منظر شهری
هاجر اسدپور؛ محمود قلعه نویی؛ آرمین بهرامیان
چکیده
توافق معنایی بر سر مفهوم منظر شهری از جانب نظریهپردازان و پژوهشگران وجود ندارد، درنتیجه پژوهش در آن نیز چالشهای خود را دارد و نیاز به چارچوب روششناختی بهمنظور مطالعه دقیقتر احساس میشود. اهمیت طراحی پژوهش را نمیتوان نادیده گرفت یا ساده انگاشت. روند پژوهش در منظر شهری موضوعی است که کمتر بدان پرداختهشده و ضرورت پژوهش حاضر ...
بیشتر
توافق معنایی بر سر مفهوم منظر شهری از جانب نظریهپردازان و پژوهشگران وجود ندارد، درنتیجه پژوهش در آن نیز چالشهای خود را دارد و نیاز به چارچوب روششناختی بهمنظور مطالعه دقیقتر احساس میشود. اهمیت طراحی پژوهش را نمیتوان نادیده گرفت یا ساده انگاشت. روند پژوهش در منظر شهری موضوعی است که کمتر بدان پرداختهشده و ضرورت پژوهش حاضر را مطرح میکند. پیاز پژوهش ساندِرز مدلی است که بهطور عام در حوزههای مختلف زمینهمحور شده است. این راهنمای طراحی پژوهش، ابزاری است که به سازماندهی تحقیق و توسعه طرح تحقیق به دنبال لایههای خود بهصورت مرحلهبهمرحله کمک میکند و محدوده پژوهش را نیز تعریف میکند. از آنجایی که این مدل در حوزه پژوهش بهطور عام کاربرد دارد و تمامی روشها / رویکردهای تحقیق در منظر شهری را در برنمیگیرد، این مقاله باهدف تدوین مدل «پیاز پژوهش منظر شهری» دست به تغییر و تکمیل این پیاز میزند. پس از انجام مرور سیستماتیک در مقالات منتشرشده در حوزه منظر شهری با به کار گرفتن روش کیفی و تحلیل محتوا فرآیند پژوهش پیش برده شده و ساختار روششناختی مقالات حوزه منظر شهری موردبررسی قرار گرفتند. در انتها نتایج نشان داد که مدل پیاز پژوهش منظر شهری دارای هفت لایه به شرح زیر است: فلسفه (دولایه نخست)، رویکرد، انتخاب روششناختی و فرآیند انجام، راهبرد، افق زمانی، تکنیکها و رویهها. در هر لایه تغییراتی اِعمالشده و مواردی افزودهشده است. با بهکارگیری این مدل میتوان مسیر پژوهش را متناسب با پرسش مطرحشده و مسئله پژوهش مشخصتر و هدفمندتر پیش برد.
منظر شهری
بهادر زمانی؛ شیرین اسلامی
چکیده
منظر شهری پدیدهای پیچیده از جنبه عینی و ادراکی در محیط است که از برهمکنش لایههای متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد میشود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیتهای بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگرچه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخگوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، ولی توجه به منظر به عنوان ابزار ...
بیشتر
منظر شهری پدیدهای پیچیده از جنبه عینی و ادراکی در محیط است که از برهمکنش لایههای متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد میشود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیتهای بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگرچه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخگوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، ولی توجه به منظر به عنوان ابزار پایه و لازم (و نه کافی) برای قرائت متن شهر در راستای پاسخگویی به بخشی از مسائل شهری و حقوق شهروندی ضرورت دارد. هدف نوشتار حاضر، ارزیابی کیفیتهای بصری و فضایی میدان امامخمینی شهر قم براساس دیدگاه متخصصان است. از این رو پرسش اصلی تحقیق به این شرح است: براساس معیارها و زیر معیارهای برآمده از تکنیک تحلیل منظر سایمون بل، اولویت مداخله در منظر هر یک از اضلاع چهارگانه میدان امامخمینی شهر قم چگونهاست؟ در راستای رسیدن به این هدف، روش تحقیق توصیفی_تحلیلی به کار گرفته شده و برای ارزیابی وضع موجود، دادههای مورد نیاز بر مبنای چارچوب طرح شده در"تکنیک تحلیل منظر سایمون بل" با استفاده از ابزارهای مشاهده، عکسبرداری و تکنیکهای SWOT وAHP، گردآوری و تحلیل شدهاند. به منظور وزندهی معیارها و زیرمعیارهای مطرح در این تکنیک از میانگین نظرات کارشناسی سی تن از متخصصان شهری در قالب پرسشنامه و ماتریسهای ارزیابی در ساختار سلسله مراتبیAHP، استفاده شدهاست. نرخ ناسازگاری در قضاوتهای متخصصان کمتر از 0.1 بوده که نشانگر سازگاری و اعتبار منطقی نظرات است. براساس یافتههای تحقیق در تحلیل منظر میدان امام خمینی بر مبنای چارچوب منتخب، الگوی سازماندهی فضایی با43.9درصد، الگوی سازماندهی ساختاری با 38.3درصد و الگوی سازماندهی انتظامبخشی 17.8درصدامتیاز را به خود اختصاص دادهاند. در مجموع، ارزیابی الگوهای سازماندهی منظر در ضلع شرقی با بالاترین مقدار 44.4درصد و سپس به ترتیب در ضلع شمالی 29.4درصد، ضلع غربی 16.4درصد و در ضلع جنوبی 9.8درصداز مجموع 100را به خود اختصاص دادهاند.
