جامعه شناسی شهری
الهام داودی؛ آتوسا مدیری
دوره 4، شماره 16 ، آبان 1394، ، صفحه 81-92
چکیده
در تعریفی که پروفسور الدنبرگ از مکان سوم ارائه میدهد، یک مکان سوم عرصهای معرفی شده است که مردم را بدون در نظر گرفتن درجات و طبقات اجتماعی و تفاوتهای قومی، نژادی و ... گردهم میآورد. این در حالی است که به نظر میرسد حضور چنین مکانهایی در جامعه ما، خود ارتباط ویژهای با طبقات اجتماعی داشته باشد. به این معنا که سطوح طبقات اجتماعی ...
بیشتر
در تعریفی که پروفسور الدنبرگ از مکان سوم ارائه میدهد، یک مکان سوم عرصهای معرفی شده است که مردم را بدون در نظر گرفتن درجات و طبقات اجتماعی و تفاوتهای قومی، نژادی و ... گردهم میآورد. این در حالی است که به نظر میرسد حضور چنین مکانهایی در جامعه ما، خود ارتباط ویژهای با طبقات اجتماعی داشته باشد. به این معنا که سطوح طبقات اجتماعی مختلف، مستعد شکلگیری تعداد و البته گونه متفاوتی از مکانهای سوم هستند. بنابراین پژوهش حاضر برآن است که به مطالعه ارتباط طبقات اجتماعی شهر زنجان با نحوه پراکنش مکانهای سوم پرداخته و دلایل آن را مورد بررسی و کاوش قرار دهد. در این راستا، در پژوهش حاضر شهر زنجان که بین دو کلانشهر اصلی ایران قرار گرفته ولی برخلاف آنها از یکپارچگی نسبی اجتماعی برخوردار بوده و همچنین در جریان تحولات اجتماعی سیاسی دهههای گذشته، کمترین تغییرات کالبدی و عملکردی را تجربه کرده، به عنوان نمونه مطالعاتی در نظر گرفته شده و دادههای مورد نیاز با استفاده از روشهای مصاحبه با متخصصان، پرسشنامه، مصاحبه گروهی متمرکز و مشاهده گردآوری شده و در محیط GIS تحلیل شدهاند. به صورت کلی باید گفت، روش تحقیق در پژوهش حاضر روش ارزیابی است. نتایج پژوهش نشان میدهند، ویژگیهای خاص هر یک از طبقات اجتماعی، نوع خاصی از روابط و مناسبات اجتماعی را میان اعضای طبقه یاد شده با یکدیگر و با سایر شهروندان تعریف کرده و بدینترتیب بر نوع و تعداد مکانهای سوم شکل گرفته، تأثیر مستقیمی میگذارد. با توجه به این موضوع، به نظر میرسد بتوان با گسترش چنین مکانهایی در محدودههای کمتر توسعه یافته و محدودههایی که در سطوح طبقاتی پایینتر قرار دارند، به تقویت روابط اجتماعی ساکنان هریک از این محدودهها با یکدیگر و نیز با سایر شهروندان کمک کرد و با فراهم نمودن زمینه ورود افراد از طبقات اجتماعی بالاتر به محدودههای کمتر توسعه یافته از طریق ارتقای مکانهای سوم و به تبع آن اختلاط هر چه بیشتر شهروندان از طبقات اجتماعی مختلف، نابرابری اجتماعی را کاهش داده و بدینترتیب موجبات ارتقای زندگی اجتماعی عمومی شهر را فراهم آورد.
طراحی شهری
مظفر عباس زاده؛ اصغر محمد مرادی؛ الناز سلطان احمدی
دوره 4، شماره 14 ، اردیبهشت 1394، ، صفحه 77-90
چکیده
بافت تاریخی شهرها به عنوان مکانی واجد ارزشهای میراث فرهنگی، با در برگرفتن دورههای مختلف تاریخی، دارای ویژگیهایی متشکل از ساختاری فضایی _ کالبدی میباشد. ارزشهای منسوب به آن و تعیین میزان اهمیت و درجهبندی آنها، میتواند نقش مهمی در جهت حفاظت و سرمایهگذاری در قالب گردشگری فرهنگی باشد. هدف از این تحقیق نیز تعریف منطقه و ...
