه مطالعاتی این پژهش انتخاب شده‌است. این مطالعه، ابتدا به تشریح مفهوم حس مکان، سطوح و مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آن از دیدگاه صاحبنظران حوزه‌های مرتبط علمی می‌پردازد و سپس در چارچوبی مفهومی متشکل از سه مؤلفه اصلی- کالبد، فعالیت و ادراک- 12 شاخص و 45 زیرشاخص مرتبط با آن، به ارزیابی آن در ساکنان شهرک قدس می‌پردازد. روش تحقیق مقاله حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است که از نظام آمیخته بهره می‌برد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی است که در بستری پیمایشی از 245 نفر از ساکنین شهرک قدس و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انجام شده است. روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات در قالب دو گونه تحلیل توصیفی و استنباطی با استفاده از روش‌های آماری مدل‌سازی معادلات ساختاری و آزمون همبستگی پیرسون در نرم‌افزارهای spss23 و Amos Geraphic26 صورت گرفته‌است. بر اساس یافته‌های پژوهش از میان سه مؤلفه‌ی سازنده حس مکان، مؤلفه‌های کارکردی– فعالیتی، ادراکی–معنایی و مؤلفه کالبدی–زیبایی‌شناختی به ترتیب وزن بیشتری در سنجش حس مکان ساکنان، کسب کرده‌اند. همچنین برازش مدل مفهومی تحقیق با توجه به شاخص‌های طرح‌شده در مدل‌سازی معادلات ساختاری، حاکی از برازش مطلوب مدل مفهومی در این پژوهش دارد.

کلیدواژه‌ها

• مکان
• حس مکان
• توسعه‌های جدید شهری
• معادلات ساختاری
• شهر قم

موضوعات

• طراحی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the indicators of creating a sense of place in new urban developments, Case Study: (Qods township)

نویسندگان [English]

• ahmad shahivandi ¹
• Shirin Eslami ²

¹ Faculty member of Arts University of Isfahan

² Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Nowadays, the concept of place and sense of place is one of the most important issues in urban spaces and is a challenge for many urban experts. Sense of place is the outcome of human emotions and perceptions about surroundings, which creates a special relationship between the individual and the environment. This sense is the most important factor that can transform a space into a special place with specific characteristics and perceptions and behavior. The present article intends to measure the sense of place and to investigate and recognize its effective indicators in new urban development. For this purpose, the Qods township, located in Qom, has been selected as a case study. First, this article describes the concept of place, its sense of place, its levels, and its constituent components from various scientific fields and its experts. Then, considering the three main components of the sense of place, namely: The Physical, Function, and perception, along with the indicators and their sub-indices, in a conceptual framework to measure the sense of place in the Qods Township. This research has been conducted through a mixed paradigm and a descriptive-analytical research method. Data collection tools are library-documentary studies, With the statistical society, 245 residents of the Qods Township have been taken. Data analysis tools in the format of two descriptive and inferential analyzes using statistical methods of Structural Equation Modeling and Pearson correlation test were used in the Spss 23 and Amos Graphic software. Also, measuring the fitting of the conceptual model of research, according to the indicators of structural equations, indicate that the conceptual model of this research is desirable. Based on the research findings, among the 3 identified components, 12 indicators and 45 related sub-indicators, functional-activity, perceptual-semantic and physical-aesthetic components, respectively, have more weight in measuring the sense of place from the point of view of Qods township residents.

کلیدواژه‌ها [English]

• place
• sense of place
• new urban developments
• structural equations
• Qom city