منظر شهری
محمدآزاد احمدی؛ مهرداد کریمی مشاور
چکیده
مسئله ارزیابی رویتپذیری و تأثیر بصری (اشراف) یک ساختمان بر بافت اطراف خود یکی از مسائل مهم حوزه منظر شهری محسوب میشود. بر این اساس، در این مقاله رویتپذیری دو ساختمان بلندمرتبه مسکونی در مناطق مرکزی و غرب شهر سنندج با دریافت اطلاعات خام ورودی، به کمک سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد پردازش و تحلیل قرار میگیرند. ...
بیشتر
مسئله ارزیابی رویتپذیری و تأثیر بصری (اشراف) یک ساختمان بر بافت اطراف خود یکی از مسائل مهم حوزه منظر شهری محسوب میشود. بر این اساس، در این مقاله رویتپذیری دو ساختمان بلندمرتبه مسکونی در مناطق مرکزی و غرب شهر سنندج با دریافت اطلاعات خام ورودی، به کمک سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد پردازش و تحلیل قرار میگیرند. برای بررسی بهتر تفاوت در میزان و روند رویتپذیری، بافت اطراف هر دو ساختمان بلندمرتبه (بافت شماره1 نسبتاً مسطح و دارای یک رود_دره با عمق کم و بافت شماره2 شیبدار و دارای تپهماهور) به بخشهای نزدیک، میانی و دور حوزهبندی گردیدند. یافتههای این تحقیق نشان میدهد، روند رویتپذیری طبقاتِ مختلف این دو ساختمان یک روند ثابت و خطی نیست و در برخی طبقات دارای تغییر آهنگ میباشد، بنابراین در این طبقات رویتپذیری و تأثیر و تأثر آنها نسبت به بافت اطراف خود در حوزههای سهگانه، مهمتر از بقیه طبقات دیگر میباشند. پس نوع طراحی این طبقاتِ خاص (نقاط عطف در منحنی رویتپذیری آنها) نیز در ساختمانهای بلندمرتبه میتواند حائز اهمیت باشد؛ همچنین روند تغییرات رویتپذیری تمام طبقات و میزان آن در دو ساختمان با بافتهای مختلف با هم متفاوت بودند. با ارزیابی نمودارهای مربوطه، دلایل این تفاوت در سه مورد مشخص گردید؛ نخست، تفاوت در میانگین ارتفاع ساختمانهای بافت اطراف دو بنا، دوم، وجود تفاوت در شیب بافت اطراف دو بنا و سوم، وجود تپهماهورها در بافت شماره2. در نهایت باید گفت، تحلیل رویتپذیری روش مؤثری برای تخمین این موضوع میباشد که یک طبقه یا واحد خاص در یک ساختمان بلندمرتبه بعد از اتمامِ ساخت دارای دید خوبی خواهد شد یا خیر؛ و ارزشگذاری طبقات در اینگونه ساختمانها به لحاظ دید و منظر به چه صورت خواهد بود. همچنین در تصمیمگیریهای مربوط به تعیین ارتفاع ساختمانهای بلندمرتبه نسبت به بافت اطراف خود (خصوصاً در شهرهای دارای بافتهای باارزش تاریخی و یا دارای منظر توریستی) این مسئله که ساختمان تا چه میزان رویتپذیر باشد یا نباشد بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
مهدی خاک زند؛ مریم محمدی؛ فاطمه جم؛ کوروش آقابزرگی
دوره 3، شماره 10 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 15-26
چکیده
تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبکها و چه به دلیل سرعت در ساختوساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنههای شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان میدهد، اهداف زیباییشناسانه و زیستمحیطی، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند. بنابراین بدنه شهری به عنوان مصداقی از منظر ...