بیشتر
بافت تاریخی شهرها به عنوان مکانی واجد ارزشهای میراث فرهنگی، با در برگرفتن دورههای مختلف تاریخی، دارای ویژگیهایی متشکل از ساختاری فضایی _ کالبدی میباشد. ارزشهای منسوب به آن و تعیین میزان اهمیت و درجهبندی آنها، میتواند نقش مهمی در جهت حفاظت و سرمایهگذاری در قالب گردشگری فرهنگی باشد. هدف از این تحقیق نیز تعریف منطقه و محور گردشگری فرهنگی با استفاده از اولویتبندی مکانهای میراث معماری و شهری، براساس ارزشهای استحصالی از این حوزه پژوهشی و مستخرج از بخش مبانی نظری تحقیق است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی _ توسعهای بوده و دادههای آن به صورت توصیفی و کتابخانهای میباشد که با تشکیل گروه تخصصی از کارشناسان و دستاندرکاران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری برای امتیازدهی به شماری از مکانهای میراثی محدوده مرکزی شهر ارومیه براساس ارزشها به منظور ارزیابی آن با استفاده از تحلیل شبکهای ANP جمعآوری گردیده است. یافتههای این تحقیق حاکی از آن است که سه عنصر اصلی از ساختار شهری ارومیه، شامل مسجد جامع، بازار تاریخی و میدان ایالت به ترتیب دارای اولویت ارزشی شامل احساسی، فرهنگی _ تاریخی، علمی و کاربردی نسبت به سایر عناصر بوده و تعریفکننده محدوده و محور گردشگری فرهنگی میباشد. به طورکلی میتوان گفت، توجه و به تصویر کشیدن ارزشها میتواند مبنایی برای تصمیمگیریهای مربوط به حوزه گردشگری و میراث فرهنگی باشد. از دیگر سو میتوان با اولویتبندی مداخله اجرایی پروژههای گردشگری فرهنگی با شناخت قابلیتهای مکانهای میراث معماری و شهری با هدف بهبود وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ساکنان، توسعه و ترویج فرهنگ و هویت بومی و منطقهای و در جهت حفظ و احیای هویت تاریخی این شهر شاهد تأثیر قابلتوجهی بود.
مدیریت شهری
احمد خلیلی؛ حانیه نورالهی؛ نعیمه رشیدی؛ مریم رحمانی
دوره 4، شماره 13 ، بهمن 1393، ، صفحه 83-92
چکیده
مسکن مهر موضوعی است که در سالهای اخیر در راستای بهبود وضعیت مسکن از سوی دولت در دستور کار قرار گرفته است. این طرح با هدف تأمین مسکن برای اقشار کم درآمد جامعه، قیمت زمین را از قیمت مسکن حذف نموده و واحدهای مسکونی را به صورت اجاره 99 ساله در اختیار آنها قرار داده است. این واحدها در کلانشهرها، شهرهای بزرگ و شهرهای میانی با شرایط و وضعیت ...