بیشتر
تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبکها و چه به دلیل سرعت در ساختوساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنههای شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان میدهد، اهداف زیباییشناسانه و زیستمحیطی، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند. بنابراین بدنه شهری به عنوان مصداقی از منظر خرد شهری از این قاعده مستثنی نیست. هدف از پژوهش حاضر توجه به ویژگیهای خاص شهر قشم، با تأکید بر ابعاد زیباییشناسی و زیستمحیطی و شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنههای شهری خیابان ولیعصر (عج) در شهر قشم به عنوان شاخصترین خیابان این شهر میباشد. پژوهش یاد شده به روش «تحلیلی _کاربردی» است و در حوزه مطالعات میدانی، «روش پیمایشی» با ابزار گردآوری داده به صورت «مشاهده» و «پرسشنامه متخصصان و استفادهکنندگان» میباشد که در قالب مطالعهای کاربردی، به بررسی شاخصهای پراکندگی دادههای مورد بررسی میپردازد. یافتهها در بعد زیباییشناسی از دیدگاه مردم و متخصصان نشان دادهاست، شاخصهای تناسبات، تمیزی، تعادل و نظم در بعد عینی و دلبستگی به مکان، با معنا بودن، آرامش، خوانایی و جذابیت در بعد ذهنی در اولویت ارزشیابی زیبایی نما قرار دارند. همچنین در بعد زیستمحیطی از دیدگاه متخصصان، شاخصهایی همچون مقاومت مصالح در برابر رطوبت، فضای سبز به منظور ایجاد آسایش حرارتی، مصالح مقاوم در برابر دما و دیوار سبز و اکسیژنساز، برای طراحی بدنههای شهری در اولویت قرار دارند. در نتیجه با توجه به شناخت اولویتها در ابعاد زیباییشناسی و زیستمحیطی میتوان یک منظر شهری مطلوب را پدید آورد.
بهناز امینزاده گوهرریزی؛ محمدصالح شریفی؛ مهران فروغیفر
دوره 3، شماره 10 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 73-80
چکیده
زیبایی از مقولاتی است که حصول آن به موفقیت و کارکرد یک فضای شهری کمک زیادی میکند. اما مسئله با اهمیت در این میان، نحوه درک زیبایی از سوی مردم و کاربران فضاست. در شرایط کنونی فضاهای شهری به وسیله متخصصان و بدون مشارکت شهروندان به ویژه در مقیاس طراحی شهری و زیباسازی محیط انجام میشود که پیامد آن، فضاهای شهری است که سلیقه ...
بیشتر
زیبایی از مقولاتی است که حصول آن به موفقیت و کارکرد یک فضای شهری کمک زیادی میکند. اما مسئله با اهمیت در این میان، نحوه درک زیبایی از سوی مردم و کاربران فضاست. در شرایط کنونی فضاهای شهری به وسیله متخصصان و بدون مشارکت شهروندان به ویژه در مقیاس طراحی شهری و زیباسازی محیط انجام میشود که پیامد آن، فضاهای شهری است که سلیقه اقلیت طراحان را در مقابل اکثریت استفادهکنندگان در اولویت قرار میدهد. هدف از انجام این پژوهش، درک تفاوتهای ارزیابی زیبایی از نظر مردم و ارزیابی متخصصان و فهم چگونگی ارزیابی زیبایی مناظر شهری به وسیله مردم است. مکانی که برای انجام مطالعه موردی در این پژوهش انتخاب شده، میدان عدل خمینی شهر مشهد است که با وجود اتومبیلمدار بودن، مورد استفاده زیاد عابران قرار دارد. روش تحقیق در مقیاس کلان، کمی و کیفی و در مقیاس خرد، ارزیابی و روش قیاسی _ تحلیلی میباشد که برای انجام آنها از اسناد و مدارک کتابخانهای، عکس و پرسشنامه استفاده شده است. بر اساس یافتههای این تحقیق مشخص شد که معیارهای ادراک زیباییشناسی که از سوی صاحبنظران ارائه شده، کارایی چندانی در نظرخواهی و ارزیابی مردم از زیبایی فضا ندارند. علاوه بر این، پژوهش پیشِ رو روشن ساخت که مردم در ارزیابی زیباییشناسی خود از یک فضا، کلیت منظر را در نظر میگیرند و بیش از توجه به معیارهای تخصصی، به اجزا و عناصر فضا توجه میکنند و عواملی چون وجود فضای سبز و پوشش گیاهی یا اِلمانهای زیبا را به عنوان دلایل انتخاب خود بر میشمارند.