بیشتر
مسکن مهر موضوعی است که در سالهای اخیر در راستای بهبود وضعیت مسکن از سوی دولت در دستور کار قرار گرفته است. این طرح با هدف تأمین مسکن برای اقشار کم درآمد جامعه، قیمت زمین را از قیمت مسکن حذف نموده و واحدهای مسکونی را به صورت اجاره 99 ساله در اختیار آنها قرار داده است. این واحدها در کلانشهرها، شهرهای بزرگ و شهرهای میانی با شرایط و وضعیت گوناگونی در اختیار متقاضیان قرار گرفته است. مقاله حاضر بر آن است تا با مطالعه و ارزیابی سیاستهای مسکن مهر در ایران، نقاط ضعف آن را دریافته و راهکارهایی برای رفع آنها و تدوین شرایط مسکن مطلوب ارائه دهد. به منظور دستیابی بدین مهم، ابتدا با مطالعه ویژگیهای مسکن ایران و جهان، شاخصهایی برای آن استخراج شده و سپس 36 شاخص مسکن به کمک روش تحلیل عاملی به نُه عامل تقلیل یافته و درجه تأثیرگذاری هر عامل بر سیاستهای مسکن مهر مشخص شده است. در گام بعدی به کمک تحلیل رگرسیونی اثر عوامل مربوطه اندازهگیری شده و درجه اهمیت هر کدام محاسبه شده است. سپس اولویت اصلاح سیاستها با توجه به این رتبهبندی تعیین گردیده است. نتایج به دست آمده گویای این است که عامل« طراحی و ساخت مسکن و محیط پیرامونی » در اولویت نخست، عامل « مکان و موقعیت » در اولویت دوم، «تسهیلات و خدمات» در اولویت سوم، «اندازه واحدهای مسکونی» اولویت چهارم، «پوشش گروههای نیازمند» اولویت پنجم، «توجیه اقتصادی» اولویت ششم، «تراکم» اولویت هفتم، «تأسیسات و تجهیزات زیربنایی» اولویت هشتم و «فضای شهری» در اولویت نهم اصلاحات قرار دارند. در نهایت بر اساس نتایج به دست آمده، راهکارهایی از قبیل بهبود وضعیت ساخت واحدهای مسکونی و نوع مصالح مورد استفاده، نظارت بر عملکرد پیمانکاران، تعبیه کاربریهای آموزشی، بهداشتی، اداری و تجاری در پروژههای مسکن مهر و ... برای ارتقای پروژههای مسکن مهر تدوین شده است.
برنامه ریزی شهری
سید محمد امامی؛ اسفندیار زبردست
دوره 3، شماره 11 ، مرداد 1393، ، صفحه 19-36
چکیده
یکپارچگی مفهومی است که در متون نظری با مفاهیمی همچون وحدت، هماهنگی، همپیوندی، اتصال و پیوستگی قرابت مفهومی دارد. همچنین یکی از مهمترین ویژگیهای بافت تاریخی شهرهای با رشد ارگانیک، به ویژه بافت تاریخی شهرهای با اقلیم گرم و خشک است که تحتتأثیر طرحهای توسعه شهری قرار میگیرند. به عنوان نمونه طرح احیای میدان امام علی(ع) یکی از ...
بیشتر
یکپارچگی مفهومی است که در متون نظری با مفاهیمی همچون وحدت، هماهنگی، همپیوندی، اتصال و پیوستگی قرابت مفهومی دارد. همچنین یکی از مهمترین ویژگیهای بافت تاریخی شهرهای با رشد ارگانیک، به ویژه بافت تاریخی شهرهای با اقلیم گرم و خشک است که تحتتأثیر طرحهای توسعه شهری قرار میگیرند. به عنوان نمونه طرح احیای میدان امام علی(ع) یکی از طرحهای تأثیرگذار بر یکپارچگی بافت تاریخی اصفهان است. به منظور بررسی این تأثیر، سئوال پژوهش حول چیستی معیارهای اصل همپیوندی و اتصال در متون نظری و تجارب مختلف و چگونگی ارزیابی طرحها براساس آن معیارها با استفاده از روش AHP شکل گرفت. با استفاده از روش تحقیق بر پایه استدلال قیاسی و بررسی متون نظری و تجارب جهانی، مشخص شد که اصول یکپارچگی در پنج دسته وحدت، همپیوندی و اتصال، تخلخل، اصالت و آسیبپذیری قرار میگیرند. به منظور ارزیابی طرح مورد نظر بر یکپارچگی بافت تاریخی، اصل همپیوندی و اتصال، با شش معیار پیوند و اتصال شبکه دسترسی، پیوند و اتصال کاربریها و عملکردها، پیوند و اتصال از طریق باززندهسازی بناهای قدیمی و مخروبهها، پیوند و اتصال توده و فضا، پیوند و اتصال بدنه فضای شهری و پیوند و اتصال از طریق تراکم انتخاب شدند. معیارها و زیرمعیارهای اصل همپیوندی و اتصال در مجموع 21 معیار را در بر میگیرند که همه آنها کیفیاند و از ساختار سلسله مراتبی برخوردارند. پس از شناخت و تحلیل تکتک معیارها در مورد طرح احیای میدان امام علی(ع)، با استفاده از کاربست شیوهای خاص از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) طرح ارزیابی شد. در این روش، امتیاز معیارها در وضعیت طرح با سه حالت فرضی ایدهآل و قابل قبول مقایسه میشود. نتیجه کلی ارزیابی نشان میدهد که طرحاز نظر اصل همپیوندی و اتصال، در سطح قابل قبولی است اما با سطح ایدهآل تفاوت چشمگیری دارد و با اجرای راهکارهای پیشنهادی اصلاحی، نزدیکی به سطح ایدهآل ممکن است.
اقتصاد شهری
دوره 1، شماره 3 ، شهریور 1391، ، صفحه 58-67
چکیده
بر اساس نظر سازمان جهانی توریسم، صنعت گردشگری یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی است. رقابت پذیری نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری دارد، رضایت گردشگران و جذابیت محیطی عوامل تعیین کننده توسعه صنعت گردشگری می باشد. هدف تحقیق حاضر آن است که جذابیت و رقابت پذیری پارک گردشگری کوهسنگی مشهد را با استفاده از مدل"جذابیت ورقابت پذیری مکان ...
بیشتر
بر اساس نظر سازمان جهانی توریسم، صنعت گردشگری یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی است. رقابت پذیری نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری دارد، رضایت گردشگران و جذابیت محیطی عوامل تعیین کننده توسعه صنعت گردشگری می باشد. هدف تحقیق حاضر آن است که جذابیت و رقابت پذیری پارک گردشگری کوهسنگی مشهد را با استفاده از مدل"جذابیت ورقابت پذیری مکان گردشگری" (TDCA) مورد بررسی قرار دهد. ناحیه مورد مطالعه تحقیق، پارک گردشگری کوهسنگی مشهد می باشد. این پارک دارای میراث تاریخی و فرهنگی بسیاری است که در آن جا تسهیلات فراغتی زیادی ایجاد شده است. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه بر اساس مدل مزبور جمع آوری شده است. 241نفر از گردشگران در شهریور ماه 1389 به عنوان جامعه نمونه تحقیق به طور تصادفی انتخاب شده اند. اعتبار داده ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ (0.88) مورد تأیید قرار گرفته است. داده های جمع آوری شده بر اساس مدل مزبور و با استفاده از رگسیون خطی تجزیه و تحلیل شد. نتیجه نشان داد که منطقه از نظر جذابیت به نسبت مناسب، ولی توان رقابت پذیری مطلوبی ندارد که بیانگر بی توجهی به این مسأله در برنامه ریزی گردشگری ناحیه است. واضح است که با توجه به موقعیت شهری و مسکونی منطقه، متولیان امور جهت گسترش تسهیلات و خدمات جذاب با محدودیت هایی روبرو هستند. از اینرو در حال حاضر ، ضمن حفظ جذابیت موجود، استفاده از عوامل مشوق گسترش توان رقابت پذیری ناحیه نیاز اساسی توسعه صنعت گردشگری ناحیه است.
محیط زیست شهری
دوره 1، شماره 2 ، خرداد 1391، ، صفحه 57-70
چکیده
مکان یابی مناسب زمین یکی از مهمترین عوامل تولید مسکن و به دلیل دارا بودن ماهیت چند وجهی، فرآیندی بسیار پیچیده است. استفاده از مدل های تصمیم گیری در مکان¬یابی موجب تسهیل و انتخاب بهینه سایت می گردد. یکی از روش های تصمیم گیری از طریق وزن دهی به معیارها، روش تحلیل سلسله مراتبی AHP است. با استفاده از این روش معیارها و زیرمعیارها رتبه ...
بیشتر
مکان یابی مناسب زمین یکی از مهمترین عوامل تولید مسکن و به دلیل دارا بودن ماهیت چند وجهی، فرآیندی بسیار پیچیده است. استفاده از مدل های تصمیم گیری در مکان¬یابی موجب تسهیل و انتخاب بهینه سایت می گردد. یکی از روش های تصمیم گیری از طریق وزن دهی به معیارها، روش تحلیل سلسله مراتبی AHP است. با استفاده از این روش معیارها و زیرمعیارها رتبه بندی می شوند و گزینه های مناسب برای مکان یابی انتخاب می شوند. در این مقاله با هدف تسهیل مکان یابی فضاهای مسکونی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، پس از بررسی فرآیند روش مذکور ، معیارها و زیر معیارهای موثر در مکان یابی فضاهای مسکونی معرفی و درخت واره سلسله مراتبی معیارها ترسیم می شود، سپس این معیارها در قالب پرسشنامه ای تنظیم و در بین متخصصان برنامه ریزی شهری و مسکن توزیع و میانگین وزن های داده شده به هر معیار و زیرمعیار در مقایسه های دو دویی ماتریس های توماس ال ساعتی، جهت رتبه بندی استفاده شده است. نهایتاً تحقق معیارهای مذکور به ترتیب اولویت آن در 13 پروژه مسکن مهر استان یزد به عنوان نمونه مطالعات میدانی بررسی می شود. اطلاعات لازم برای مکان یابی نیز در قالب پرسشنامه ای از سازمان مسکن استان یزد استخراج و سپس داده های خام دسته بندی و تحلیل شدند و برآیند نتایج به شکل ماتریس ارزیابی مکان یابی برای کل پروژه ها ترسیم شده است. برآیند نتایج ارزیابی حاکی از مکان یابی مناسب پروژه های مذکور بوده و البته نواقصی نیز وجود دارد که مسلماً پاسخگوئی همزمان به تمام معیارها بسیار دشوار است و در مواردی با توجه به اولویت-های مطرح شده پاسخگوئی به یک معیار منتج به عدم امکان مکان یابی مناسب می گردد.
برنامه ریزی شهری
دوره 1، شماره 2 ، خرداد 1391، ، صفحه 101-112
چکیده
افزایش سریع وسائل نقلیه موتوری وبالارفتن نرخ مالکیت خودرو درکلانشهرهای کشورمان، مشکلات عدیدهای همچون تراکم ترافیکی وعواقب ناشی از آن همانند افزایش میزان آلودگی هوا را به دنبال داشته است. تجربه نشان می دهد گرایش عمومی به حملونقل عمومی، با افزایش سطح درآمدی و دسترسی به وسیله نقلیه شخصی کاهش مییابد. یکی از راهکارهای تشویق اقشار ...
بیشتر
افزایش سریع وسائل نقلیه موتوری وبالارفتن نرخ مالکیت خودرو درکلانشهرهای کشورمان، مشکلات عدیدهای همچون تراکم ترافیکی وعواقب ناشی از آن همانند افزایش میزان آلودگی هوا را به دنبال داشته است. تجربه نشان می دهد گرایش عمومی به حملونقل عمومی، با افزایش سطح درآمدی و دسترسی به وسیله نقلیه شخصی کاهش مییابد. یکی از راهکارهای تشویق اقشار متوسط و برخوردار اجتماعی به استفاده بیشتر از خدمات حمل و نقل عمومی، ارتقاء جذابیت آن بر اساس سلیقه و خواست استفاده کنندگان است و بر همین اساس، تامین رضایت مسافرین از معیارهای تعیین کننده موفقیت سیستم های حمل و نقل عمومی است. این مقاله با هدف بررسی رضایت مسافران از خدمات حملونقل اتوبوسرانی درون شهری در سطح کلانشهر شیراز ارائه شده و تلاش می کند تا به شناسائی عوامل مؤثر بر رضایتمندی مسافرین بپردازد. دادههای اولیه برای این منظور، ازطریق تکمیل پرسشنامه n=584)) جمعآوری شده و مورد تجزیه و تحلیل توصیفی و تحلیلی قرار گرفته اند. بابهره گیری از تحلیل همبستگی، مدل رگرسیون رتبهای و آزمون خطوط موازی مشخص گردید که عواملی همچون سطح تحصیلات، مالکیت و میزان استفاده ازخودرو، سر فاصله زمانی عبور اتوبوس و همچنین فراوانی استفاده از اتوبوس مهمترین عوامل تأثیر گذار بر میزان رضایت استفاده کنندگان می باشند. بررسی نتایج همچنین نشان داد که فراوانی استفاده از اتوبوس توسط یک مسافر لزوما به مفهوم رضایتمندی از خدمات ارائه شده نمی باشد.